شک در گفتن سلام نماز و شک بعد از سلام
فهرست این نوشتار:
مسأله 1178 اگر شک کند که سلام نماز را گفته یا نه یا شک کند درست گفته یا نه چنانچه مشغول تعقیب نماز یا مشغول نماز دیگر شده یا به واسطه انجام کاری که نماز را به هم می زند از حال نمازگزار بیرون رفته باید به شک خود اعتنا نکند (1) و اگر پیش از اینها شک کند، باید سلام را بگوید. امّا اگر در صحیح گفتن سلام شک کند در هر صورت باید به شک خود اعتنا ننماید چه مشغول کار دیگر شده باشد یا نه.
(1) (مکارم:) چنانچه وارد نماز دیگری شده، یا مشغول کاری است که نماز را به هم می زند، و از حال نمازگزار بیرون رفته باید به شک خود اعتنا نکند و اگر پیش از اینهاست، باید برگردد و سلام را بگوید.
(فاضل:) چنانچه مشغول تعقیب نماز یا نماز دیگر شده یا مشغول انجام کاری شده که نمازگزار را از حال نماز بیرون می برد باید به شک خود اعتنا نکند و اگر قبل از اینها در صحیح گفتن سلام شک کند نیز بنا بر احتیاط واجب یک بار دیگر سلام را تکرار کند.
(گلپایگانی، صافی:) مسأله اگر شک کند که سلام نماز را گفته یا نه، چنانچه مشغول تعقیب نماز یا مشغول نماز دیگر شده یا بواسطه انجام کاری که نماز را بهم می زند از حال نماز گزار بیرون رفته باید به شک خود اعتنا نکند و اگر پیش از اینها شک کند باید سلام را بگوید و اگر شک کند سلام نماز را درست گفته یا نه به شک خود اعتنا نکند، هر چند وارد عمل دیگر نشده باشد.
(خوئی، تبریزی:) چنانچه مشغول نماز دیگر شده..
(سیستانی:) چنانچه مشغول تعقیب نماز یا مشغول نماز دیگر شده یا چیزی که منافی نماز است انجام داده است..
(خوئی، تبریزی:) اگر چه مشغول تعقیب باشد..
(سیستانی:) در هر جایی که باشد.
(خوئی، تبریزی:) هر چند مشغول تعقیب هم نشده باشد.
(بهجت:) مسأله اگر شک کند که سلام نماز را گفته یا نه، در صورتی که مشغول تعقیب نماز شده یا به سبب انجام کاری که نماز را بهم می زند از حال نمازگزار خارج شده، به شک خود اعتنا نمی کند، و در صورت دوّم در بعضی از موارد احتیاط مستحب در اعاده است، و اگر پیش از اینها شک کند باید سلام را بگوید، و امّا اگر در صحیح بودن سلام شک کند، چه مشغول کار دیگر شده باشد یا نه، باید به شک خود اعتنا ننماید.
(زنجانی:) مسأله اگر شک کند که سلام نماز را گفته یا نه، چنانچه مشغول کاری که محل آن پس از نماز است، شده باشد؛ مثلًا مشغول تعقیبات یا نماز دیگر شده باشد، یا به جهت انجام کاری که نماز را بهم می زند از حالت نمازگزار بیرون رفته، باید به شک خود اعتنا نکند، ولی اگر بداند سلام نماز را گفته و شک کند صحیح گفته یا نه، بنا بر احتیاط واجب سلام نماز را دوباره بگوید و اگر پیش از اینها شک کند که سلام را داده یا آن را صحیح گفته یا نه، باید سلام نماز را بخواند.
مسائل اختصاصی
(بهجت:) مسأله 966 اگر در صحیح بودن چیزی شک کند، مثلًا تکبیره الإحرام گفت یا حمد خواند و یا آیه ای را خواند و شک کرد صحیح گفته یا نه، نباید به شک ّ خود اعتنا کند.
(بهجت:) مسأله 967 اگر کسی در نماز شک کرد که ظهر را قصد کرده یا عصر را، و می داند که قبلًا ظهر را نخوانده یا شک در خواندن آن دارد، پس اگر در وقت مختص به ظهر یا وقت مشترک است، قصد نماز ظهر را می کند و اگر در وقت مختص ّ به عصر است، اگر تا حال، قصد انجام تکلیف فعلی را داشته، قصد نماز عصر می نماید و آن را تمام می کند؛ و اگر می داند که نماز ظهر را قبلًا خوانده، پس با قصد انجام تکلیف فعلی، قصد نماز عصر می کند و آن را تمام می کند؛ چه در وقت مشترک باشد و چه در وقت مختص به عصر.
شک بعد از سلام
[اگر بعد از سلام نماز شک کند]
اشاره
مسأله 1179 اگر بعد از سلام نماز شک کند که نمازش صحیح بوده یا نه (1)، مثلًا شک کند رکوع کرده یا نه، یا بعد از سلام نماز چهار رکعتی شک کند که چهار رکعت خوانده یا پنج رکعت، به شک خود اعتنا نکند (2)؛ ولی اگر هر دو طرف شک او باطل باشد، مثلًا بعد از سلام نماز چهار رکعتی شک کند که سه رکعت خوانده یا پنج رکعت، نمازش باطل است.
شاید این مطالب را هم بپسندید:
(1) (مکارم:) خواه شک ّ مربوط به عدد رکعت های نماز باشد، یا شرایط نماز مانند قبله و طهارت و یا اجزاءِ نماز مانند رکوع و سجود، به شک ّ خود اعتنا نمی کند.
