سن خدیجه در هنگام ازدواج با پیامبر
همسرى خديجه
ازدواج خديجه با پيامبر(صلى الله عليه وآله) چگونه بود ; چرا اين ازدواج انجام گرفت و آيا واقعاً خديجه 15 سال از پيامبر، بزرگ تر بوده است؟
در باره اين ازدواج و مسائل پيرامون آن كه هنوز هم از مسائل بحث انگيز است، به نكات زير دقت كنيد:
1. مشهور است كه حضرت خديجه(عليها السلام) در هنگام ازدواج، چهل ساله بوده است كه بدين ترتيب، پانزده سال از پيامبر خدا، بزرگ تر بوده است[52] ; اما با مراجعه به منابع ديگر تاريخى، در مى يابيم كه نظرات ديگرى درباره سن او در وقت ازدواج، وجود داشته است كه از آن جمله، مى توانيم به 25، 28، 30، 35، 44، 45، 46 اشاره كنيم كه در اين ميان، 28 ساله بودن وى، بيشتر مورد قبول است[53]. بدين ترتيب، تفاوت سنى او با پيامبر(صلى الله عليه وآله)، از حدود سه سال، بيشتر نمى شود.
2. از جريان علاقه و عشق خديجه به پيامبر(صلى الله عليه وآله) و گفته هاى او درمى يابيم كه اين علاقه، بر محور ارزش هاى پاك انسانى بوده است ; بدون آن كه ذره اى مسائل مادى (همچون زيبايى پيامبر ) مطرح باشد. حضرت خديجه در يكى از اولين گفتوگوهاى خود با پيامبر(صلى الله عليه وآله)، علت علاقه خود را چنين بيان مى كند:
«انى رغبت فيك لقرابتك منى و شرفك فى قومك و امانتك عندهم و حسن خلقك و صدق حديثك[54] ;
من به تو علاقه مند شدم ; زيرا با من خويشاوندى ; در ميان قومت، شريفى ; در نزد قبيله ات، به امانتدارى مشهورى ; داراى اخلاق نيك مى باشى و راستگو هستى».
3. خديجه با حضرت محمد(صلى الله عليه وآله) خويشاوند بود و نسب هر دو، در قُصى، به هم مى رسيد. او اطلاعاتى از آينده درخشان محمد(صلى الله عليه وآله) داشت[55] و علاقه مند به ازدواج با او بود[56].
برخى از خاورشناسان ـ با استناد به امورى واهى ـ در صدد اثبات اين نكته هستند كه پيامبر خدا به جهت اموال خديجه، با او ازدواج كرد و حتى كار را به جايى رسانده اند كه با جعل داستان هايى دروغين، درصدد اثبات مدعاى خود برآمده اند و چنين گفته اند: آن حضرت(صلى الله عليه وآله) در آغاز، به خواستگارى دختر عمويش، هانى دختر ابوطالب رفت و عمويش به جهت فقر و نادارى او، اين خواستگارى را به فال نيك نگرفت و پيامبر(صلى الله عليه وآله)به جهت آن كه از ذلت فقر رهايى يابد، به سراغ خديجه رفت[57].
ديگرى چنين شايعه پراكنى كرده كه پيامبر(صلى الله عليه وآله) به جهت تفاوت جايگاه اجتماعى خود با خديجه(عليها السلام)، هميشه از اين نكته بيم داشت كه خديجه از او درخواست طلاق كند[58].
در پاسخ به اين شبهات، امور زير، قابل ذكر است:
يكم. با مراجعه به منابع معتبر اسلامى، درمى يابيم كه اين خديجه بود كه در آغاز، به پيامبر(صلى الله عليه وآله) علاقه مند شد و به وسايط مختلف، سعى در انجام اين ازدواج داشت و حتّى حاضر به قبول مهريه در مال خود شد.
دوّم. داستان خواستگارى آن حضرت(صلى الله عليه وآله) از امّ هانى، در هيچ يك از منابع تاريخى نيامده و معلوم نيست كه «مرگليوث»، آن را از كجا گرفته است.
