سجده سهو چگونه است

 بعد از سلام نماز فوراً نيت سجده سهو نماييد و پيشانى را بر چيزى که سجده بر آن صحيح است بگذاريد و مستحب است بگوييد: «بِسْمِ اللهِ و بالله، السلامُ عَليکَ ايّها النَّبى وَ رَحْمَةُ اللهِ وَ بَرکاتُه» و بعد بنشينيد و دوباره به سجده برويد و ذکر مذکور را بگوييد و بنشينيد و بعد از خواندن تشهد، سلام دهيد.

– نظرات مراجع به صورت تفكيكي در ادامه اشاره شده است.

سجده سهو

س: اگر در نماز جماعت در ركعت دوم بعد از تشهد اشتباهاً سلام داده شود آيا سجده سهو لازم است؟

ج) اگر سلام دوم يا سوم را گفته، بنابر احتياط واجب بايد دو سجده سهو نمايد.

س: نحوه دقيق سجده سهو در نماز چگونه است؟

ج) بعد از سلام نماز فوراً نيت سجده سهو نماييد و پيشانى را بر چيزى که سجده بر آن صحيح است بگذاريد و مستحب است بگوييد: «بِسْمِ اللهِ و بالله، السلامُ عَليکَ ايّها النَّبى وَ رَحْمَةُ اللهِ وَ بَرکاتُه» و بعد بنشينيد و دوباره به سجده برويد و ذکر مذکور را بگوييد و بنشينيد و بعد از خواندن تشهد، سلام دهيد.

س: من از سن 9 سالگى تا 23 سالگى عادت داشتم كه در سلام نماز بجاى سلام‌هاى مناسب و صحيح نماز، قبل از «السلام عليكم ورحمة الله», بگويم «السلام عليك يا ابا عبدالله». از سن 23 سالگى, شخصى به من طريقه سلام كردن صحيح را گفت, حال حكم آن نمازهاى من چيست؟ از نماينده محلىِ معظم له كه سؤال كردم, جواب داد كه براى مطلب اضافه‌اى كه در نماز گفته‌اى، بايد براى هر نماز يك سجده سهو بجاى آورى ولى نمازهايم درست بوده زيرا «السلام عليكم و رحمة الله» براى تمام كردن نماز، كافى بوده است و لذا جوابتان را به صورت مستقيم مى‌خواستم. اگر همينطور است آيا سجده سهو براى 14 سال نماز يوميه زياد نيست، بعلاوه من در هر روز چند تا انجام مى‌دهم ولى باز هم بواسطه اين سجده‌ها درد زانو دارم. حال بايد چه كنم؟

ج) در فرض مذکور سجده سهو واجب نيست، اگر چه احوط است.

س: اگر شخصى عمداً سجده سهو را انجام ندهد، نماز او چه حكمى دارد؟

ج) معصيت كرده ولى نمازش باطل نمى‌شود و بايد سجده سهو را انجام دهد.

س1: اگر شخصى سجده سهو را فراموش كند و بعد از شروع نماز دوم، يعنى در بين نماز يادش بيايد كه سجده سهو نماز اول را انجام نداده است چه وظيفه‌اى دارد؟

س2: اگر شخصى بعد از نماز اول، سجده سهوى را كه بر او واجب شده بود، فراموش كند و در بين نماز دوم يادش بيايد، در صورت وجوب سجده سهو مجدّد در نماز دوم، تكليف او چيست؟ آيا بايد اول سجده سهو مربوط به نماز دوم را به‌جا آورد يا مربوط به نماز اول را؟

ج1) پس از اتمام نماز دوم، فوراً به‌جا آورد. ج2) رعايت ترتيب لازم نيست ولى بهتر است سجده سهو نماز دوم را مقدّم بدارد.

س: تأخير در انجام سجده سهو عمداً يا سهواً چه حكمی دارد؟

ج) عمداً جايز نيست. استفتائات جدید، آيت الله خامنه اي .

