دلایل رجعت چیست
سوال: آيا بازگشت امامان به حيات دنيا و بحث رجعت بعد از ظهور حضرت مهدى(عج) قابل اثبات است؟ اصلاً قضيه رجعت که بايد به آن معتقد باشيم چيست؟
پاسخ: رجعت به معنى عودت و بازگشت است و در اينجا به معنى بازگشت به سوى دنيا مى باشد؛ در اصطلاح معنى رجعت از نظر علما و دانشمندان شيعه چنين است که مى گويند، پيش از قيام قيامت در ادامه حکومت حضرت مهدى(عج) به ترتيب، دوران رجعت هر يک از ائمه هدى عليهم السلام فرا مى رسد و جمعى از نيکان از هر دوران و هم چنين شاخصان پليد از هر زمان به دنيا بازگردند. نيکان براى ديدن دولت کريمه اهل بيت عليهم السلام و رسيدن به آرزوى حکومت عدل و داد و بدکاران از براى عقوبت و عذاب دنيا که سزاى اعمال خود را در اين دنيا نديده اند.
درباره رجعت، دلايل متعددى از آيات و روايات بر وقوع آن در بين امت هاى پيشين وجود دارد و اشاره به آن در آخرالزمان نيز وجود دارد.
1. آيات
زنده شدن برخى از اموات، (رجعت) در امت هاى پيشين واقع شده است و آيات قرآن و بر آن دلالت دارد:
1. رجعت عده اى از بنى اسرائيل:
«وَ إِذْ قُلْتُمْ يا مُوسى لَنْ نُؤمِنَ لَکَ حَتّى نَرَى اللّهَ جَهْرَةً فَأَخَذَتْکُمُ الصّاعِقَةُ وَ أَنْتُمْ تَنْظُرُونَ. ثُمَّ بَعَثْناکُمْ مِنْ بَعْدِ مَوْتِکُمْ لَعَلَّکُمْ تَشْکُرُونَ » [88]؛
«و [ياد کنيد] هنگامى را که گفتيد اى موسى هرگز به تو ايمان نمى آوريم مگر آنکه خدا را آشکارا ببينيم پس صاعقه شما را فراگرفت در حالى که مى نگريستيد. سپس شما را پس از مردنتان برانگيختيم، شايد سپاسگزارى کنيد».
2. رجعت هزاران نفرى که از شهر خود بيرون آمدند:
«أَلَمْ تَرَ إِلَى الَّذِينَ خَرَجُوا مِنْ دِيارِهِمْ وَ هُمْ أُلُوفٌ حَذَرَ الْمَوْتِ فَقالَ لَهُمُ اللّهُ مُوتُوا ثُمَّ أَحْياهُمْ إِنَّ اللّهَ لَذُو فَضْلٍ عَلَى النّاسِ وَ لکِنَّ أَکْثَرَ النّاسِ لا يَشْکُرُونَ » [89]؛
«آيا به کسانى که براى گريز از مرگ از شهر خود بيرون آمدند در حالى که هزاران نفر بودند، ننگريستى. پس خدا به آنان گفت بميريد سپس آنها را زنده ساخت. بى ترديد خداوند بر مردم بخشش فراوانى دارد و لکن بيشتر آنان سپاسگزارى نمى کنند».
3. رجعت و زنده شدن مردگان به دست عيسى عليه السلام:
«وَ رَسُولاً إِلى بَنِى إِسْرائِيلَ أَنِّى قَدْ جِئْتُکُمْ بِآيَةٍ مِنْ رَبِّکُمْ… وَ أُحْىِ الْمَوْتى بِإِذْنِ اللّهِ » [90]؛
«و [او را ]فرستاده اى به سوى بنى اسرائيل [قرار داد که مى گفت ]من از طرف پروردگارتان نشانه اى براى شما آورده ام… و مردگان را به اذن خدا زنده مى کنم».