شاید این مطالب را هم بپسندید:
سوّم. نوع برخورد ابوطالب با پيامبر(صلى الله عليه وآله) در طول زندگانى خود ـ چه قبل از بعثت و چه بعد از آن ـ نشان دهنده بالاترين درجات فداكارى او درباره پيامبر مى باشد و طبيعى است كه چنين فرد فداكارى، هيچ گاه درخواست ازدواج حضرت با دخترش را رد نخواهد كرد.
چهارم. خطبه اى كه ابوطالب در مراسم عقد پيامبر(صلى الله عليه وآله) با خديجه ايراد كرد، به خوبى، نشان گر ديدگاه او درباره آن حضرت است. او در اين خطبه، برادرزاده خود را چنين معرفى مى كند:
«ثم ان ابن اخى هذا (يعنى رسول اللّه ) ممن لايوزن برجل من قريش اِلاَّ رجّح به ولايقاس به رجل اِلاَّ عَظُم عنه و لا عِدل له فى الخلق….[59] ;
برادرزاده ام (رسول خدا )، از همه مردان قريش، برتر است و هر كس با او مقايسه شود، در مقايسه، كم مى آورد و او همانندى در ميان مردم ندارد».
هنگامى كه عده اى سخن خديجه(عليها السلام) را ـ كه مهريه را در مال خود قرار داده بود ـ به مسخره گرفته، با تعجب گفتند: چگونه زنان، مهريه را متعهد مى شوند؟ ابوطالب غضبناك شده، گفت: اگر مردى همانند برادرزاده ام باشد، او را با بيشترين مهر، خواستار مى شوند ; اما اگر مردى همانند يكى از شماها باشد، طبيعى است كه بايد براى ازدواج، مهر سنگينى پرداخت كند[60]. بنابراين، از چنين شخصيتى، بسيار بعيد است كه خواستگارى پيامبر(صلى الله عليه وآله) را درباره دختر خود رد كند ; بلكه او اين خواستگارى را بزرگ ترين افتخار براى خود خواهد دانست.
پنجم. نوع برخورد خديجه(عليها السلام) با پيامبر(صلى الله عليه وآله)، نشان گر آن است كه هميشه صفا و صميميت و وفا و يگانگى در اين خانواده، حكم فرما بوده است. خديجه(عليها السلام)در دوران عبادت پيامبر(صلى الله عليه وآله) در غار حرا، هميشه مراقب آن حضرت(صلى الله عليه وآله) بود و بارها براى او غذا مى فرستاد[61].
نکته:
او هميشه آماده بود تا كوچك ترين تمايلات حضرت محمد(صلى الله عليه وآله) را ـ كه به زبان هم نمى آورد ـ به انجام رساند ; چنان كه وقتى ديد آن حضرت(صلى الله عليه وآله) به زيد بن حارثه ـ كه در آن هنگام به عنوان برده نزد خديجه به سر مى برد ـ علاقه دارد، او را به حضرت رسول(صلى الله عليه وآله) بخشيد[62].
خديجه، چنان آرامشى در فضاى خانه برقرار كرده بود كه برخى از مورخان به حق از آن، با عنوان
«كان يسكن اليها ;
يعنى در نزد خديجه آرامش مى يافت»، ياد كرده اند[63].
[52]. بحارالانوار، ج 16، ص 19 .
[53]. الصحيح من سيرة النبى(صلى الله عليه وآله)، ج 2، ص 115 و 116 .
[54]. ابن اثير، اسدالغابة، ج 5، ص 434 .
[55]. المناقب، ج 1، ص 41 .
[56]. مهدى پيشوايى، تاريخ اسلام، ص 119 .
[57]. نساء النبى(صلى الله عليه وآله)، ص 54 ; به نقل از مرگليوث .
[58]. همان ; به نقل از موير .
[59]. بحارالانوار، ج 16، ص 14 .
[60]. همان .
[61]. «خرجت تلتمس رسول الله(صلى الله عليه وآله) باعلى مكة و معها غذاوه»; ابن حجر، الاصابة، ج 8، ص 99 .
[62]. همان، ج 8، ص 102 .
[63]. همان .
منبع: هدانا برگرفته از پرسش ها و پاسخ ها «پیامبراعظم – سیره و تاریخ».