---

 

مسأله 286- هر کم و زیادى در غیر ارکان نماز حاصل شود و نیز در کلام سهوى و سلام سهوى، سجده سهو بجا مى آورد و همچنین در شک بین 4 و 5، و سجده سهو چنین است که بعد از سلام نماز، به سجده رود و بگوید: «بِسْمِ اللّهِ وَ بِاللّهِ اَلسَّلامُ عَلَیْکَ اَیُّهَا النَّبِىُّ وَ رَحْمَةُ اللّهِ وَ بَرَکاتُهُ». و بعد بنشیند و دوباره به سجده رود و ذکر بالا را بگوید، سپس بنشیند و تشهّد و سلام را بخواند. و احتیاطاً فقط سلام آخر را بگوید. رساله احکام نوجوانان > سجده سهو

وضوی جدید برای نماز احتیاط یا سجده سهو 

پرسش :جانباز قطع نخاع هستم، بدین جهت بول و غائط بى اختیار از من خارج مى شود. آیا براى هر نماز باید وضو بگیرم؟ براى سجده سهو و نماز احتیاط چطور؟

پاسخ :مى توانید یک وضو براى دو نماز بگیرید. و نماز احتیاط و سجده و وضوى دیگرى لازم ندارد. استفتائات آيت الله مكارم شيرازي.

مسأله 1099ـ براى چند چیز بنابر احتیاط واجب باید بعد از نماز دو سجده سهو به دستورى که گفته مى شود به جا آورد:

1ـ کلام بى جا، یعنى سهواً به گمان این که نماز تمام شده حرف بزند.

2ـ سلام بى جا، یعنى مثلاً در رکعت دوم نماز چهار رکعتى سلام بدهد.

3ـ سجده فراموش شده.

4ـ تشهّد فراموش شده.

5ـ به جاى ایستادن سهواً بنشیند، یا به جاى نشستن برخیزد.

6ـ در شکّ میان چهار و پنج بعد از سجده دوم واجب است نماز را تمام کند، بعداً دو سجده سهو بجا آورد و براى کم و زیاد کردن غیر اینها سجده سهو مستحبّ است

مسأله 1100ـ اگر چیزى را غلط خوانده و دوباره بطور صحیح بخواند سجده سهو ندارد.

مسأله 1101ـ اگر در نماز چند کلمه یا چند جمله بگوید بطورى که از صورت نمازگزار خارج نشود وهمه آن یکى حساب شود، دوسجده سهو براى همه کافى است.

مسأله 1102ـ هرگاه اشتباهاً «اَلسَّلامُ عَلَیْکَ اَیُّهَا النَّبِىُّ وَ رَحْمَةُ اللّهِ وَ بَرَکاتُهُ» را بگوید سجده سهو واجب نیست، بلکه مستحبّ است، ولى اگر مقدارى از دو سلام دیگر را بگوید احتیاط واجب انجام سجده سهو است و هرگاه هر سه سلام را در جایى که نباید سلام دهد از روى اشتباه بگوید دو سجده سهو براى همه کفایت مى کند.

مسأله 1103ـ اگر سجده سهو واجب را بعد از سلام نماز عمداً به جا نیاورده معصیت کرده و باید هرچه زودتر به جا آورد، ولى نمازش باطل نیست.

مسأله 1104ـ اگر شک دارد کارى که موجب سجده سهو مى شود انجام داده یا نه، چیزى بر او نیست و اگر شک کند دو سجده سهو بر او واجب شده یا چهار سجده سهو، همان دو سجده کافى است.

مسأله 1105ـ سجده سهو به ترتیب زیر است بعد از نماز بلافاصله نیّت سجده سهو مى کند و بعد به سجده مى رود و مى گوید: «بِسْمِ اللّهِ وَ بِاللّهِ اَلسَّلامُ عَلَیْکَ اَیُّهَا النَّبِىُّ وَ رَحْمَةُ اللّهِ وَ بَرَکاتُهُ» سپس سر از سجده بر مى دارد و مى نشیند، دوباره به سجده مى رود و همان ذکر را مى گوید و بعد از آن که سر از سجده برداشت تشهّد مى خواند و سلام مى دهد و احتیاط آن است که در تشهّد به مقدار واجب اکتفا کند و تنها به سلام آخر قناعت نماید.

