حکم نماز بدون حضور قلب

يا اين مسئله درست است كه نماز بدون حضور قلب مورد قبول درگاه خداوند قرار نمى گيرد؟(من خود اين مسئله را قبول ندارم. چون مورد قبول قرار گرفتن از طرف خدا امرى است كه به وى اختصاص دارد و بنده هاى خدا را در آن راهى نيست آيا اين طرز تفكر صحيح است؟) لطفا احاديث وارده را در اين زمينه ذكر فرماييد.

نخست بايد دانست اصطلاح «قبولى اعمال» با «صحت اعمال» تفاوت دارد. «صحت اعمال» بيشتر مربوط به ظاهر اعمال است كه از جهت شرايط ظاهرى و فيزيكى احكام شرعى رعايت شود به طور مثال نماز با وضو باشد، لباس، بدن نمازگزار پاك باشد.

اما «قبولى اعمال» بيشتر مربوط به باطن اعمال و مراتب و درجات قبولى نيز بستگى به مراتب اخلاص و حضور قلب دارد. كه تشخيص آن براى ديگران مشكل است و بيشتر اختصاص به خداوند دارد.

بنابراين همين مقدار كه شرايط ظاهرى نماز رعايت شود. نماز صحيح است و حداقل از دركات جهنم فرد نمازگزار را نجات مى دهد.

و به هر مقدار كه حضور قلب بيشتر داشته باشد و اخلاص او فزون تر باشد درجات بهشتى او بالاتر خواهد بود.

البته درباره اهميت حضور قلب توجه شما را به مطالب زير جلب مى كنيم.

درست است كه قبول اعمال مربوط به خداوند است ولى در عين حال خداوند در آيات نورانى قرآن و توسط پيامبر (ص) و امامان معصوم (ع) كه آشنا با اسرار و علوم الهى بوده و محرمان درگاه خداوند و پل ارتباطى ميان او و بندگانش مى باشند، ملاك ها و شرايط و ويژگى ها و آداب نمازى را كه مورد قبول خداوند قرار مى گيرد و يا مردود و غير مقبول واقع مى شود بيان كرده است.

احاديث فراوانى دلالت دارند كه ميزان قبولى نماز، بستگى به ميزان حضور قلب در نماز دارد و به مقدار حضور قلب در نماز، نماز مورد قبول واقع مى شود. حضرت صادق (ع) مى فرمايد: «ان العبد ليرفع له من صلاته نصفها او ثلثها او ربعها او خمسها و ما يرفع له الا ما اقبل عليه بقلبه» «از نماز انسان، نصف يا ثلث يا ربع يا خمسش بالا برده مى شود (قبول مى گردد) و آن مقدار از نماز كه با توجه قلبى همراه باشد، بالا مى رود».(1) حضرت باقر (ع) در روايتى مى فرمايد: «عليك بالاقبال على صلاتك فانما يحسب لك فيها ما اقبلك عليه منها بقلبك» «بر توجه قلبى در نماز عنايت و محافظت كن، چون آن مقدار از نماز كه با توجه و حضور خوانده اى، براى تو حساب مى شود».(2) حضرت صادق (ع) در روايتى مى فرمايد: «هر كس دوست دارد بداند نمازش مورد قبول قرار گرفته يا نه بايد ببينيد آيا نمازش او را از بدى ها و زشتى ها باز داشته يا نه؟ نماز هر فرد به مقدارى كه او را از فحشا و منكرات باز دارد، مورد قبول است.(3)

برخى نمازها از ديدگاه روايات مردود و غير قابل پذيرش است:. 1 حضرت صادق (ع) مى فرمايد: «نماز كسانى كه نسبت به برهنگان و آوارگان جامعه بى تفاوتند قبول نيست».(4)

2 پيامبر گرامى اسلام (ص) مى فرمايد: «نماز فرد حرام خوار، مثل بناى ساختمان بر ريگ است.(5)

3 نماز كسى كه از پرداخت زكات خوددارى كند پذيرفته نيست.(6)

4 نماز كسى كه اهل تقوا نيست يا ركوع و سجودش را در نماز به طور مطلوب انجام نمى دهد، پذيرفته نيست.(7)

5 نماز فردى كه بول و غايط (مدفوع) خود را نگه مى دارد و با وجود فشار ادرار و مدفوع نماز مى خواند و بدين وسيله به خود ضرر مى زند پذيرفته نيست.(8)

براى مطالعه بيشتر رجوع كنيد به:

1 حضور قلب در نماز، تأليف على اصغر عزيزى تهرانى.

2 پرتوى از اسرار نماز، تأليف محسن قرائتى.

(1) (بحارالانوار، ج 84، ص 238).
000 (2) (همان، ص 201).
000 (3) (بحارالانوار، ج 82، ص 198).
000 (4) (بحارالانوار، ج 84، ص 242).
000 (5) (همان، ص 258).
000 (6) (همان، ص 317).
000 (7) (همان، ص 253 و 258).
000 (8) (محجه البيضاء، ج 1، ص 354). پرسمان