وبگاه پاسخگویی به سوالات دینی هدانا

حکم بیت کوین چیست

تا زمانی که این ارز پشتوانه دقیق و روشن مثل حمایت بانک مرکزی کشور را نداشته باشد بدون پشتوانه و ارزش است و اگر اقتصاد کشور را بر اساس آنچه کارشناسان اقتصادی می گویند با پولشویی ها و دور زدن حق حاکمیت به خطر بیندازد از نظر شرع بدیهی است که دارای اشکال است.

حکم بیت کوین چیست

 

حجت الاسلام مهدی طاها:

پول ملی توسط بانک مرکزیِ هر کشور یا منطقه منتشر می‌شود و دارای اعتبار است، اما «بیت کوین» و امثال آن توسط ماینرها(معدنچیان اینترنتی) و بر اساس مکانیسم ریاضی خاص و توافق عمومی تهیه می‌شود و اعتبار می‌یابد . مقامات اقتصادی کشور نسبت به این ارز دیجیتال هشدار داده اند. از جهت فقهی بیت کوین یک موضوع است و فقها موضوعات را از کارشناسان هر رشته ای دریافت و حکم (استخراج شده در روایات) را بر موضوع تطبیق و  بیان می کنند.

تا زمانی که این ارز پشتوانه دقیق و روشن مثل حمایت بانک مرکزی کشور را نداشته باشد بدون پشتوانه و ارزش است و اگر اقتصاد کشور را بر اساس آنچه کارشناسان اقتصادی می گویند با پولشویی ها و دور زدن حق حاکمیت به خطر بیندازد از نظر شرع بدیهی است که دارای اشکال است.

آنچه که هست دلایل فقها بیش از این است که اینجا توضیح می دهیم برای مثال عناوینی در فقه اقتصاد مطرح است مثل«قاعده غَرر» چنان که پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله) از غرر نهی کرده‌اند. غرر را چه عدم علم به کیفیت و جهالت در معامله چه خطر در زمینه معامله بدانیم، در این معاملات وجود دارد، به اذعان کارشناسان اقتصادی تا کنون کیفیت این معامله به خوبی روشن نیست و احتمال ضرر و نوسانات شدید در این بازار وجود دارد برخی از کارشناسان تعبیر به حباب ارزی دارند. یکی از مصداقهای غرر فقهی این است که در این بازا هیچ مسئولیتی قابل پیگیری نیست و اگر برای مردم مشکلی رخ بدهد یا حاکمان این شبکه ارزش این ارز را کاهش بدهند مشخص نیست چه بلایی سر خریداران می آید؟!.

شاید بپرسید که همین مسئله نوسانات در ازر کشورها نیز وجود دارد، پاسخ می دهیم ارزهای ملی به این راحتی دچار نوسانات شدید نمی شوند و هیچگاه پشتوانه خود را از دست نمی دهند چون پشتوانه آن حاکمیت ملی یک کشور وجود دارد و اعتبارات آن کاملا روشن و مشخص و در دست کشور است. ما در سالهای قبل شاهد بودیم که چطور گلد کوئست پول کشور را به تاراج برد و هیچ کسی پاسخگوی مردم نتوانست باشد!.

به گزارش خبرگزاری تسنیم: «ناتالیا کسپراسکای که یکی از مؤسسان کسپراسکای و مدیر اجرایی ارشد گروه شرکت‌ها و متخصصان سیستم‌های امنیت سایبری اینفوواچ است، در سخنرانی خود در دانشگاه ایتمو در سنت‌پترزبورگ فاش کرد که بیت‌کوین برای تأمین مالی پروژه‌های جاسوسی آمریکا و انگلیس در سراسر جهان طراحی شده است. وی این ارز دیجیتال را «دلار2» نامید».

بیت‌کوین بازاری با قواعد شناخته شده به مانند آنچه در سهام یا حتی بازار ارز وجود دارد نیست؛ در واقع بیشتر شبیه معامله‌گری در یک بازار سهام غیرشفاف با دستهای پشت پرده و بازیگران اصلی مخفی و معاملات غیرقابل پیگیری است که پولشویی، فرار مالیاتی، جذابیت برای بازارهای مواد مخدر و قاچاق و … را با خود دارد مخصوصا منجر به دور زدن حاکمیت ملی شده و قدرت اقتصادی سیاسی کشور  از حاکمیت سلب شده و در اختیار حاکمان کمپانیهای فراملیِ قرار خواهد گرفت که اگر ساز و کار آن به دست کشور نباشد همانگونه که کارشناسان گفته اند یک خطر ملی را به دنبال خواهد داشت و قرآن کریم می فرماید: «وَلَنْ يَجْعَلَ اللَّهُ لِلْكَافِرِينَ عَلَى الْمُؤْمِنِينَ سَبِيلًا.»احزاب 141.