مسأله 1106ـ سجده سهو باید رو به قبله و با حالت وضو و طهارت باشد و پیشانى را نیز بر چیزى گذارد که سجده نماز بر آن جایز است.

مسأله 1107ـ هرگاه کسى یک یا چند سجده نماز را فراموش کرد باید قضاى آن را بعد از نماز به جا آورد (البته اگر دو سجده از یک رکعت فراموش شود نماز باطل است) همچنین اگر تشهّد را فراموش نماید باید بلافاصله بعد از نماز آن را قضا کند و علاوه بر قضاى سجده و تشهّد باید براى هر کدام بنابر احتیاط واجب دو سجده سهو به جا آورد (ولى چنان که قبلاً نیز گفته شد تشهّد سجده سهو، کفایت از تشهّد فراموش شده مى کند).

مسأله 1108ـ در قضاى سجده و تشهّد فراموش شده تمام شرایط نماز مانند طهارت و قبله و شرطهاى دیگر لازم است و باید بلافاصله بعد از نماز انجام دهد و در تشهّد فراموش شده باید سلام هم داده شود.

مسأله 1109ـ اگر یک سجده و تشهّد را فراموش کند احتیاط واجب آن است که هر کدام را اوّل فراموش کرده اوّل قضا کند و اگر نداند کدام یک را اوّل فراموش کرده احتیاطاً یک سجده و بعد یک تشهّد و بار دیگر یک سجده به جا مى آورد، تا یقین کند سجده و تشهّد رابه ترتیبى که فراموش کرده قضا کرده است.

مسأله 1110ـ هرگاه بعد از نماز کارى کند که صورت نماز را به هم مى زند یا نماز را باطل مى کند (مثل این که پشت به قبله کند) باید قضاى سجده و تشهّد را به جا آورد و نماز را بنابر احتیاط واجب اعاده کند و اگر کارى کند که سجده سهو مى آورد، بعد از قضاى سجده یا تشهّد احتیاط آن است که سجده سهو به جا آورد.

مسأله 1111ـ اگر شک دارد که سجده یا تشهّد را فراموش کرده یا نه واجب نیست قضا کند و اگر مى داند یکى را فراموش کرده، امّا نمى داند کدام یک بوده، هر دو را قضا کند و هر کدام را اوّل به جا آورد مانعى ندارد.

مسأله 1112ـ هرگاه علاوه بر قضاى سجده یا تشهّد، سجده سهو نیز بر ذمّه او باشد، باید بعد از نماز اوّل سجده یا تشهّد را قضا کند و بعد سجده سهو را به جا آورد.

مسأله 1113ـ هرگاه شک کند که آیا قضاى سجده یا تشهّد فراموش شده که بر عهده او بود بعد از نماز به جا آورده یا نه، چنانچه وقت نماز نگذشته سجده یا تشهّد را قضا نماید و اگر گذشته نیز بنابر احتیاط واجب باید قضاى آن را به جا آورد و نماز او صحیح است.

مسأله 1114ـ براى قضاى سجده یا تشهّد، بعد از نماز نیّت مى کند، سپس همان سجده یا تشهّد را بدون اللّه اکبر و چیز اضافى دیگر قضا مى کند و بعد بنابر احتیاط سجده سهو به جا مى آورد.

.

 > رساله توضیح المسائل آيت الله مكارم شيرازي. > مواردى که سجده سهو واجب است.

نحوه ی به جا آوردن سجده ی سهو [دستور خواندن سجده سهو ]

پرسش : سجده ی سهو به چه صورت انجام می شود؟
پاسخ : سجده سهو به ترتیب زیر است بعد از نماز بلافاصله نیّت سجده سهو مى‏ کند و بعد به سجده مى ‏رود و مى‏ گوید: «بسم الله و بالله السلام علیک ایها النبی و رحمه الله و برکاته» سپس سر از سجده بر مى‏ دارد و مى‏ نشیند، دوباره به سجده مى ‏رود و همان ذکر را می گوید و بعد از آن که سر از سجده برداشت تشهد مى‏ خواند و سلام مى‏ دهد و احتیاط واجب آن است که در تشهد به مقدار واجب اکتفا کند و تنها به سلام آخر قناعت نماید.

