دنيا و آخرت
آيا دنيا و آخرت با هم تضاد دارند؟
دنيا و آخرت با هم تضاد ندارند؛ بلکه تفاوت و نوعى ارتباط دارند. در اينجا با تحليلى کوتاه و در حدّ اختصار، به تفاوت ها و نوع ارتباط ميان دنيا و آخرت، از ديدگاه آيات قرآن، اشاره مى شود.
تفاوت ها
1 . ثبات و تغيير؛ در دنيا حرکت و تغيير هست: جوان پير مى شود؛ نو، کهنه مى گردد؛ کهنه ها از بين مى روند؛ گياهان پژمرده مى شوند و… اما در جهان آخرت، اين گونه تغيير و تحول وجود ندارد و ثبات و بقا حاکم است [175].
2 . آميختگى و خلوص؛ در زندگى دنيايى، خوشى با رنج، حيات با مرگ، لذت با محنت، اندوه با شادى و اضطراب با آرامش آميخته است. اما در آخرت چنين نيست؛ بلکه دسته اى از مردم هميشه و از هر جهت متنعّم، شاد و آسوده اند و گروهى ديگر همواره معذّب، غمگين و ناراحت اند [176].
3 . اصل و فرع؛ دنيا در برابر آخرت مانند «وسيله و هدف»، «کشت و درو» و «اصل و فرع» است؛ يعنى، زندگى دنيايى مقدمه آخرت و وسيله اى براى کسب سعادت ابدى است. در اين دنيا بايد تخم پاشيد و در آنجا درو کرد. زندگى دنيايى، فرعى و غيراصيل و زندگى اخروى، نهايى و اصيل است [177].
هست بى رنگى اصول رنگ ها
صلح ها باشد اصول جنگ ها
آن جهان است اصل اين پر غم وثاق
وصل باشد اصل هر هجر و فراق
زانک ما فرعيم و چار اضداد اصل
خوى خود در فرع کرد ايجاد اصل [178]
شاید این مطالب را هم بپسندید:
ارتباط دنيا و آخرت
با وجود تفاوت هايى که ميان دنيا و آخرت وجود دارد، پيوند و ارتباط تکوينى و خاصى نيز بين آن دو هست. اما در فهم اين ارتباط، بايد تعمق بيشترى کرد؛ چرا که برخى گمان کرده اند: نعمت هاى دنيايى موجب سعادت اخروى است؛ از اين رو، ميان نعمت هاى دنيا و نعمت هاى آخرت، قائل به ارتباط اند.
از ديدگاه قرآن، رابطه بين دنيا و آخرت، از قبيل رابطه بين پديده هاى دنيا با يکديگر نيست که هر کس در اينجا نيرومندتر، زيباتر و شادتر باشد، در آخرت نيز همان گونه باشد [179].
برخى نيز پنداشته اند: کسانى به سعادت اخروى مى رسند که از نعمت هاى دنيوى بهره مند نبوده و کسانى دچار عذاب هاى اخروى مى شوند که از نعمت هاى دنيايى بهره مند بوده اند. اين، پندارى ناروا است؛ زيرا از نظر قرآن، نعمت هاى دنيايى وسيله آزمايش انسان است و بهره مندى يا محروميت از آنها، به تنهايى نشانه نزديکى يا دورى از حضرت حق ـ که موجب سعادت يا شقاوت مى شود ـ نيست [180]؛ بلکه از منظر آيات قرآن، عامل سعادت اخروى «ايمان و عمل صالح» [181] و عامل شقاوت ابدى «کفر و گناه» معرفى شده است [182]. [183]
در حقيقت از ديدگاه قرآن، يک نوع رابطه حقيقى و تکوينى، ميان دنيا و آخرت وجود دارد؛ هرچند براى ما ناشناخته و براى علوم تجربى غيرقابل تبيين باشد. حال عدم معرفت و قدرت تبيين، دليلى بر نبود چنين پيوندى و انکار آن نخواهد بود؛ زيرا محدوده روابط تکوينى و حقيقى، فراتر از روابط ناشناخته و تجربه ناپذير است.
