رجوع به كفايت در بازگشت از حج
فهرست این نوشتار:
2- رجوع به كفايت
76- يكى ديگر از شرايط استطاعت، «رجوع به كفايت» است؛[1] يعنى حج گزار بعد از بازگشت از حج، تجارت، يا زراعت، يا صنعت، يا منفعت ملك- مثل باغ و دكان- داشته باشد، به طورى كه براى زندگانى، به شدت و حرج نيفتد؛ و اگر قدرت بر كسبِ لايق به حالش هم داشته باشد، كافى است؛[2] و اگر بعد از مراجعت، نياز به مثل زكات و خمس و ساير وجوه شرعيه داشته باشد، كفايت نمى كند؛[3] بنابراين بر طلاب و اهل علمى كه در بازگشت از حج، نياز به شهريّه دارند،[4] حج واجب نيست.[5]
[1] ( 1). آية اللَّه بهجت: اظهر اعتبار رجوع به كفايت است؛ به اين معنا كه به سبب حج، از غنا به فقر يا از فقر به اوسع از آن، واقع نشود.( كتاب حج، ص 26).
[2] ( 2). آية اللَّه فاضل: و همچنين اگر از طريق زكات يا خمس و يا استعطا، امور خود را اداره كند، كافى است وهمچنين كسى كه آنچه دارد در راه حج خرج كند زندگى او قبل و بعد از حج تفاوتى نكند، حج بر او واجب مىشود و نيز بر طلاب كه با شهريه اداره مى شوند؛ چنانچه هزينه حج و مخارج خانواده خود را داشته باشند يا به عنوان روحانى مشرّف شوند حج واجب است و از حَجّةالاسلام كفايت مىكند.
[3] ( 3). آيات عظام تبريزى، خويى، سيستانى: كسى كه از وجوه شرعيه، مانند خمس و زكات و امثال اينهازندگى خود را اداره مىكند و بر حسب عادت مخارجش بدون مشقت، مضمون و حتمى باشد، در صورتى كه داراى مقدارى پول گردد كه وافى به هزينه حج و مخارج عيالش باشد، بعيد نيست حج بر او واجب باشد، و همچنين است كسى كه شخص ديگر در تمام مدت زندگى او، مخارجش را متكفل باشد و همچنين كسى كه اگر آنچه دارد در راه حج صرف كند زندگى بعد از حجّش با قبل از آن تفاوتى نكند.
آية اللَّه خامنه اى: اگر بعد از مراجعت، زندگى آنها با شهريه اداره مىشود، كفايت مىكند و حج واجب است.
[4] ( 4). آية اللَّه بهجت: اگر زندگى آنها با وجوهات، بر حسب عادت بدون مشقّت مضمون و حتمى باشد. در صورتى كه داراى مقدارى پول گردد كه وافى به هزينه حج و مخارج عيالش باشد حج بر او واجب است.( مناسك، مسأله 25).
[5] ( 5). آية اللَّه صافى: ولى رعايت احتياط به اينكه به نحوى خود را واجد شرط استطاعت نمايد، ترك نشود.
آية اللَّه گلپايگانى: افرادى كه از وجوه خاصّى مثل سهم سادات و وجوهات شرعيه و نذورات استفاده مى كنند؛ مانند طلّاب و سادات و اشخاص ديگرى كه مورد توجّه مردم هستند، در صورتى كه هزينه حج آية اللَّه مكارم: در تمام مواردى كه افراد به عنوان خدمه يا روحانى يا غير آن به حج مىروند، چنانچه زندگى خانواده آنها در همان مدت تأمين باشد حجشان حَجةالاسلام و تأمين زندگى آنها در بازگشت شرط نيست. و مخارج عيالات را تا بازگشت داشته باشند، بعيد نيست كه حج بر آنان واجب باشد.
وجوه شرعى و رجوع به كفايت
77- كسى كه از راه كسب يا غير كسب، مخارج حج را دارد ولى مقدارى از مؤونه زندگى خود را از درآمدِ كسب، تأمين كند و در تأمين بقيّه، به شهريه نيازمند باشد، مستطيع نيست.[1]
[1] ( 1). نظر مراجع عظام در ذيل مسأله 76 بيان شد.