شرایط سجده ی سهو [دستور خواندن سجده سهو ]

پرسش : آیا برای انجام سجده ی سهو لازم است شرایط نماز مانند وضو و قبله را رعایت نمایند یا لازم نمی باشد؟
پاسخ : سجده سهو باید رو به قبله و با حالت وضو و طهارت باشد و پیشانى را نیز بر چیزى گذارد که سجده نماز بر آن جایز است.

موضوعیت داشتن ذکر مخصوص سجده سهو [دستور خواندن سجده سهو ]

پرسش : آیا جایز است بجای ذکر مخصوص ( بسم الله و بالله اللهم صل علی محمد و آل محمد ) یا همراه آن، ذکردیگری (مثلا صلوات) خواند؟
پاسخ : باید همان ذکر مخصوص ( بسم الله و بالله السلام علیک ایها النبی و رحمه الله و برکاته )گفته شود و این کار جایز نمی باشد.

اشتباه نمازگزار در سجده ی سهو [دستور خواندن سجده سهو ]

پرسش : چنانچه نمازگزار در سجده ی سهو اشتباهی انجام بدهد، آیا باید سجده را اعاده نماید؟
پاسخ : چنانچه ذکری را اشتباه بگوید مثلا ذکر سجده یا تشهد و از روی سهو باشد یا جاهل قاصر سجده اعاده ندارد، هم چنین اگر چیزی را به آن اضافه نماید، مثلا سجده ی اضافی انجام بدهد، اما اگر قسمتی را انجام ندهد مثلا تشهد یا سجده را فراموش نماید، باید سجده را اعاده نماید.

فراموشی ذکر سجده سهو [دستور خواندن سجده سهو ]

پرسش : اگر ذکر سجده سهو در نماز فراموش شود می توان بجای آن سبحان ربی الاعلی و بحمده خواند؟
پاسخ : گفتن این ذکر کافی نیست، سجده ی سهو را رها نموده و از ابتدا شروع می نماید.

گفتن اذکار مستحب بین دو سجده سهو [دستور خواندن سجده سهو ]

پرسش : با توجه به اینکه در سجده سهو به واجبات تشهد و سلام باید اکتفا کند آیا انجام مستحبات سجده مانند دعا کردن در سجده تا استغفار در بین دو سجده و تکبیر بعد از سجده جایز است؟
پاسخ : بهتر ترک موارد ذکر شده است.

کفایت سجده ی سهو از تشهد فراموش شده [قضای سجده و تشهد فراموش شده ]

پرسش : چنانچه سجده ی سهو و تشهد بر نمازگزار واجب شده باشد، آیا باید هر دو را انجام بدهد یا تشهد سجده ی سهو کفایت از تشهد فراموش کرده می کند؟
پاسخ : در مورد تشهد، انجام سجده سهو به تنهایی کافی است و تشهد سجده سهو، کفایت از تشهد فراموش شده مى ‏کند، هر چند احتیاط مستحب در به جا آوردن آن می باشد.

منبع: سایت هدانا برگرفته از استفتائات آیت الله العظمی مکارم شیرازی.

---

پرسش: کیفیت سجده سهو را بیان فرمایید.
پاسخ: دستور سجده سهو :
بعد از سلام نماز فوراً نیّت سجده سهو کند و پیشانى را ـ بنابر احتیاط لازم ـ بر چیزى که سجده بر آن صحیح است بگذارد (مثلا روی مهر یا روی زمین) ، واحتیاط مستحب آن است که در آن ذکر بگوید ، و بهتر آن است که بگوید ، «بِسْمِ اللّه‏ِ وَبِاللّه‏ِ ، السَّلامُ عَلَیْکَ اَیُّهَا النَّبِىُّ وَرَحْمَةُ اللّه‏ِ وَبَرَکاتُهُ» بعد باید بنشیند ودوباره به سجده رود ، و ذکرى را که گفته شد بگوید و بنشیند ، و بعد از تشهّد بگوید : «السَّلامُ عَلَیْکُمْ» و اولى این است «وَرَحْمَةُ اللّه‏ِ وَبَرکاتُهُ» را اضافه کند .
و اگر هیچ ذکری در سجده هم نگوید اشکال ندارد

منبع: سایت هدانا برگرفته از استفتائات آیت الله العظمی سیستانی.

