سابقه عزاداری در عصر امامان
پیشینه عزادارى
آیا عزادارى براى امام حسین، در زمان امامان سابقه دارد؟
بلى، در اینجا تنها به ذکر نمونه هاى اندکى از آنچه که در تاریخ نقل شده، بسنده مى کنیم:
1. عزادارى بنى هاشم در ماتم سیدالشهدا؛ از امام صادق روایت شده است: «پس از حادثه عاشورا هیچ بانویى از بانوان بنى هاشم، سرمه نکشید و خضاب ننمود و از خانه هیچ یک از بنى هاشم دودى که نشانه پختن غذا باشد، بلند نشد تا آنکه ابن زیاد به هلاکت رسید. ما پس از فاجعه خونین عاشورا پیوسته اشک بر چشم داشته ایم»[134].
2. عزادارى امام سجاد ؛ حزن امام سجاد بر آن حضرت به صورتى بود که دوران زندگى او، همراه با اشک بود.
عمده اشک آن حضرت بر مصایب سیدالشهداء بود و آنچه بر عموها، برادران، عموزاده ها، عمه ها و خواهرانش گذشته بود تا آنجا که وقتى آب مى آوردند تا حضرت میل کند، اشک مبارک شان جارى مى شد و مى فرمود: چگونه بیاشامم در حالى که پسر پیامبر را تشنه کشتند؟![135] و مى فرمودند: «هرگاه شهادت اولاد فاطمه زهرا علیهاالسلام را به یاد مى آورم گریه ام مى گیرد».[136]
امام صادق به زراره فرمود: «جدم على بن الحسین هرگاه حسین بن على را به یاد مى آورد، آن قدر اشک مى ریخت که محاسن شریفش پر از اشک مى شد و بر گریه او حاضران گریه مى کردند».[137]
3. عزادارى امام محمد باقر ؛ امام باقر در روز عاشورا براى امام حسین مجلس عزا برپا مى کرد و بر مصایب آن حضرت گریه مى کردند. در یکى از مجالس عزا، با حضور امام باقر کمیت شعر مى خواند، وقتى به اینجا رسید که: «قتیل بالطف …»، امام باقر گریه زیاد کرده، فرمودند:
«اى کمیت! اگر سرمایه اى داشتیم در پاداش این شعرت به تو مى بخشیدیم؛ اما پاداش تو همان دعایى است که رسول خدا درباره حسان بن ثابت فرمودند که همواره به جهت دفاع از ما اهل بیت، مورد تأیید روح القدس خواهى بود».[138]
4. عزادارى امام صادق ؛ امام موسى کاظم مى فرماید: «چون ماه محرم فرا مى رسید، دیگر پدرم خندان نبود؛ بلکه اندوه از چهره اش نمایان مى شد و اشک بر گونه اش جارى بود، تا آنکه روز دهم محرم فرا مى رسید. در این روز مصیبت و اندوه امام به نهایت مى رسید. پیوسته مى گریست و مى فرمود: امروز، روزى است که جدم حسین بن على به شهادت رسید».[139]
5. عزادارى امام موسى کاظم ؛ از امام رضا نقل شده است که فرمود: «چون ماه محرم فرا مى رسید، کسى پدرم را خندان نمى دید و این وضع ادامه داشت تا روز عاشورا: در این روز پدرم را اندوه و حزن و مصیبت فرا مى گرفت و مى گریست و مى گفت: در چنین روزى حسین را که درود خدا بر او باد، کشتند».[140]
6. عزادارى امام رضا ؛ گریه امام رضا در حدى بود که فرمودند: «همانا روز مصیبت امام حسین، پلک چشمان ما را مجروح نموده و اشک ما را جارى ساخته است».[141]
دعبل خدمت حضرت رضا آمد. آن حضرت درباره شعر و گریه بر سیدالشهدا کلماتى چند فرمودند؛ از جمله اینکه: «اى دعبل! کسى که بر مصایب جدم حسین گریه کند، خداوند گناهان او را مى آمرزد. آنگاه حضرت بین حاضران و خانواده خود پرده اى زدند تا بر مصایب امام حسین اشک بریزند».
سپس به دعبل فرمودند: «براى امام حسین مرثیه بخوان، که تا زنده اى تو ناصر و مادح ما هستى، تا قدرت دارى از نصرت ما کوتاهى مکن». دعبل در حالتى که اشک از چشمانش مى ریخت، قرائت کرد:
شاید این مطالب را هم بپسندید:
أفاطم لوخلت الحسین مجد لا
و قد مات عطشانا بشط فرات
صداى گریه امام رضا و اهل بیت آن حضرت بلند شد.[142]
7. عزادارى امام زمان(عج)؛ بنابر روایات، امام زمان(عج) در زمان غیبت و ظهور بر شهادت جدّشان گریه مى کنند. آن حضرت خطاب به جد بزرگوارشان سیدالشهدا مى فرمایند:
«فلئن اخرتنى الدهور و عاقنى عن نصرک المقدور، و لم اکن لمن حاربک محاربا و لمن نصب لک العداوة مناصبا فلاَنْدُبنّک صباحا و مساء و لابکین لک بدل الدموع دما، حسرة علیک و تأسفا على ما دهاک»[143]؛
«اگر روزگار مرا به تأخیر انداخت و دور ماندم از یارى تو و نبودم تا با دشمنان تو جنگ کنم و با بدخواهان تو پیکار نمایم؛ هم اکنون هر صبح و شام بر شما اشک مى ریزم و به جاى اشک در مصیبت شما خون از دیده مى بارم و آه حسرت از دل پر درد بر این ماجرا مى کشم».
در سوگ تو با سوز درون مى گریم
از نیل و فرات و شط، فزون مى گریم
گر چشمه چشم من، بخشکد تا حشر
از دیده به جاى اشک، خون مى گریم[144]
[134]. نگا: امام حسن و امام حسین علیهماالسلام، ص 145.
[135]. بحارالانوار، ج 44، ص 145.
[136]. خصال، ج 1، ص 131.
[137]. بحارالانوار، ج 45، ص 207.
[138]. مصباح المتهجد، ص 713.
[139]. امام حسن و امام حسین علیهماالسلام، ص 143.
[140]. حسین، نفس مطمئنة، ص 56.
[141]. بحارالانوار، ج 44، ص 284.
[142]. همان، ج 45، ص 257.
[143]. بحارالانوار، ج 101، ص 320.
[144]. مصطفى آرنگ به نقل از اشک حسینى، سرمایه شیعه، ص 66
منبع: سایت هدانا برگرفته از پرسش ها و پاسخ ها «ویژه محرم»
