طیب بودن غذا از نظر قرآن کریم
طیّب بودن غذا
مهمترین و بارزترین ویژگی غذا که در قرآن بارها به آن تأکید شده، طیب و پاکیزه بودن آن است؛ آیات فراوانی وجود دارند که لزوم طیب بودن خوردنیها را یادآوری کرده اند: «كُلُوا مِنْ طَيِّباتِ ما رَزَقْناكُم»139، «از نعمتهاى پاكيزه اى كه به شما روزى داده ايم بخوريد»؛
«يا أَيُّهَا النَّاسُ كُلُوا مِمَّا فِي الْأَرْضِ حَلالاً طَيِّباً»140، «اى مردم! از آنچه در زمين است، در حالی که حلال پاكيزه باشد، بخوريد»؛ «يا أَيُّهَا الَّذينَ آمَنُوا كُلُوا مِنْ طَيِّباتِ ما رَزَقْناكُمْ وَ اشْكُرُوا لِلَّهِ إِنْ كُنْتُمْ إِيَّاهُ تَعْبُدُون »141، «اى كسانى كه ايمان آورده ايد! از نعمتهاى پاكيزه اى كه به شما روزى داده ايم، بخوريد و شكر خدا را بجا آوريد اگر او را پرستش مى كنيد»؛
«يا أَيُّهَا الرُّسُلُ كُلُوا مِنَ الطَّيِّباتِ وَ اعْمَلُوا صالِحاً إِنِّي بِما تَعْمَلُونَ عَليم»142؛ اى پيامبران! از غذاهاى پاكيزه بخوريد، و عمل صالح انجام دهيد، كه من به آنچه انجام مى دهيد آگاهم ».143
طیّب در لغت به هرچیز دلپسند و مطابق با طبع آدمی گفته می شود که جسم و روح انسان از آن لذت میبرد و ضد آن «خبیث» است144.
به طور کلی، فلسفه حلال یا حرام اعلام کردن برخی چیزها از جمله خوردنیها و آشامیدنیها در اسلام، بر محور طیّب بودن یا خباثت آنها، استوار گشته است؛
از جمله می فرماید: «يَسْئَلُونَكَ ما ذا أُحِلَّ لَهُمْ قُلْ أُحِلَّ لَكُمُ الطَّيِّبات »145، «از تو سؤال مى كنند چه چيزهايى براى آنها حلال شده است؟ بگو آنچه پاكيزه است، براى شما حلال گرديده »؛
و در جای دیگر می فرماید: «الَّذينَ يَتَّبِعُونَ الرَّسُولَ النَّبِيَّ الْأُمِّيَّ الَّذي يَجِدُونَهُ مَكْتُوباً عِنْدَهُمْ فِي التَّوْراةِ وَ الْإِنْجيلِ يَأْمُرُهُمْ بِالْمَعْرُوفِ وَ يَنْه همْ عَنِ الْمُنْكَرِ وَ يُحِلُّ لَهُمُ الطَّيِّباتِ وَ يُحَرِّمُ عَلَيْهِمُ الْخَبائِث »146، «کسانی كه از فرستاده خدا، پيامبر «امّى» پيروى مى كنند كه صفاتش را در تورات و انجيلى كه نزدشان است، مى يابند، آنها را به معروف دستور مى دهد، و از منكر باز ميدارد، أشياء پاكيزه را براى آنها حلال مىکند و ناپاكيها را تحريم مى كند».
طیب بودن یا خبیث بودن اعم از پاکیزگی و خباثت مادی و معنوی است و هر دو نوع آن مورد توجه شارع است.
شاید این مطالب را هم بپسندید:
توجه به ملاک طیّب بودن و خباثت مادّی در حلّیّت و حرمت امور، نشان از هماهنگی نظام تشریع با نظام تکوین است؛ چرا که انسان ذاتاً از موارد ناپسند و مضرّی که در اسلام حرام شمرده شده، نفرت دارد و گریزان است. از این رو خوردن برخی چیزها مانند خون و مردار و نجاسات، به طور مطلق حرام شده است.
از طرف دیگر، با توجه به این که برخی خوراکیها، خباثت معنوی می آورد و اثر منفی در روح و روان آدمی دارد، حرام شدهاند. به همین دلیل خوردن غذایی که ظاهراً سالم است ولی با پول حرام تهیه شده و یا غصبی است، حرام اعلام شده است.
البته در برخی موارد هم اثر سوء جسمی و هم اثر سوء معنوی، با همدیگر وجود دارند که حرمت آن را مضاعف میکنند. بدیهی است که تشخیص طیب بودن یا خباثت چیزی به طور مطلق یعنی هم از حیث مادی و هم از حیث معنوی، از گذشته های دور تا به امروز که به اصطلاح، فنّاوریهای بشری پیشرفت نموده، از دایره تواناییهای انسان خارج است.
از این رو خداوند متعال با لطف و رحمتی که به بندگانش دارد، آنها را به حال خود رها نکرده و از طریق نزول وحی، آگاهی های لازم را از غیب، به پیامبرانش رسانده و در اختیار بشریت گذارده است: «ما كانَ اللَّهُ لِيَذَرَ الْمُؤْمِنينَ عَلى ما أَنْتُمْ عَلَيْهِ حَتَّى يَميزَ الْخَبيثَ مِنَ الطَّيِّبِ وَ ما كانَ اللَّهُ لِيُطْلِعَكُمْ عَلَى الْغَيْبِ وَ لكِنَّ اللَّهَ يَجْتَبي مِنْ رُسُلِهِ مَنْ يَشاءُ فَآمِنُوا بِاللَّهِ وَ رُسُلِهِ وَ إِنْ تُؤْمِنُوا وَ تَتَّقُوا فَلَكُمْ أَجْرٌ عَظيمٌ»147؛ چنين نبود كه خداوند، مؤمنان را به همان گونه كه شما هستيد واگذارد مگر آنكه ناپاك را از پاك جدا سازد.
و نيز چنين نبود كه خداوند شما را از اسرار غيب آگاه كند ولى خداوند از ميان رسولان خود، هر كس را بخواهد برمي گزيند. پس به خدا و رسولان او ايمان بياوريد! و اگر ايمان بياوريد و تقوا پيشه كنيد، پاداش بزرگى براى شماست».
با توجه به مطالب فوق، یافته های علم پزشکی می تواند به ما برای پیدا کردن طیب بودن یا خباثت مادی خوردنیها و آشامیدنیها، که از جمله ملاکهای مدنظر شارع مقدس در تشریع بوده است، یاری رساند؛ کاری که در ادامه مطالب این بخش، به دنبال آن خواهیم بود.
139- بقره (2)، آیه 57.
140- بقره (2)، آیه 168.
141- بقره (2)، آیه 172.
142- المؤمنون (23)، آیه 51.
143- آیات دیگری نیز بر طیب بودن خوراکیها اشاره میکنند مانند: مائده آیه 5 و 88، أعراف آیه 32، أنفال آیه 26 و 69 ، أنعام آیه 145، يونس آیه 93، نحل آیه 72 و 114، کهف آیه 19، إسراء آیه 70، غافر آیه 64، جاثيه آیه 16.
144- المفردات في غريب القرآن، ص 527؛ قاموس قرآن، ج 4، ص 258.
145- مائده (5)، آیه 4.
146- أعراف (7)، آیه 157.
147- آل عمران (3)، آیه 179.
منبع: سایت هدانا برگرفته از قرآن و پزشکی.