سجده سهو

اگر نمازگزار در نماز دچار سهو و فراموشی شود، در بعضی از موارد باید بنابر فتوی یا احتیاط واجب به دستوری كه بعداً گفته می‌شود سجده سهو انجام بدهد.

موارد سجده سهو

مسأله ۱۵۱۱. نمازگزار در دو مورد بعد از سلام نماز، باید سجده سهو به جا آورد:

1. تشهّد فراموش شده. 2. شک بین چهار و پنج یا آنچه در حکم آن است.

همچنین نمازگزار در سه مورد بعد از سلام نماز، بنابر احتیاط واجب باید سجده سهو به دستوری كه بعداً گفته می‌شود انجام دهد:

1. کلام بی‌جا. 2. سلام بی‌جا. 3. علم اجمالی به کم یا زیاد شدن سهوی افعال یا اجزای نماز.

موارد لازم سجده سهو (بنابر فتوی یا احتیاط واجب)

1. تشهّد فراموش شده

مسأله ۱۵۱۲. اگر نمازگزار تشهّد نماز را فراموش كند و این فراموشی ادامه داشته باشد تا آن که مشغول بخشی از نماز شود که با شروع به آن شرعاً نمی‌تواند برگردد و تشهد را به جا آورد، باید به کیفیّتی كه بعداً ذکر می‌شود، سجده سهو به جا آورد؛ مثلاً اگر نمازگزار در نماز ظهر در رکعت دوم، خواندن تشهّد را فراموش کند و در رکوع رکعت سوم یا بعد از آن یادش بیاید، چون نمی‌تواند برگردد و تشهد بخواند، واجب است بعد از سلام نماز سجده سهو به جا آورد.

 امّا چنانچه وارد قسمتی از نماز نشده که با شروع آن شرعاً نتواند برگردد و تشهد را بخواند، مثل اینکه نمازگزار در حال خواندن تسبیحات اربعه رکعت سوم متوجّه شود که تشهّد نخوانده است، در این حال باید بنشیند و تشهّد بخواند، سپس برای رکعت سوم بلند شده و دوباره تسبیحات اربعه بخواند و نماز را ادامه دهد و احتیاط مستحب است برای قیام بی‌جا دو سجده سهو انجام دهد.

2. شک بین چهار و پنج یا آنچه در حکم آن است

مسأله ۱۵۱۳. اگر نمازگزار در نماز چهار ركعتی بعد از وارد شدن به سجده دوم، شک كند كه چهار ركعت خوانده یا پنج ركعت، یا شک كند كه چهار ركعت خوانده یا شش ركعت، باید بنا ‌بگذارد که چهار رکعت خوانده و نماز را تمام کند و بعد از سلام نماز، واجب است سجده سهو انجام دهد.

3. کلام بی جا

مسأله ۱۵۱۴. اگر نمازگزار در بین نماز، سهواً حرف بزند و سخنی بگوید كه ذكر محسوب نشود، مثلاً اشتباهاً یا به خیال آن که نماز تمام شده با کسی حرف بزند یا کلمه‌ای بگوید، بعد از سلام نماز، بنابر احتیاط واجب، باید به کیفیّتی كه بعداً ذکر می‌شود، سجده سهو انجام دهد. به عنوان مثال اگر مکلّف در بین نماز مغرب اشتباهاً یا به خیال اینكه نمازش تمام شده حرف بزند و مثلاً بگوید: «یا حسین»، باید بنابر احتیاط واجب، بعد از سلامِ نماز، سجده سهو به جا آورد.