در هر حال اگر روزی پول الکترونیکی با سازوکاری ابداع شود که این احتمال غرر، خطر و مجهول بودن را نداشته باشد و با حمایت بانک مرکزی و پشتوانه ملی باشد چون «موضوع» آن تغییر کرده حکم هم روی همین موضوع جدید می رود و فقها بحث دیگری خواهند داشت. اما تا کنون شاهدیم کارشناسان بانک مرکزی نسبت به بیت کوین هشدار داده اند.

براساس بخشنامه‌ای که بانک مرکزی ابلاغ کرده است خرید و فروش و به کارگیری ابزار بیت کوین(Bit Coin) و سایر ارزهای مجازی در تمام مراکز پولی و مالی کشور ممنوع است. [لینک: https://www.cbi.ir/showitem/17722.aspx]

در ادامه نظرات مراجع عظام تقلید را می توانید بخوانید:

مطابق نظر آيت الله خامنه اي

مطابق نظر آيت الله خامنه اي

«استفتاء اختصاصی سایت هدانا از دفتر حضرت آیت الله العظمی خامنه ای»

سوال: حکم معاملات بیت کوین (ارز دیجیتال) چیست؟

پاسخ:

از مقام معظم رهبری پاسخی در این زمینه به دست ما نرسیده است[1].
منبع: استفتاء سایت هدانا از دفتر استفتائات آیت الله العظمی خامنه ای.
[1].تذکر مهم :با توجه به اینکه مقام معظم رهبری در این زمینه فتوا نداده اند، این به این معنا نیست که استفاده از این پول اشکال ندارد، بلکه مقلدین ایشان باید با رعایت الاعلم فالاعلم به مرجع دیگر در این مسئله رجوع کنند. لازم به ذکر است مطابق نظر معظم له رعایت قوانین رسمی کشور در این زمینه لازم الاجراست.

طبق نظر آيت الله مكارم شيرازي

حضرت آیت الله مکارم شیرازی

«استفتاء اختصاصی سایت هدانا از دفتر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی»

سوال:حکم معاملات بیت کوین (ارز دیجیتال) چیست؟

پاسخ :با توجه به ابهامات زیادی که بیت کوین دارد معامله آن اشکال دارد

منبع: استفتاء سایت هدانا از دفتر استفتائات آیت الله العظمی مکارم شیرازی.


آيت الله نوري همداني
آيت الله نوري همداني

«استفتاء اختصاصی سایت هدانا از دفتر حضرت آیت الله العظمی نوری همدانی»

حکم معاملات بیت کوین (ارز دیجیتال) چیست؟

پاسخ:

ورود در این معاملات اشکال دارد.

منبع: استفتاء سایت هدانا از دفتر استفتائات آیت الله العظمی نوری همدانی.


حضرت آیت الله هاشمی شاهرودی
حضرت آیت الله هاشمی شاهرودی

 

«استفتاء اختصاصی سایت هدانا از دفتر حضرت آیت الله العظمی هاشمی شاهرودی»

سوال: حکم معاملات بیت کوین (ارز دیجیتال) چیست؟

پاسخ:

با توجه به ابهامات فراوانی که این نوع معامله دارد، استفاده از این پول جایز نیست.

منبع: استفتاء سایت هدانا از دفتر استفتائات آیت الله العظمی هاشمی شاهرودی.

آيت الله وحيد خراساني

آیت الله وحید خراسانی

«استفتاء اختصاصی سایت هدانا از دفتر حضرت آیت الله العظمی وحید خراسانی»

سوال: حکم معاملات بیت کوین (ارز دیجیتال) چیست؟

پاسخ:

خرید و فروش آن باطل است.
منبع: استفتاء سایت هدانا از دفتر استفتائات آیت الله العظمی وحید خراسانی

آيت الله صافي گلپايگاني
آيت الله صافي گلپايگاني

«استفتاء اختصاصی سایت هدانا از دفتر حضرت آیت الله العظمی صافی گلپایگانی»

سوال: حکم معاملات بیت کوین (ارز دیجیتال) چیست؟

پاسخ:

حرام و اکل مال به باطل است. والله العالم
منبع: استفتاء سایت هدانا از دفتر استفتائات آیت الله العظمی صافی گلپایگانی

آيت الله شبيري زنجاني
آيت الله شبيري زنجاني

معاملات بیت کوین (ارز دیجیتال) چه حکمی دارد؟
پاسخ
چنانچه استفاده از این‌گونه ارزها نوعاً مفسده اقتصادی داشته یا خلاف قانون باشد، خرید و فروش آن‌ اشکال دارد.

