راه هاى پايدارى و تقويت دوستى

پایدار کردن دوستی

دوستى ارزشمند و واقعى در اسلام آنگونه است كه اشعه تابناك آن بر شئون زندگى فردى و اجتماعى فرد پرتو افكند، و دست يابى به تكامل را رهنمون ساخته و به فرد احساس رضايت درونى ببخشد. دوستى در اسلام نه تنها فقط يك امر قلبى نيست، بلكه تأثير آن در ساختار شخصيتى، در پيشرفت فردى و اجتماعى و در پديدايى رضايت خاطر و تعادل روانى فرد را نبايد از ياد برد، لذاست كه در اين راستا همچون ديگر جنبه هاى زندگى رعايت اعتدال، عقل و منطق لازم وضرورى است.

يكى از چيز هايى كه در رسيدن به آرامش روانى در قالب دوستى با ديگران و پايدارى آن، به ما كمك مى كند رعايت حد و مرز دوستى است. امام صادق (عليه السلام) در بياناتى گرانبها اين حدود و حقوق را بيان فرموده، مى‏افزايد: مراعات اين حدود، در هر كس بود (همه‏اش يا مقدارى) او دوست است، وگر نه نسبت دوستى وصداقت به او نده.

اول: آنكه نهان و آشكار دوست، براى تو يكسان باشد.

دوم: آنكه زينت تو را زينت و آراستگى خودش ببيند وعيب و نقصان تو را عيب خويش بشمارد.

سوم: اگر به رياست وثروت و پست و مقامى رسيد، اين پست وپول، رفتار او را نسبت به تو عوض نكند.

چهارم: اگر قدرت و توانگرى دارد، ازآنچه دارد نسبت به تو دريغ و مضايقه نكند.

پنجم: (كه جامع همه آنهاست) اينكه تو را در گرفتاريها، رها نكند و تنها نگذارد.

راه هاى پايدارى و تقويت دوستى

در ارتباطهاى دوستانه رعايت نكات زير موجب استحكام و تقويت اين روابط خواهد شد كه شما نيز با رعايت دقيق اين امور مى‏توانيد به هدف خود نائل آييد:

الف) رفتارها و اعمالى كه بايد انجام گيرد:

1- همدردى واقعى و عملى،

2- بخشش‏هاى مالى و عفو و گذشت و حتى بر زبان نياوردن آنها،

3- يكرنگى،

4- مدافع حقوق او بودن در حضور و در زمان عدم حضور او،

5- كم‏توقع بودن،

6- اظهار نمودن دوستى و محبت خود با زبان و عمل،

7- فروتنى در برابر او،

8- پرهيز از مجادله و بگومگوهاى بى‏ثمر و حتى برخى بگومگوهاى باثمرى كه موجب رنجش خاطر مى‏گردد،

9- گوش فرادادن به حرف او و شنونده خوب بودن،

10- پوشيدن اسرار او،

11- بردبارى در برابر ناملايمات و لغزش‏هايى كه از او صادر مى‏شود،

12- شاد كردن او،

13- هديه دادن به مناسبت‏هاى مختلف به ويژه مناسبت‏هايى كه براى او اهميت دارد،

14- دعا كردن در حق او،

15- پرهيز از ملامت و سرزنش علنى و غيرعلنى و حتى برخى انتقادهايى كه موجب ناخرسندى او مى‏گردد،

16- وفادارى،

17- تعهد و عهد و پيمان و وعده‏ها،

18- رعايت ادب و احترام و آداب اجتماعى،

19- دورانديشى و خيرخواهى،

20- كوشش در جلب محبت و علاقه او به هر شكلى مشروع و ممكن.

ب) رفتارها و اعمالى كه بايد از آن پرهيز نمود:

– سخن چينى در حق او،

– خيانت به سخن، حرف، خود او،

– ستم نمودن،

– اتهام بستن،

– تندخويى و بداخلاقى،

– خست به خرج دادن،

– اعمال سليقه‏هاى فردى و شخصى،

– دروغ گفتن،

– خلف وعده،

– عيب‏جويى نمودن.

توضيحى بيشتر درباره برخى از نكات بالا

شخصى كه با معيارهاى صحيح، دوستان خود را انتخاب مى كند بايد طورى عمل كند كه اين دوستى بين آن ها تقويت شود و پايدار و استوار بماند. در اين جا به توضيح مختصر چند نمونه از راه ها و روش هاى تقويت دوستى ميپرداريم:

1 اخلاق نيكو:

يكى از راه هاى تقويت دوستى، اخلاق نيكو است. در اين باره رسول اكرم (صلى الله عليه و آله و سلم) مى فرمايند:

«شما آن قدر مال و ثروت نداريد كه همه را از خود راضى نماييد، به همين جهت سعى كنيد كه با اخلاق خوب، آنان را متوجه خود سازيد».