مسأله ۱۵۱۵. اگر نمازگزار بخواهد ذكر یا دعا یا قرآن بخواند ولی سهواً آن را غلط بخواند، در صورتی كه از عنوان ذكر یا دعا یا قرآن، خارج نشده باشد، سجده سهو واجب نیست و گرنه بنابر احتیاط واجب، باید سجده سهو انجام دهد و اگر چیزی را كه سهواً غلط خوانده از واجبات نماز بوده و محلّ تدارک آن هم باقی است، باید آن را دوباره به طور صحیح بخواند و حكم سبق لسان (که نوعی لغزش در کلام است مثل آن که بخواهد حرف یا کلمه‌ای بگوید، اما بی‌اختیار کلمه یا حرف دیگری به زبانش بیاید) نیز بنابر احتیاط واجب، حكم سهو است.

مسأله ۱۵۱۶. اگر نمازگزار در نماز سهواً مدّتی حرف بزند و همه آن ناشی از یک اشتباه و سهو باشد، یک بار انجام سجده سهو به کیّفیتی که خواهد آمد، بعد از سلام نماز كافی است.

مسأله ۱۵۱۷. برای صدایی كه از سرفه كردن پیدا می‌شود، سجده سهو واجب نیست، ولی اگر سهواً ناله بكند یا «آه» بكشد یا «آه» بگوید، بنابر احتیاط واجب، باید سجده سهو نماید.

4. سلام بی جا

مسأله ۱۵۱۸. اگر نمازگزار در جایی كه نباید سلام نماز را بدهد، مثلاً در ركعت اول، اشتباهاً و سهواً سلام بدهد، بعد از نماز، بنابر احتیاط‌ واجب باید برای سلام بی‌جا، سجده سهو انجام دهد.

مسأله ۱۵۱۹. اگر نمازگزار در جایی كه نباید سلام نماز را بگوید، سهواً بگوید: «السَّلامُ عَلَیْنا وَعَلیٰ عِبادِ اللّهِ الصّالحین»، یا بگوید: «السَّلامُ عَلَیْكُمْ» هرچند «وَ رَحْمَةُ اللّهِ وَبَرَكاتُهُ» را نگفته باشد، بنابر احتیاط لازم، باید سجده سهو انجام دهد و همچنین اگر دو حرف یا بیشتر از سلام را سهواً بگوید، بنابر احتیاط واجب، باید سجده سهو انجام دهد؛ ولی اگر اشتباهاً بگوید «السَّلامُ عَلَیْكَ اَیُّهَا النَّبِیُّ وَرَحْمَةُ اللّهِ وَبَرَكاتُهُ»، احتیاط مستحب آن است كه سجده سهو به جا آورد.

مسأله ۱۵۲۰. اگر نمازگزار در جایی كه نباید سلام دهد، اشتباهاً هر سه سلام را بگوید، انجام یک بار سجده سهو به کیفیّتی که بعداً خواهد آمد، كافی است.

5. علم اجمالی به کم یا زیاد شدن سهوی افعال یا اجزای نماز

مسأله ۱۵۲۱. اگر نمازگزار به طور اجمالی بداند كه در نماز یا چیزی را اشتباهاً كم کرده یا اشتباهاً زیاد كرده و نماز هم محكوم به صحّت باشد، در این حال که امر مردد بین زیادی یا کمی است، بنابر احتیاط واجب باید سجده سهو انجام دهد به عنوان مثال:

الف. اگر نمازگزار به طور اجمالی بداند در نماز ظهر یا در ركعت اول سهواً تشهّد خوانده است یا در ركعت سوم سهواً تسبیحات اربعه را نخوانده ، احتیاط واجب آن است که سجده سهو انجام دهد.

ب. اگر نمازگزار به طور اجمالی بداند در نماز صبح یا در ركعت اول سهواً یک سجده انجام داده است یا در ركعت دوّم، سهواً سه سجده به جا آورده است، در این صورت نمازگزار علم اجمالی دارد که یا از نمازش سهواً سجده کم کرده یا به نمازش سهواً سجده اضافه کرده است و در این حال احتیاط واجب آن است که سجده سهو انجام دهد.[/fusion_builder_column][fusion_builder_column type=”1_1″ background_position=”left top” background_color=”” border_size=”” border_color=”” border_style=”solid” spacing=”yes” background_image=”” background_repeat=”no-repeat” padding=”” margin_top=”0px” margin_bottom=”0px” class=”” id=”” animation_type=”” animation_speed=”0.3″ animation_direction=”left” hide_on_mobile=”no” center_content=”no” min_height=”none”][۲]

