خواستگاري كردن دختر از پسر

خواستگارى در اسلام

پرسش 1. در جامعه ما خواستگارى از طرف پسر است اين مورد ريشه در كجا دارد؟ آيا اسلام نظرش اين است؟ خواستگارى از طرف دختر چه پيامدهايى دارد؟ اگر پيامدى دارد چرا دختران هندى از پسرها خواستگارى مى كنند و براى آنها عوارض و تبعاتى ندارد؟!

در ابتدا مطلبى را از استاد مطهرى نقل مى كنيم؛ ايشان مى گويند: «اين كه از قديم الايام مردان به عنوان خواستگارى نزد زنان مى رفته اند و از آن ها تقاضاى همسرى مى كرده اند، از بزرگ ترين عوامل حفظ حيثيت و احترام زن بوده است. «طبيعت» مرد را مظهر طلب و عشق و تقاضا آفريده است و زن را مظهر مطلوب بودن و معشوق بودن. طبيعت زن را گُل، و مرد را بلبل، زن را شمع و مرد را پروانه قرار داده است.

اين يكى از تدابير حكيمانه و شاهكارهاى خلقت است كه در غريزه مرد نياز و طلب و در غريزه زن ناز و جلوه قرار داده است. خلاف حيثيت و احترام زن است كه به دنبال مرد بدود. براى مرد قابل تحمّل است كه از زنى خواستگارى كند و جواب رد بشنود و آن گاه از زن ديگرى خواستگارى كند و جواب رد بشنود تا بالاخره زنى رضايت خود را به همسرى با او اعلام كند اما براى زن كه مى خواهد محبوب و معشوق و مورد توجه و علاقه باشد و از قلب مرد سر در آورد تا بر سراسر وجود او حكومت كند،  قابل تحمل و موافق غريزه نيست كه مردى را به همسرى خود دعوت كند و احياناً جواب رد بشنود و سراغ مرد ديگرى رود»[1]. بنابراين خواستگارى هميشه از ناحيه جنس مذكر انجام مى شود.

دين مقدس اسلام كه آيين فطرت است، بر اين رويه فطرى و طبيعى صحه نهاده و بر اين مبنا و اساس است كه در قرآن و سنّت در امر ازدواج، مردان مخاطب واقع گشته اند و مستقيماً به آنان دستور ازدواج و همسر گزينى داده شده و فرموده است:

«فَانْكِحُوا ما طابَ لَكُمْ مِنَ النِّساءِ»[2]؛ «با زنان طيب و پاكيزه ازدواج كنيد».

اين آيه به معناى نهى از خواستگارى زن از مرد نيست، از اين رو در صدر اسلام تقاضاى زن از مرد نيز اتفاق افتاده است.

امام باقر (علیه السلام)  نقل مى كند: «زنى نزد پيامبر (صلی الله علیه وآله) آمد و عرض كرد: مرا به عقد كسى در آور. حضرت رو به حضار نمود و فرمود: كسى حاضر است با اين زن ازدواج كند؟ مردى از ميان جمع برخاست و عرض كرد: من حاضرم، حضرت فرمود: چه دارى كه به او بدهى؟ گفت: چيزى ندارم. پيامبر (صلی الله علیه وآله) فرمود: نمى شود. زن خواسته خود را تكرار كرد. ديگربار حضرت فرمايش خويش را تكرار نمود، باز همان مرد برخاست. سرانجام پيامبر به آن مرد فرمود: از قرآن چيزى مى دانى؟ گفت: بلى. فرمود: زن را به عقد ازدواج تو در آوردم، در عوض قرآنى كه به او آموزش مى دهى، مهريه او خواهد بود»[3].

همان گونه كه ملاحظه شد، خواستن ازدواج از سوى زن در اسلام ممنوع نيست ولى حركت برخلاف عرف و سيره مسلمانان و قواعد مورد قبول جامعه و مقتضاى فطرت و طبيعت است و چه بسا همين عمل موجب روى گردانى برخى پسرها از اين گونه دخترها شود. اما با اين وجود اگر مقاومت روحى دختر بالا و سطح شناخت پسر مناسب باشد با تدابير خاصى دختران مى توانند اقدام به خواستگارى غيرمستقيم نمايند.

بنا بر آنچه گفته شد درباره شروع خواستگارى از سوى پسر يا دختر، اسلام منع خاصى ندارد.

اما اين كه خواستگارى ازطرف دختر چه پيامدهايى دارد. بايد عرض كنيم كه اين مسئله بيشتر تابع آداب و رسوم است. از اين رو در بعضى از كشورها مانند هندوستان در بعضى از مناطق آن مرسوم است كه خانواده دختر به خانواده پسر پيشنهاد ازدواج مى كند يعنى خواستگارى بيشتر از ناحيه خانواده دختر انجام مى گيرد يا حداقل از طرف خانواده دختر پيشنهاد مى شود كه ما آمادگى داريم كه دخترمان را به ازدواج پسر شما درآوريم. ولى تحقيقات نشان مى دهد كه اگر خواستگارى از طرف پسر باشد بهتر است و عكس اين قضيه حتّى در جوامعى كه عرف است كه از طرف خانواده دختر اول پيشنهاد ازدواج داده شود اثرات نامطلوبى براى دختران دارد.

 

براساس گفته يكى از جامعه شناسان چندسال پيش مشخص شد كه آمار خودكشى در ميان دختران جوان هندى از ساير كشورها بيشتر است.

گروهى از جامعه شناسان و روان شناسان از سوى سازمان يونسكو براى ريشه يابى اين موضوع به كشور هندوستان رفتند بعد از تحقيق مشخص شد كه چون در جامعه  هندوستان اين دختران هستند كه به خواستگارى آقايان مى روند، بعد از شنيدن چند جواب رد از سوى آنها به افسردگى و شكست عاطفى مبتلا مى شوند بنابراين آنها كه روحيه لطيف تر و حساس ترى دارند دست به خودكشى مى زنند.

در كشورهايى مانند كشور ما كه خواستگارى مستقيم زن از مرد مورد علاقه مطلوب نيست عوارض بيشترى دارد كه در نهايت از نظر روانى و شخصيتى و حيثيت اجتماعى و خانوادگى به ضرر زن تمام مى شود.

[1]. مرتضى مطهرى، نظام حقوق زن در اسلام، ص 15.
[2]. نساء 4، آيه 3.
[3]. وسائل الشيعه، ج 14، ص 195.

• منبع: هدانا برگرفته از پرسمان، کتاب پرسش و پاسخ خواستگارى .

ویژه نامه مشاوره و زندگی دینی