در میان صحابه پیامبر چه کسی به تفسیر عالم تر بود ؟
سیوطی در این کتاب یک تعبیری دارد می‌گوید:
«وقد اشتهر بالتفسير من الصحابة عشرة؛ »
الإتقان في علوم القرآن ، اسم المؤلف: جلال الدين عبد الرحمن السيوطي الوفاة: 19/5/911هـ ، دار النشر : دار الفكر – لبنان – 1416هـ- 1996م ، الطبعة : الأولى ، تحقيق : سعيد المندوب، ج 4، ص 493
این را عزیزان خوب دقت کنند، ده نفر از صحابه مشهور بودند که مفسر هستند؛ یعنی از 120 هزار صحابه ده نفرشان تفسیر بلد بودند، این هم نکته ظریفی است!
«وهم الخلفاء الاربعة»
خلفاء اربعه عالم به تفسیر بودند
ابن مسعود، ابن عباس، ابی ابن کعب، زید ابن ثابت، ابو موسی اشعری، عبدالله زبیر این‌ها هم از آن ده نفر بودند بعد می‌گوید:
« أما الخلفاء فاکثر من روی عنه منهم هو الامام علی بن ابیطالب والروایة عن الثلاثة الباقین قلیلة جداً»
حالا این اندازه انصاف دارد خوب است بد نیست. ابن تیمیه می‌آید می‌گوید اصلا علی ابن ابیطالب تفسیر بلد نبود! قرآن را بلد نبود! علی از اول تا آخر قرآن را یاد نگرفته بود! ولی عثمان هر شب در یک رکعت نماز تمام قرآن را قرائت می‌کرد!
«وأما علي فروى عنه الكثير وقد روى معمر عن وهب بن عبد الله عن أبي الطفيل قال شهدت عليا يخطب وهو يقول ( سلوني فوالله لا تسألوني عن شيء إلا أخبرتكم وسلوني عن كتاب الله فوالله ما من آية إلا وأنا أعلم أبليل نزلت أم بنهار »
من از تمام آیات خبر دارم که در چه زمانی نازل شده، شب روز، آیا در دریا بوده یا در بیابان بوده است.
«إن القرآن أنزل على سبعة أحرف ما منها حرف إلا وله ظهر وبطن وإن علي بن أبي طالب عنده منه الظاهر والباطن»
تفسیر ظاهر باطن فقط در نزد علی ابن ابیطالب است یا از خود حضرت امیر دارد:
«والله ما نزلت آية إلا وقد علمت فيم أنزلت وأين أنزلت إن ربي وهب لي قلبا عقولا ولسانا سئولا»
ولی سیوطی در آخر حرفی می‌زند که من خیلی متأثر شدم. البته این تعبیر را زیاد دارند:
«فوالله ما من آية إلا وأنا أعلم بلیل»
سیوطی در الاتقان صفحه 2325 چاپ جدید، عربستان دارد:
«أما ابن مسعود فروي عنه أكثر مما روي عن علي»
الإتقان في علوم القرآن ، اسم المؤلف: جلال الدين عبد الرحمن السيوطي الوفاة: 19/5/911هـ ، دار النشر : دار الفكر – لبنان – 1416هـ- 1996م ، الطبعة : الأولى ، تحقيق : سعيد المندوب، ج 4، ص 493
ما می‌گوییم آقای سیوطی تو راست می‌گویی ولی بر پدر دروغگو لعنت!
«وقد أخرج ابن جرير وغيره عنه أنه قال ( والذي لا إله غيره ما نزلت آية من كتاب الله إلا وأنا أعلم…»
یعنی همان تعبیری که از حضرت امیر سلام الله علیه است برای عبدالله مسعود می‌آورد! و حال این‌که ابن عباس و عبدالله مسعود و دیگران می‌گویند ما هرچه از تفسیر داریم از محضر امیرالمؤمنین سلام الله علیه داریم.
حاکم حسکانی در شواهد التنزیل از عایشه دارد که می‌گوید:
« علي أعلم أصحاب محمد بما أنزل على محمد صلى الله عليه وسلم »
الحاكم الحسكاني، عبيد الله بن محمد الحنفي النيسابوري (ق 5هـ) ، شواهد التنزيل، ج 1، ص 47 ، تحقيق: الشيخ محمد باقر المحمودي، ناشر: مؤسسة الطبع والنشر التابعة لوزارة الثقافة والإرشاد الإسلامي- مجمع إحياء الثقافة، الطبعة: الأولى، 1411 – 1990 م.
به صراحت می‌گوید علی علیه السلام اعلم الناس است، روایت صنعانی را ما بررسی کردیم تمام راویانش صحیح هستند.
ابن عباس می‌گوید:
«أعطي علي تسعة أعشار العلم و والله لقد شاركهم في العشر الباقي»
حضرت علی (علیه السلام) دارای نود درصد علم بود و به خدا قسم در آن ده درصد باقی مانده هم علی با دیگر اصحاب شریک است.
تهذيب الأسماء واللغات ، اسم المؤلف: محي الدين بن شرف النووي الوفاة: 676هـ ، دار النشر : دار الفكر – بيروت – 1996 ، الطبعة : الأولى ، تحقيق : مكتب البحوث والدراسات، ج 1، ص 317
«وإذا ثبت لنا الشيء الباقي عن علي لم نعدل إلى غيره»
اگر در یک موضوعی از علی ابن ابیطالب یک روایتی و یک حکمی رسیده بود سراغ دیگران نمی‌رفتیم.
پیغمبر فرمود:
«أعلم الناس بعدي علي بن أبي طالب»
سبل الهدى والرشاد في سيرة خير العباد ، اسم المؤلف: محمد بن يوسف الصالحي الشامي الوفاة: 942هـ ، دار النشر : دار الكتب العلمية – بيروت – 1414هـ ، الطبعة : الأولى ، تحقيق : عادل أحمد عبد الموجود وعلي محمد معوض ج 11، ص 291
منبع : درس خارج آیت الله حسینی قزوینی ، قم ، جلسه سوم ، 97/07/04