موارد مستحب سجده سهو (احتیاط مستحب)

مسأله ۱۵۲۲. در موارد زیر سجده سهو واجب نیست؛ ولی احتیاط مستحب است که آن را انجام دهد:

1. ایستادن یا نشستن بی‌جا 

اگر نمازگزار در جایی كه باید بایستد – مانند وقتی که باید حمد و سوره یا تسبیحات بخواند – اشتباهاً بنشیند یا در موقعی كه باید بنشیند – مثل موقع تشهّد – اشتباهاً بایستد، احتیاط مستحب آن است که سجده سهو به جا آورد.

2. سجده فراموش شده 

 اگر نمازگزار سجده را فراموش کند و این فراموشی ادامه داشته باشد، تا وقتی وارد بخشی از نماز شود که شرعاً نمی‌تواند برگردد و سجده را به جا آورد، به عنوان مثال اگر نمازگزار در نماز عصر در ركوع یا بعد از آن یادش بیاید كه یک سجده را از ركعت پیش فراموش كرده، باید بعد از سلام نماز، سجده را قضاء نماید و احتیاط مستحب است سجده سهو نیز به جا آورد.

3. هر زیادی سهوی 

احتیاط مستحب است نمازگزار برای هر چیزی كه در نماز سهواً زیاد کرده است، سجده سهو انجام دهد؛ مثل آن که سهواً در نماز سجده یا تشهدی اضافه کند، یا در رکعتی که قنوت ندارد، قنوت بخواند یا آن که ذکری را در غیر محل خود بگوید.

4. هر ایجاد نقص سهوی 

احتیاط مستحب است نمازگزار برای هر چیزی كه در نماز سهواً كم کرده و محلّ تدارک آن گذشته است، سجده سهو انجام دهد؛ مثل آن که سهواً حمد یا تسبیحات اربعه را نخواند و در رکوع یا بعد از آن بفهمد که آن را نخوانده است.

مسأله ۱۵۲۳. اگر نمازگزار یک سجده یا هر دو سجده را در رکعت اول نمازش فراموش كند و بِحَوْلِ اللّه گفته و برخیزد و حمد و سوره و قنوت بخواند و تکبیر رکوع را بگوید و پیش از رفتن به ركوعِ ركعتِ بعد یادش بیاید، باید برگردد و سجده فراموش شده را به جا آورد و نماز را ادامه دهد و بعد از نماز، بنابر احتیاط مستحب، شش بار سجده سهو انجام دهد، که عبارت هستند از یک بار برای ذکر بِحَوْلِ اللّه، یک بار برای ایستادن بی جا، یک بار برای حمد، یک بار برای سوره، یک بار برای قنوت و  یک بار برای تکبیر رکوع.

و اگر در رکعت دوم تشهد را فراموش کند و قبل از رکوع رکعت بعد یادش بیاید، باید برگردد و آن را به جا آورد و برای هر کدام از ایستادن بیجا و چیزهای دیگری که زیادی انجام داده، احتیاط مستحب است سجده سهو به جا آورد.

كیفیّت انجام سجده سهو

مسأله ۱۵۲۴. کیفیت سجده سهو این است كه فرد بعد از سلام نماز فوراً به قصد قربت نیّت سجده سهو كند و پیشانی را بنابر احتیاط لازم، بر شیئی كه سجده بر آن صحیح است بگذارد و بنابر احتیاط مستحب، سایر مواضع سجده را به دستوری كه در سجده نماز ذکر شد، بر زمین بگذارد و گفتن ذكر در آن واجب نیست؛ هرچند احتیاط مستحب است كه در آن ذكر بگوید و بهتر است بگوید، «بِسْمِ اللّهِ وَبِاللّهِ‏ِ، السَّلامُ عَلَیْكَ اَیُّهَا النَّبیُّ وَرَحْمَةُ اللّهِ‏ِ وَبَرَكاتُهُ» بعد، سر از سجده برداشته و دوباره به سجده رود و در سجده دوّم هم، بهتر است ذكری را كه گفته شد، بگوید و بنشیند و تشهّد بخواند و بعد از تشهّد سلام دهد و می‌‌تواند هر سه سلام را بگوید؛ هر‌چند جایز است به سلام آخر اكتفا نماید و بگوید: «السَّلامُ عَلَیْكُمْ» و در این حال بهتر این است «وَ رَحْمَةُ اللّهِ وَبَرَكاتُهُ» را هم اضافه كند.