منبع: سایت هدانا برگرفته از استفتائات آیت الله العظمی شبیری زنجانی.

 

 

حتما بخوانيد

ویژه نامه و بخش احکام جامع سایت هدانا

حکم بیت کوین چیست بیت کوین بیت کوین چیست بیت کوین در ایران بیت کوین رایگان بیت کوین به زبان ساده بیت کوین کش بیت کوین ماینینگ بیت کوین دونی بیت کوین قیمت بیت کوین خرید بیت کوین صرافی بیت کوین صدا و سیما بیت کوین صهیونیست بیت کوین صدا سیما بیت کوین صوتی صرافی بیت کوین در تهران صاحب بیت کوین بیت کوین قیمت بیت کوین قانونی است؟ بیت کوین قطره ای بیت کوین قیمت لحظه ای بیت کوین قیمت اولیه بیت کوین قابل اعتماد است بیت کوین قسمت بیت کوین قابل ردیابی است بیت کوین قیمت دلار بیت کوین ثبت نام خرید بیت کوین بدون ثبت نام ثغرة بيتكوين بیت کوین فروش بیت کوین فارسی بیت کوین فارم بیت کوین فرهاد بیت کوین فورک بیت کوین فارس نیوز بیت کوین فیزیکی بیت کوین فارس بیت کوین فارکس بیت کوین فروم بیت کوین غیر قانونی بیت کوین غیر قانونی است بیت کوین عصر ایران بیت کوین عالی عملة بيتكوين عکس بیت کوین عاقبت بیت کوین بیت کوین ها بیت کوین هک بیت کوین هرمی بیت کوین همایش بیت کوین هک شد بیت کوین هش بیت کوین هدیه بیت کوین هادی بیت کوین هک شده بیت کوین های گمشده بیت کوین خرید بیت کوین خرید و فروش بیت کوین خبر بیت کوین خامنه ای بیت کوین خوب یا بد بیت کوین خبرگزاری فارس بیت کوین خوبه؟ بیت کوین خوب است یا بد بیت کوین بخریم بیت کوین جادی بیت کوین چیست بیت کوین جدید بیت کوین جنریتور بیت کوین جیست بیت کوین جایزه جایگزین بیت کوین جایگاه بیت کوین در ایران بیت کوین چیست بیت کوین چیست آپارات بیت کوین چیست pdf بیت کوین چگونه کار می کند بیت کوین چین بیت کوین چند ساتوشی است بیت کوین چنده بیت کوین چیست زومیت بیت کوین چگونه استخراج می شود بیت کوین چی بیت کوین حلال است بیت کوین حرام است بیت کوین حباب بیت کوین حساب بیت کوین حکم شرعی بیت کوین حکم بیت کوین حسن عباسی بیت کوین یعنی چه بیت کوین یعنی چی بیت کویین یا اتریوم بیت کوین یا بیت کویین بیت کوین یعنی بیت کوین یک میلیون دلار بیت کوین یا بیت کوین کش بیت کوین یا پول الکترونیک بیت کوین یا بورس بیت کوین یوتیوب بیت کوین سیستانی بیت کوین ساتوشی بیت کوین سرمایه گذاری بیت کوین سایت بیت کوین ساز بیت کوین سوتی بیت کوین سقوط آزاد کرد بیت کوین سود بیت کوین سقوط کرد بیت کوین سقوط بیت کوین به زبان ساده بیت کوین بانک مرکزی بیت کوین بخریم یا نه بیت کوین به ریال بیت کوین به دلار بیت کوین بی بی سی بیت کوین بخریم بیت کوین بورس بیت کوین به چه درد میخورد بیت کوین بلاک چین بیت کوین شرعی بیت کوین شیراز بیت کوین شانسی بیت کوین شبکه خبر بیت کوین شبکه یک بیت کوین شروع بیت کوین شیکاگو بیت کوین شرط بندی شراء بيتكوين بیت کوین در شیراز بیت کوین لحظه ای بیت کوین لیون کامپیوتر بیت کوین لوکال بیت کوین لاتاری بیت کوین و لایت کوین بيتكوين للبيع بيت كوين لاند بالشروق بیت کوین ایران بیت کوین ایرانی بیت کوین استخراج بیت کوین آپارات بیت کوین اندروید بیت