(2) (زنجانی:) ولی اگر یقین داشته باشد که نمازش کامل نیست و شک وی از شکهایی باشد که در وقت نماز، آن را باطل می کند، مثلًا بعد از سلام نماز چهار رکعتی شک کند که سه رکعت خوانده یا پنج رکعت، نمازش باطل است، ولی اگر مثلًا بعد از سلام نماز چهار رکعتی قبل از آن که از حالت نمازگزار بیرون رود شک کند که دو رکعت خوانده یا سه رکعت، نمازش باطل نیست، بلکه بنا را بر سه گذاشته و پس از خواندن یک رکعت دیگر سلام می دهد و نماز احتیاط را که به احتیاط واجب یک رکعت ایستاده است می خواند و به جهت سلام بی جا دو سجده سهو به جا می آورد.
مسائل اختصاصی
(بهجت:) مسأله 969 اگر در نماز، بین دو و چهار شک کرد و بنا را بر چهار گذاشت و بعد از سلام، شک ّ او به شک بین سه و چهار تبدیل شد، یا آن که بین دو و سه و چهار شک کرد و بنا را بر چهار گذاشت و بعد از سلام، شک ّ او به شک ّ بین سه و چهار تبدیل شد، أحوط این است که به وظیفه شک ّ دوّم عمل کند؛ و اگر بین دو و چهار شک کرد و بنا را بر چهار گذاشت و بعد از سلام، شک ّ او به شک بین دو و سه تبدیل شد، علاوه بر انجام وظیفه مربوط به شک بین دو و سه، دو سجده سهو نیز برای سلام بی جا، به جا می آورد.
(بهجت:) مسأله 970 اگر بعد از نماز شک کند که نمازی که خوانده، به قصد ظهر خوانده یا عصر؛ اگر مسافر نیست، یک نماز چهار رکعتی و اگر مسافر است، یک نماز دو رکعتی به قصد ما فی الذّمّه بخواند، کافی است؛ و اگر شک کرد نمازی که خوانده، واجب بوده یا مستحب ّ، باید نماز واجب را بخواند.
- توضیح المسائل مراجع مطابق با فتاوای سیزده نفر از مراجع معظم تقلید/ متن اصلی از رساله امام خمینی و مُحشی حضرات آیات: سیستانی، صافی گلپایگانی، مکارم شیرازی، نوری همدانی، شبیری زنجانی، بهجت،فاضل، اراکی، خویی، گلپایگانی، تبریزی.
مطابق نظر آيت الله خامنه اي
س: لطفاً شک بعد از سلام را توضيح دهيد خصوصاً اگر بعد از سلام فراموش کنيم که چند رکعت نماز خوانده‌ايم؟
ج) اگر بعد از سلام نماز در تعداد ركعات نماز شك كند در صورتى كه يك طرف شك او صحيح باشد مثلاً در نماز چهار ركعتى شك كند سه يا چهار يا پنج ركعت خوانده، اعتنا نمىكند ولى اگر هر دو طرف شك او باطل باشد مثلاً در نماز چهار ركعتى شك كند سه يا پنج ركعت خوانده است، نماز باطل است.
س: اگر نمازى را بخوانيم و بعد شک کنيم که آيا خوانده‌ايم يا نه آيا بايد نماز را اعاده کنيم يا خير؟ و در فرض اعاده چگونه بايد نيّت شود؟
ج) اگر شک مذکور بعد از گذشتن وقت نماز باشد، اعاده لازم نيست ولى اگر قبل از آن باشد، بايد دوباره آن را بخواند؛ و نيّت آن مانند ساير نمازها است و گفتن آن به لفظ و گذراندن در ذهن لازم نيست.
س: مواقعى، بعد از نماز يا وسط نماز شك مى‌كنم كه تشهد گفته‌ام يا نه. از يك نفر شنيده‌ام كه براى جبران سجده و تشهد فراموش شده، سجده سهو كافيست، ولى برادرم مى‌گويد اگر يقين نداشته باشيد كه گفته‌ايد، بايد نماز، دوباره خوانده شود. در اين مورد تكليف چيست؟
ج) شك در تشهد بعد از نماز يا شك در آن پس از قيام براى ركعت بعد، اعتبار ندارد و به‌طور كلى به شك در چيزى كه محل آن گذشته و همچنين شك بعد از سلام اعتنا نمى‌شود.
منبع: سایت هدانا برگرفته از استفتائات آیت الله العظمی خامنه ای
حضرت آیت الله مکارم شیرازی
شک بعد از سلام اگر هر دو طرف شک باطل باشد [شک بعد از سلام ]
پرسش : چنانچه شخصی بعد از سلام نماز شک نماید که یک رکعت خوانده است یا دو رکعت خوانده است، نماز او چه حکمی دارد؟
پاسخ : چنین شخصی یقین به بطلان نماز دارد و واضح است این داخل در شکی که در رساله احکام آن را بیان کرده ایم نیست.
منبع: سایت هدانا برگرفته از استفتائات آیت الله العظمی مکارم شیرازی.
سلام
من توی نماز شک میکنم{مثلا ذکر های نماز} و بعد به شکم اهمیت نمیدم.ولی متاسفانه ۱ یا ۲ ساعت بعد نماز “پشیمون میشم که به شکم اهمیت ندادم…
خیلی این موضوع منو اذیت میکنه . توی رساله ها هم نتونسم چیزی بفهمم.
با تشکر
سلام علیکم
شک هایی که بعد از محل پیدا می کنید اعتنا نکنید مثلا در سجده شک کردید که ذکر رکوع را درست گفته اید یا نه اعتنا نکنید.
وفقکم الله لکل الخیر
ببخشید میشه نظر ایت الله خامنه ای رو هم بیان کنید؟
سلام علیکم
نظر مقام معظم رهبری(دامت برکاته) به درخواست شما، به نوشتار اضافه شد.
وفقکم الله لکل الخیر
خیلی ممنون بابت سایت