مسأله ۱۵۲۵. لازم نیست فرد قبل از سجده اول در سجده سهو، تكبیر بگوید؛ هرچند مطابق با احتیاط مستحب است. همچنین لازم نیست با وضو یا غسل و رو به قبله باشد و عورت خود را بپوشاند یا زن موی سر و بدنش را بپوشاند و بدن و جای پیشانی فرد، پاک باشد و نیز مواردی كه در لباس نمازگزار شرط می‌باشد، در لباس او شرط نیست. همچنین راست نشستن بین دو سجده لازم نیست و سربرداشتن از مهر كافی است؛ هرچند رعایت این موارد مطابق با احتیاط مستحب است.

احکام دیگر سجده سهو

مسأله ۱۵۲۶. اگر نمازگزار شک دارد که موجبات سجده سهو را مرتکب شده است یا نه و بدین سبب شک می‌کند که سجده سهو بر او واجب شده است یا نه، ‌لازم نیست آن را به جا آورد.

مسأله ۱۵۲۷. اگر می‌‌داند سجده سهو بر او واجب شده، ولی شک دارد آن را انجام داده یا نه، در صورتی كه در محلّ است و هنوز زمان اقدام فوری (بعد از نماز) برای انجام آن از بین نرفته است، باید آن را به جا آورد بلكه اگر فاصله شده و زمان اقدام فوری انجام آن گذشته، احتیاط واجب آن است كه آن را انجام دهد؛ هرچند شک او بعد از وقت باشد.

مسأله ۱۵۲۸. كسی كه می‌داند سجده سهو بر او واجب شده، ولی شک دارد چند بار سجده سهو بر او واجب است، به جا آوردن تعداد کمتر کافی است.

مسأله ۱۵۲۹. اگر نمازگزار سجده سهو را بعد از سلام نماز عمداً به جا نیاورد، معصیت كرده و بنابر احتیاط لازم، باید هر چه زودتر آن را انجام دهد و چنانچه سهواً به جا نیاورد، هر وقت یادش آمد باید فوراً انجام دهد و در هر دو صورت، لازم نیست نماز را دوباره بخواند.

۱. هرچند اگر هر کدام از این دو مورد، به طور مشخص اتّفاق افتاده بود، سجده سهو واجب نبود.
۲. هرچند اگر هر کدام از این دو مورد به طور مشخص اتّفاق افتاده بود سجده سهو واجب نبود.

قضای سجده و تشهّد فراموش شده

 

---

---

سجده سهو چیست سجده سهو چیست سجده سهو چیست ذکر در هنگام سجده سهو چیست؟ در مواردی که سجده سهو واجب می شود سجده سهو چیست و چه زمانی با ادا شود موارد وجوب سجده سهو و چگونگی انجام آن را بیان کنید. سجده سهو چيست؟ و چگونه خوانده مي شود؟  ذکر سجده سهو سجده سهو چگونه است سجده سهو چگونه است سجده سهو چگونه است سجده سهو چگونه است سجده سهو چگونه است سجده سهو چگونه است سجده سهو چگونه است سجده سهو چگونه است سجده سهو چگونه است سجده سهو چگونه است سجده سهو چگونه است  سجده سهو چگونه است سجده سهو چگونه است سجده سهو چگونه است سجده سهو چگونه است  سجده سهو چگونه است سجده سهو چگونه است سجده سهو چگونه است  سجده سهو چگونه است سجده سهو چگونه است سجده سهو چگونه است  سجده سهو چگونه است سجده سهو چگونه است سجده سهو چگونه است سجده سهو چگونه است سجده سهو چگونه است سجده سهو چگونه استسجده سهو چگونه است  سجده سهو چگونه است سجده سهو چگونه است سجده سهو چگون