کوین از نظر شرعی بیت کوین اخبار بیت کوین از کجا بخریم بیت کوین ارزش بیت کوین ارزان بیت کوین تلگرام بیت کوین تاک بیت کوین تک بیت کوین تحریم بیت کوین تبریز بیت کوین تالک بیت کوین تقلبی بیت کوین تولید بیت کوین تحلیل بیت کوین تهران بیت کوین ماینینگ بیت کوین مجانی بیت کوین ماینینگ چیست بیت کوین مشهد بیت کوین ماین بیت کوین مقاله بیت کوین ملی بیت کوین مال کدام کشور است بیت کوین میخوام بیت کوین معنی بیت کوین گلد بیت کوین گلد قیمت بیت کوین کش بیت کوین گلد در بلاک چین بیت کوین گیم بیت کوین سرمایه گذاری بیت کوین سرمایه گزاری گرفتن بیت کوین رایگان گرفتن بیت کوین گرفتن بیت کوین زیاد بیت کوین نمودار بیت کوین نمودار قیمت بیت کوین نرخ بیت کوین خرید بیت کوین نی نی سایت بیت کوین نرم افزار بیت کوین نیوز بیت کوین نقد بیت کوین نظر مراجع بیت کوین نظرات بیت کوین کش بیت کوین کلاهبرداری بیت کوین کاغذی بیت کوین کش رایگان بیت کوین کلیکی بیت کوین کیف پول بیت کوین کور بیت کوین کد چیست بیت کوین کیست بیت کوین کاوی بیت کوین طلا بیت کوین طلایی کسب بیت کوین از طریق بازی طريقة بيتكوين بیت کوین زومیت بیت کوین زیاد بیت کوین زومجی بیت کوین زیر ذره بین بیت کوین زنده بیت کوین زبرا بیت کوین به زبان ساده بیت کوین رایگان زیاد دریافت بیت کوین زیاد گرفتن بیت کوین زیاد بیت کوین رایگان بیت کوین را از کجا بخریم بیت کوین رایگان زیاد بیت کوین رایگان ایرانی بیت کوین رایگان چیست بیت کوین رایگانحکم بیت کوین احکام شرعی بیت کوین حکم شرعی پول مجازی بیت کوین حلال است بیت کوین سیستانی نظر مراجع در مورد بیت کوین پلیس فتا بیت کوین بیت کوین حرام است قوانین بیت کوین در ایران با بازی بیت کوین رشد بیت کوین ربا بیت کوین رکورد زد بیت کوین رایگان 2017 بیت کوین پاورپوینت بیت کوین پلیس فتا بیت کوین پول بیت کوین پول مجازی بیت کوین چیست بیت کوین پایش بیت کوین پول کدام کشور است بیت کوین پیش بینی بیت کوین پشتوانه بیت کوین پولشویی بیت کوین در ایران بیت کوین دونی بیت کوین در بورس بیت کوین دایموند بیت کوین در فارکس بیت کوین دیجیاتو بیت کوین دنیای اقتصاد بیت کوین در تلگرام بیت کوین در بورس ایران بیت کوین در چین بیت کوین ویکی پدیا بیت کوین والت بیت کوین و اتریوم بیت کوین و بلاک چین بیت کوین و پولشویی بیت کوین و پلیس فتا بیت کوین و بانک مرکزی بیت کوین وبمانی بیت کوین و دلار بیت کوین و ارزهای دیجیتال

22 نظرات
  1. صادق می گوید

    با عرض سلام
    میبخشید در مورد مول محازی ریپل صحبتی نشده است؟این پول سیاستش با بیت کوین و پول های زیرمجموعه بلاک چین فرق دارد و متمرکز وقابل پیگیری است وسیاستش درواقع برای سرعت بخشیدن به جابجایی های بین بانکی واینهاست و بسیاری از بانک های جهان این رو پذیرفته اند وبه رسمیت شناخته اند جون خیلی کارهای بانکی را راحت تر کرده است.و اینکه پولشویی داخلش سخته ویعنی مثه بانک مشخصه چه کسی چ مقدار سرمایه دارد وکلا انتقال پول داخل آن شفافه
    میخواستم بدونم نظر فقه در این باره چیست؟
    باتشکر

