خواب مناسب و اثرات مفید آن از منظر قرآن
از اموری که در سلامتی جسم و روح انسان، تأثیر به سزایی دارد، خواب مناسب و کافی است. انسان در حدود یک سوم از عمر خود را در خواب به سر میبرد؛ از این رو بایستی نقش مهمی در زندگی داشته باشد. این پدیده با اینکه بسیار تجربه شده و همگان با آن آشنا هستند، بسیار پیچیده و مرموز است و تاکنون توصیف دقیقی از آن ارائه نشده است.
از خواب در قرآن به عنوان یکی از آیات و نشانه های قدرت و علم خداوند در کنار دیگر پدیده ها نام برده شده است: «وَ مِنْ آياتِهِ مَنامُكُمْ بِاللَّيْلِ وَ النَّهارِ وَ ابْتِغاؤُكُمْ مِنْ فَضْلِهِ إِنَّ في ذلِكَ لَآياتٍ لِقَوْمٍ يَسْمَعُون »113؛ «و از نشانه هاى او خواب شما در شب و روز است و تلاش و كوششتان براى بهره گيرى از فضل پروردگار در اين امور نشانه هايى است براى آنان كه گوش شنوا دارند».
قرآن کریم مهمترین ویژگی شب را آرامش بخشی آن معرفی می کند که قطعاً خواب در این باره نقش اساسی دارد: «أَ لَمْ يَرَوْا أَنَّا جَعَلْنَا اللَّيْلَ لِيَسْكُنُوا فيهِ وَ النَّهارَ مُبْصِراً إِنَّ في ذلِكَ لَآياتٍ لِقَوْمٍ يُؤْمِنُون »114؛ «آيا نديدند كه ما شب را براى آرامش آنها قرار داديم و روز را روشنى بخش؟!
در اين امور نشانه هاى روشنى است براى كسانى كه ايمان مى آورند» و نیز «هُوَ الَّذي جَعَلَ لَكُمُ اللَّيْلَ لِتَسْكُنُوا فيهِ وَ النَّهارَ مُبْصِراً إِنَّ في ذلِكَ لَآياتٍ لِقَوْمٍ يَسْمَعُون»115؛ «او كسى است كه شب را براى شما آفريد، تا در آن آرامش بيابيد و روز را روشنى بخش (تا به تلاش زندگى پردازيد) در اينها نشانه هايى است براى كسانى كه گوش شنوا دارند» . مشابه این دو آیه، آیه 61 سوره غافر است.
«آرامش و سكون كه هدف از آفرينش شب قرار داده شده يك واقعيت مسلم علمى است كه دانش امروز آن را به ثبوت رسانده، پرده هاى تاريكى نه تنها يك وسيله اجبارى براى تعطيل فعاليتهاى روزانه است، بلكه اثر مستقيمى روى سلسله اعصاب و عضلات آدمى و ساير جانداران دارد و آنها را در حالت استراحت و خواب و سكون فرو مى برد»116.
در برخی دیگر از آیات از خواب، به عنوان «سُبات» یاد شده است: «وَ جَعَلْنا نَوْمَكُمْ سُباتا»117؛ «و خواب شما را مايه استراحت قرار داديم » و نیز «وَ هُوَ الَّذي جَعَلَ لَكُمُ اللَّيْلَ لِباساً وَ النَّوْمَ سُباتاً وَ جَعَلَ النَّهارَ نُشُورا»118؛ «او كسى است كه شب را براى شما لباس قرار داد، و خواب را مايه استراحت، و روز را وسيله حركت و حيات ».
شاید این مطالب را هم بپسندید:
«سُبات» از ماده «سَبت» به معنى قطع نمودن است، و سپس به معنى «قطع کردن کار و تعطيل کردن» به منظور استراحت آمده، و اينكه «روز شنبه» را در زبان عرب «يوم السبت» ناميدهاند، به خاطر آن است كه اين نامگذارى متاثر از برنامه هاى يهود بوده كه روز شنبه را روز تعطيلى مى دانستند.
تعبير نمودن از خواب به «سبات» اشاره لطيفى به تعطيلی قسمتهاى قابل توجهى از فعاليتهاى جسمى و روحى انسان در حال خواب است و همين تعطيلی موقت سبب استراحت و بازسازى اعضاى فرسوده، و تقويت روح و جسم، و تجديد نشاط انسان، و رفع هر گونه خستگى و ناراحتى، و بالآخره آمادگى براى تجديد فعاليت ميشود از این رو خواب نقش عظيمى در سلامت انسان دارد، و به همين دليل پزشكان روانى تلاش مى كنند كه خواب بيماران خود را به صورت عادى تنظيم كنند، چرا كه بدون آن، تعادل روانى آن ممكن نيست.
افرادى كه به صورت طبيعى نمى خوابند افرادى پژمرده، عصبانى، افسرده، غمگين و ناراحتند و علائم جسمانی مانند بی‌اشتهایی، تحریک‌پذیری غیرعادی و اختلالات دستگاه گردش خون و گوارش را نشان میدهند. بر عكس كسانى كه از خواب معتدلى بهره مندند به هنگامى كه بيدار مى شوند نشاط و توان فوق العاده اى در خود مى بينند.119
113- روم (30)، آیه 23.
114- نمل (27)، آیه 86.
115- يونس (10)، آیه 67.
116- تفسير نمونه، ج 8، ص 344.
117- نبأ (78)، آیه 9.
118- فرقان (35)، آیه 47.
119- تفسير نمونه، ج 26، ص 19.
منبع: سایت هدانا برگرفته از قرآن و پزشکی.