از نظرگاه قرآن، قيامت، باطن نظام هستى و دنيا است؛ از اين رو، آخرت هم اکنون هست، ولى در پشت پرده و در زير حجاب و حجاب ها است. بعدا پديد نمى آيد؛ بلکه بعدا با کنار رفتن موانع و برداشته شدن حجاب ها، آن حقيقت ظاهر و بارز مى شود [184].
از ديدگاه آيات، انسان ها هم اکنون در صراط خود به سوى اهداف خويش در حرکت اند؛ بر روى صراط خود مى لغزند و با افت و خيزها به حرکت خود ادامه مى دهند. اين حقيقت و باطن، به دليل حجاب ها از ما پوشيده است؛ ولى اگر کسى بصيرت يابد و با طىّ منازل و تحمل رنج ها و رياضت ها، قيامت براى او قيام کند، هم اکنون شاهد آن خواهد بود [185].
هرچه ما داديم، ديديم اين زمان
اين جهان پرده ست و عين است آن جهان [186]
[175]. ر.ک: نساء 4، آيه 77؛ يونس (10)، آيه 24؛ نحل (16)، آيه 96؛ کهف(18)، آيه 46؛ مريم (19)، آيه 76؛ طه (20)، آيه 73؛ غافر (40)، آيه 39؛ حديد (57)، آيه 20 و… .
[176]. ر.ک: آل عمران3، آيه 15؛ نساء (4)، آيه 77؛ اعراف (7)، آيه 32؛ يوسف(12)، آيه 109؛ رعد(13)، آيه 34؛ نحل (16)، آيه 30؛ طه(20)، آيه 127؛ زمر (39)، آيه 26؛ قلم (68)، آيه 33 و… .
[177]. آل عمران 3، آيه 185؛ قصص (28)، آيه 77؛ عنکبوت (29)، آيه 64؛ محمد (47)، آيه 36؛ حديد(57)، آيه 20؛ فجر(89)، آيه 24 و… .
[178]. مثنوى معنوى، دفتر ششم، ابيات 59، 60 و 62.
[179]. انعام 6، آيه 94؛ طه (20)، آيات 124 و 126؛ مؤمنون (23)، آيه 101؛ شعرا (26)، آيه 88؛ لقمان (31)، آيه 33؛ مجادله (58)، آيه 17 و… .
[180]. آل عمران 3، آيه 179؛ مائده (5)، آيه 48؛ اعراف (7)، آيه 168؛ انفال (8)، آيه 28؛ کهف (18)، آيه 7؛ تغابن(64)، آيه 15؛ فجر (89)، آيات 15 و 16 و… .
[181]. بقره 2، آيات 25 و 38 و 277 و…؛ آل عمران (3)، آيات 15 و 57 و 179 و…؛ نساء (4)، آيات 13 و 146 و 162 و…؛ حديد(57)، آيه 12؛ تغابن(64)، آيه 9؛ بروج(85)، آيه 11؛ بيّنه (98)، آيات 7 و8 و… .
[182]. بقره 2، آيات 24 و 104 و 162؛ مائده (5)، آيات 10 و 86؛ انعام (6)، آيه 49؛ توبه (9)، آيه 3؛ يونس(10)، آيه 4؛ رعد (13)، آيه 5؛ فرقان (25)، آيه 11؛ ص 38) آيه 55 و… .
[183]. براى آشنايى تفصيلى از تفاوت ها و نوع رابطه دنيا و آخرت ر.ک: محمدتقى مصباح يزدى، آموزش عقايد، ج 3، صص 100 ـ 119.
[184]. اعراف 7، آيه 187؛ احزاب (33)، آيه 63؛ ملک (67)، آيه 25 و 27 و… .
[185]. تکاثر 102، آيات 1ـ6 و… .
[186]. مثنوى معنوى، دفتر ششم، بيت 3530.
منبع: هدانا برگرفته از پرسمان، فرجام شناسی/ مؤلف محمدرضا كاشفى