اخلاق خوب يكى از رموز ترقى و عظمت پيامبر اسلام بود. در ميان آن مردم وحشى كه دختر كشى، خون ريزى و جنايت از كارهاى روزمره ى آنان بود و طبعاً زير هيچ بار معنوى نمى رفتند، رسول خدا با اخلاق شايسته و نيكو آن ها را متوجه خود ساخت و اسلام را سربلند گردانيد. خداى مهربان هم به وى اعلام كرد كه: «با آن مهربانى كه خدا به تو داده است، با مردم خوش رفتارى كن و اگر خواستى بداخلاقى كنى و رحم و عاطفه را كنار بگذارى، از اطرافت پراكنده مى شوند. از لغزش هاى آنان چشم پوشى كن و از اشتباهاتشان صرف نظر نما».

هم چنين وقتى كه جبرئيل بر حضرت موسى (عليه السلام) و هارون نازل شد، اولين درس تبليغ را كه از جانب خداى بلند مرتبه بر آن ها عرضه شد اين بود كه: «به سراغ فرعون برويد و يا او به نرمى صحبت كنيد و بد زبانى و پرخاش نكنيد…»

2 محبت:

دل جويى و نوازش افراد و ابراز هم دردى كردن و شريك شدن در غم و شادى آن ها راه ديگرى از راه هاى تقويت دوستى و افزايش دوستان است. يكى از روان كاوان در اين باره مى گويد:

«ما همه محتاج محبت هستيم، خواه اين محبت به صورت پذيرفتن تجلى كند و خواه به صورت تشويق».

3 ديدار:

يكى ديگر از راه هايى كه رفاقت را تقويت مى كند و رابطه ى دوستى را عميق مى گرداند، ديدار از يك ديگر است. رسول خدا (صلى الله عليه و آله و سلم) فرمودند: «از يك ديگر ديدن كردن، دوستى را تقويت و نيرومند مى گرداند».

4 سلام كردن و فشار دادن دست دوستان:

دست دادن به يك ديگر و فشار دادن دستان دوست يكى از اعمالى است كه دوستى را تقويت مى كند و اين عملى بود كه همه ى پيشوايان دين مخصوصاً حضرت باقر (عليه السلام) انجام مى داد و دست دوستان را فشار مى داد تا آن حد كه مورد اعتراض قرار مى گرفت. اما امام مى فرمودند: «اين عمل كينه و حسادت را برطرف مى گرداند و ناراحتى و اضطراب را فرو مى نشاند».

5 هديه دادن:

هديه دادن به دوستان يكى از راه هايى است كه دوستى را تقويت مى كند و اگر قبلاً ناراحتى و كدورتى وجود داشته به اين وسيله برطرف مى گردد. رسول اكرم (صلى الله عليه و آله و سلم) در اين باره مى فرمايند:

«هديه بردن براى دوستان كينه ها را برطرف مى سازد و دوستى ايجاد مى كند و برادرى را تجديد مى نمايد، پس براى يك ديگر هديه ببريد تا دوستى بين شما افزايش يابد».

اما براى دادن هديه به دوست نبايد بيش از استطاعت خود «كادو» تهيه كرد و خود را به زحمت انداخت. و هر گاه هديه اى به ما دادند، سعى كنيم هر چند هم كوچك باشد آن را بپذيريم و با ديده ى احترام به آن بنگريم.

6 خوش بينى:

آن گاه دوستى تقويت مى شود كه انسان بداند دوستش درباره ى او سوءظن ندارد و نسبت به وى خوش بين است. موقعى كه انسان درك كرد كه دوستش نسبت به وى بدبين نيست، احساس نشاط مى كند و لذت مى برد كه قلبشان نسبت به يك ديگر نزديك گرديده و روحشان آميخته شده است. بنابراين خوش بينى باعث تقويت و جذب دوست و دوست يابى مى گردد.

7- آغاز مثبت

يك يا چند نكته مثبت و ارزشمند را در دوست خود شناسايى و برجسته سازيد و با تحسين صادقانه به جهت وجود آن امر مثبت، ارتباط خود را با وى محكم سازيد و هيچ‏گاه رابطه خود را با نكته‏اى منفى آغاز نكنيد.

8- عدم سرزنش مستقيم

در صورتى كه اشتباه و لغزشى در دوست خود مشاهده كرديد، به طور مستقيم از او گلايه نكنيد و وى را مورد انتقاد مستقيم و سرزنش قرار ندهيد. وقتى تذكر اخلاقى با كنايه و اشاره گفته شود، زودتر اثر مى‏بخشد تا اينكه با صراحت از گناه يا اشتباه نام برده و انتقاد گردد.

دوست محترم، همراهى با شما در عبور از ناملايمات و ابهامات زندگى، توفيقى است كه از جانب خداى مهربان داريم. چشم براه مكاتبات بعدى شما هستيم.

در پايان چند كتاب مفيد را در اين زمينه معرفى مى كنيم كه انشاء الله با مطالعه آنها مى توانيد اطلاعات بهترى در اين زمينه بدست آوريد:

1- دوستى در قرآن و حديث، نوشته آقاى رى شهرى

2- دوستى و دوستان، نوشته آقاى سيد هادى مدرس، ترجمه حميدرضا شيخى و حميدرضا آژير، از انتشارات آستان قدس رضوى، 3

1376- آئين دوستى (دوست يابى) نوشته ديل كارنگى، انتشارات پيمان 4

1378- آئين دوستى در اسلام، نوشته آقاى بابازاده

پرسمان