    1. حجت الاسلام مهدی طاها می گوید

      سلام علیکم
      دقت کنید آنچه در استفتاء بالا آمده عام هست و شامل تمام پولهای مجازی می شود.
      هر نوع پول مجازی که به تایید رسمی کشور نرسد و پشتوانه و سازو کار مشخص نداشته باشد شرعا جایز نیست.
      وفقکم الله لکل الخیر

      1. Sadehh می گوید

        با عرض سلام مجدد
        میبخشید یه سوال داشتم/یعنی شما میگید ارز مجازی چون پشتوانه مثه طلا یاچیزی مادی نداره و دولتی بهش تسلط نداره مشکل داره!!!!خب پشتوانه مادی نداره اگه اینو حروم فرض کنیم خب پس اولا باید دلار هم حروم باشه چون به نسبت پولی که میزنه،پشتوانه نداره یعنی تو۱۰۰دلاری ببری بدی دولت امریکا نداره بیاد بهت به اندازه۱۰۰دلار طلا بده وفقط ارزشش به خاطر اعتبار اقتصادشه که کم وزیاد میشه وعرضه وتقاضا که ارز مجازی هم همین طوره واتفاقااین از مزیت های ارز مجازی هستش که اولا دولت خاصی بهش دسترسی نداره که اتفاقات سیاسی اون دولت در قیمتش اثربذاره و این همه مردم بدبختی بکشن(مثه نسبت قیمت دلار و ریال) ودوما ارز مجازی که براساس اعتبارش میان مردم و عرضه وتقاضا قیمتش تغییر میکنه که این کاملا منطقی ودرسته ودرک نمیکنم مشکلش از نظر شرع چی میتونه باشه
        [هدانا:نظرات طولانی ویرایش و کوتاه می شود]

        1. حجت الاسلام مهدی طاها می گوید

          سلام علیکم
          برای سوالات باید از قسمت ارسال سوال اقدام کنید و هر بار یک یا دو سوال را مطرح کنید تا زمان پاسخگویی به سوالات شما و سایر عزیزان باشد.
          در بحث دلار منظور پشتوانه عقلایی و اعتبار لازم هست. صرفا منظور ما طلا نیست لذا بحث طلا با بیت کوین متفاوت هست. دقت کنید بیت کوین از نظر متخصصان اقتصادی زمینه آسیب جدی به کشور هست، چطور انتظار دارید با این آسیبهای جدی آن،و هشدار متخصصان اقتصادی فقها اجازه بدهند. همین یکی از وجوه غرر هست.
          وفقکم الله لکل الخیر

  2. علی گنابادی می گوید

    با سلام

    من در زمینه خرید و فروش بیتکوین و ارزهای دیجیتال فعالیت می کردم. بخشی از این درآمد را در زندگی خود خرج کردم. و بخشیش هم بصورت ارزهای دیجیتال است. من تا چند روز پیش خبر نداشتم که خرید و فروش بیتکوین اشکال شرعی دارد تازه چند روز هست که بانک مرکزی خرید فروش آن را در بانک ها و صرافی ممنوع کرده و قبل از آن منع قانونی نداشته.
    چند سؤال دارم:

    ۱- تکلیف درآمدی که تا قبل از اطلاع من از غیر شرعی بودن این کار داشتم چیست؟ چه درآمدی که خرج کردم و چه درآمدی که الان بصورت ارز دیجیتال دارم؟ باید ارزهای دیجیتالی که دارم را رها کنم؟

    ۲- با توجه به فتوای مراجع بر اساس نظر کارشناسان اقتصادی کشور مبنی بر مضر بودن ارزهای دیجیتال برای نظام اقتصادی کشور. خرید فروش ارزهای دیجیتال در کشورهای دیگر که خلاف قانون آن کشور ها هم نیست اشکال دارد؟

    ۳- کار کردن برای شرکت های خارجی که در زمینه خرید و فروش ارزهای دیجیتال فعالیت می‌کنند و دریافت حقوق اشکال دارد؟

    1. حجت الاسلام مهدی طاها می گوید

      سلام علیکم
      لطف کنید نام مرجع تقلید خودتان را همراه با سوال در قسمت ارسال سوال مطرح کنید تا به صورت کتبی با جزئیات استفتاء شود.
      وفقکم الله لکل الخیر