لزوم داشتن مخارج عائله تا بازگشت
78- در استطاعت، دارا بودن مخارج عائله تا بازگشتِ از حج، شرط است، هرچند عائله، واجب النفقه او نباشند.[1]
[1] ( 2). آية اللَّه بهجت: در عيال غير واجب النفقه و مصارف لازمه براى حفظ شأن، احوط رعايت عسر و حرج است؛ يعنى نه اقتصار بر فقط مقدارى كه بر او واجب شرعى است مىكند و نه انتظار تمكّن از هر چه عرفيت دارد مىكشد. پس تحقق استطاعت منوط به دارا بودن مقدارى است كه اگر نباشد لازمهاش عسر و حرج است( كتاب حج، ص 15).
شاید این مطالب را هم بپسندید:
آيات عظام تبريزى، خويى، سيستانى: داشتن مخارج عائله غير واجبالنفقه شرعى، شرط نيست مگر اينكه با ترك انفاق بر آنها خودش به حرج مىافتد.
آية اللَّه صافى، آية اللَّه گلپايگانى: و عرفاً ملتزم به پرداخت نفقه آنها شده باشد؛ مثل خواهر و برادر، بايد نفقه آنها را هم داشته باشد.( آداب و احكام حج، مسأله 66).
دستگردان براى حصول استطاعت
79- افرادى كه امور خود را از وجوه شرعيّه مىگذرانند، بنابر احوط[1] با دستگردانِ هزينه حج، مستطيع نمى شوند.
[1] ( 3). تفصيل اين مسأله و نظر مراجع در ذيل مسأله 76 گذشت.
اشتراط رجوع به كفايت ولو بعد از تقليد صحيح
80- اگر كسى بدون تحققِ شرط رجوع به كفايت- ولو با تقليد صحيح از كسى كه آن را لازم نمىدانسته- حج بجا آورده، حج او از حجّةالاسلام كفايت نمىكند و بايد آن را با تحقق شرايط اعاده نمايد.[1]
[1] ( 4). آية اللَّه بهجت: به معنايى كه براى رجوع به كفايت، در ذيل مسأله 76 گذشت مراجعه شود.
آيات عظام تبريزى، سيستانى، فاضل، گلپايگانى، مكارم، نورى: اعاده لازم نيست.
استطاعت در ميقات
81- اگر استطاعت در ميقات حاصل شود، براى تحقق حَجّةالاسلام كافى است، ولى رجوع به كفايت شرط است.[1]
[1] ( 1). آية اللَّه بهجت: در مسأله 76 معناى رجوع به كفايت گذشت كه زندگى او از يُسر به عسر تغيير نكند.
آية اللَّه تبريزى: مگر براى كسى كه اگر آنچه دارد در راه حج خرج كند به حرج نمىافتد.
آية اللَّه خويى، آية اللَّه سيستانى: به شرحى كه در ذيل مسأله 76 شرايط وجوب گذشت.
آية اللَّه صافى، آية اللَّه گلپايگانى: مگر براى كسى كه اگر آنچه دارد در راه حج خرج كند زندگى او قبل و بعداز حج تفاوتى ندارد.
آية اللَّه مكارم: اگر چنانچه انجام حج در اين شرايط تأثير چندانى در وضع و حال او نداشته باشد حج او صحيح است و رجوع به كفايت شرط نيست.
منبع: سایت هدانا برگرفته از مناسك حج با حواشى و مطابق با فتاوای دوازده نفر از مراجع معظم تقلید/ متن اصلی از رساله امام خمینی و مُحشی حضرات آیات: خامنه ای، سیستانی، صافی گلپایگانی، مکارم شیرازی، نوری همدانی، وحید خراسانی، بهجت،فاضل ، خویی، گلپایگانی، تبریزی.
ویژه نامه احکام جامع سایت هدانا