مرحوم علامه طباطبايى در ذيل آيه 210 سوره مبارکه بقره، [91] به تفصيل درباره رجعت بحث کرده اند. [92]
شاید این مطالب را هم بپسندید:
2. روايات
از حضرت رضا عليه السلام نقل شده است:
مأمون به امام رضا عرض کرد: اى ابالحسن نظر شما درباره رجعت چيست. حضرت فرمود: حقيقت دارد. در ميان امت هاى پيشين نيز وجود داشته است و قرآن از آن سخن به ميان آورده و رسول خدا صلى الله عليه و آله فرموده است: هر چه در امت هاى گذشته بوده در ميان اين امت نيز عيناً و مو به مو پيش خواهد آمد. [93]
در حديث ديگرى امام صادق عليه السلام مى فرمايد:
«ليس منّا من لم يؤمن بکرتنا»؛ از من نيست کسى که به رجعت ما ايمان نداشته باشد.» لذا ما در زيارت «آل ياسين» که ويژه امام عصر(عج) است، بعد از نام بردن اسامى ائمه عليه السلام شهادت مى دهيم: «ان رجعتکم حقّ لاشکّ فيها»؛ «رجعت شما بدون شک واقع خواهد شد.» [94] و ما نيز آرزو مى کنيم که در آن زمان باشيم، چنان که در زيارت جامعه مى خوانيم: «و يکر فى رجعتکم»؛ «خدا يا ما را از کسانى قرار ده که در رجعت ائمه عليهم السلام باز مى گردند». و در وداع زيارت جامعه آمده «و أحيانى فى رجعتکم»؛ «و خدا مرا در رجعت شما ائمه زنده گرداند».
در برخى روايات، اصحاب کهف و سلمان و ابوذر و مقداد و مالک اشتر جزو ياران رجعت يافته حضرت مهدى(عج) شمرده شده است [95].
در روايات، رجعت ائمه اطهار عليهم السلام از مسلّمات است؛ اما چگونگى و جزئيات آن ذکر نشده است.
امام صادق عليه السلام مى فرمايد:
«انّ الرّجعه ليست بعامّه و هى خاصّه لايرجع الاّ من محض الايمان محضا او محض الشّرک محضا» [96]؛ «رجعت همگانى نيست بلکه خاص است و فقط کسانى به دنيا باز مى گردند که مؤمن خالص يا مشرک محض باشند».
دانشمند بزرگ شيعه، مرحوم سيد مرتضى علم الهدى عقيده بر رجعت از ديدگاه اماميه را چنين توضيح مى دهد: باور شيعه اماميه اين است که خداوند متعال به هنگام ظهور امام زمان(عج) گروهى از شيعيان راکه پيش از ظهور آن حضرت از دنيا رفته اند به اين جهان بازمى گرداند تا آنان به پاداش ياورى و همراهى و درک حکومت آن وجود مقدس نايل گردند. همچنين خداوند برخى از دشمنان آن حضرت را زنده مى کند تا از آنان انتقام گيرد، بدين صورت که آشکار شدن حق و بلندى مرتبت پيروان حق را بنگرند و اندوهگين شوند.
نکته شايان توجّه اينکه در روايات رجعت بر اين نکته تأکيد شده که رجعت نسبت به مؤمنين امرى اختيارى است؛ امام صادق عليه السلام فرمودند:
«هرگاه قايم عليه السلام ظهور کند، در قبر به مؤمن گفته مى شود: اى فلان آقايت ظهور کرده است، اگر خواهى به او ملحق شوى برخيز و ملحق شو و اگر خواهى که در جوار کرامت پروردگارت بمانى بمان» [97].
در مورد رجعت مشرکين و بدکاران در احاديث مطلبى که دلالت بر اختيارى بودن رجعت آنها باشد يافت نشد؛ ولى مى توان گفت که رجعت آنها از روى اختيار نيست زيرا آنها در چنين منزلتى نيستند که حق اختيار داشته باشند بلکه آنها بايستى طعم شکست و عذاب الهى را در همين دنيا بچشند گرچه برخلاف ميل و خواست آنها باشد. [98]
[88]. بقره 2، آيات 55 و 56.
[89]. بقره 2، آيه 243.
[90]. آل عمران 3، آيه 49.
[91]. الميزان، ج 2، ص 106.
[92]. همچنين آقاى على سعادت پرور در کتاب ظهور نور، ترجمه: سيد محمدجواد وزيرى فرد، روايات باب را به تفصيل آورده اند، صص 257 – 219.
[93]. ميزان الحکمه، ج 4، ح 6927، ص 1980.
[94]. شيخ صدوق، الفقيه، ج 3، ص 458.
[95]. رجعت، علامه مجلسى، کانون پژوهش اصفهان، چاپ اول، ص 45؛ بحارالانوار، ج 53، ص 39، باب الرجعه احاديث 2 و 12 و 13 و 14 و 19 و 20 و 23 و 30.
[96]. بحارالانوار، ج 53، ص 39، باب 29 الرجعه.
[97]. ترجمه ميزان الحکمه، ج4، ص 1981.
[98]. براى مطالعه در اين زمينه ر.ک: آينده جهان دولت و سياست در انديشه مهدويت، رحيم کارگر.
منبع: هدانا برگرفته از پرسمان، فرجام شناسی/ مؤلف محمدرضا كاشفى