  3. جعفری می گوید

    با سلام
    ارزهای دیجیتال دو وجه دارد
    خرید
    استخراج
    به دلیل شبهاتی که علما تاکنون به این موضوع وارد دانسته اند این امر به خوبی تشریح نشده
    خرید این ارز جهت سرمایه گذاری باعث خروج ارز از کشور و پولشویی می شود
    ولی استخراج آن که توسط دستگاه هایی به نام ماینر در فارم ها انجام می شود به نفع کشور بوده و باعث ورود ارز به کشور خواهد شد
    خواهش این امر به خوبی بررسی شود
    فارم ها به منزله پشتوانه ارز دیجیتال هستند و ما هر چقدر دیرتر این کار را انجام دهیم خسارت بیشتری از این موضوع نصیب کشور خواهد شد.

    1. حجت الاسلام مهدی طاها می گوید

      سلام علیکم
      ارز دیجیتال منحصر در دو وجه نیست!.
      دقت کنید در گام نخست این امر باید برای کارشناسان اقتصادی بخوبی روشن شود، و تا کنون هم وزارت اقتصاد این ارزها را آسیب زا به اقتصاد ایران اسلامی اعلام کرده اند و مراجع عظام تقلید بر اساس همین نظرات کارشناسان اقتصادی حو آسیب هایی که برای کشور شیعه دارد حکم را صادر می کنند. در روند صدور حکم بسیار دقت های اساسی صورت می پذیرد، متاسفانه چون آشنایی ندارید احساس می کنید این مسئله، خوب برای ایشان تبین نشده است و این پیش فرض ذهنی غلط هست!.
      توصیه می کنیم تشریحات لازم مد نظرتان را برای متخصصین اقتصادی کشور داشته باشید، چون حکم شرعی تابع موضوع تخصصی است، موضوع شناسی و تشریح موضوع بر عهده وزارت اقتصاد و بانک مرکزی است، فتوا بدون شناخت موضوع حرام است.
      با این توصیفات ابتدا کارشناسان و متخصصان اقتصادی را باید ملاک قرار داد، متخصصانی که در دولت هستند مصالح ملی را می بینند نه سود و منفعت جزئی چند نفر مثل بنده و شما را. ضمنا عقل حکم می کند خسارت را بایدمتخصصان اقتصادی در تیم های تخصصی تشخیص بدهند نه نظرات افراد عادی مثل بنده و شما را، چون مسئله ساده ای نیست که هر کسی از راه برسد بگوید خوب است، بحث سر یک وجه و دو وجه شما نیست، بحث سر اقتصاد یک کشور هست لذابا این توصیفات اگر بانک مرکزی و حاکمیت این ارز را به رسمیت شمرد و قانونی کرد، نظر مراجع نیز متفاوت می گردد. اما بدیهی است که چون ابهامات و خطرات جدی برای کارشناسان اقتصادی کشور دارد هنوز این ارز به رسمیت شناخته نشده است.

      وفقکم الله لکل الخیر

  4. حسین می گوید

    سلام.
    مطلب منتقدانه است و امیدوارم چیزی نگم که جسارت تلقی بشه. امیدوارم بدونید که این نقد سعی شده دلسوزانه باشه و نه خصمانه.

    اول در مورد خودم بگم که من یک کارشناس نرم افزار هستم و تخصصم توسعه نرم افزار های enterprise هست. به طور خاص با زبان جاوا. و از حدود سه سال پیش با ارزهای دیجیتال آشنا شدم و از لحاظ فنی برام جذابیت زیادی پیدا کردن.

    پس از مطالعه متن و نظرات، یک سری مسئله به ذهنم میرسه که ذیلاً عرض میکنم:

    به طور کلی نقص اشتباه محاسباتی مهمی که به نظرم میاد اینه که شما اساتید ارجمند (بر اساس گفته های متن بالا به نظر می آید که: ) به کارشناسانی که در این موضوع چیزی برای از دست دادن داشته اند رجوع کرده اید. جسارت تلقی نشه. اما مسلماً اگه من به یه کارشناس توی یه شرکت تولید هارد دیسک رجوع کنم و بگم نظرت در مورد cloud storage چیه احتمالاً نظرش رو میشه حدس زد که منفیه! شاید بد نباشه به جز کارشناسان اقتصادی بانک مرکزی و نهاد های وابسته به اون به کارشناسان مستقل هم رجوع کنید و نظر اون ها رو هم بپرسید و بعد به یک اجماع برسید. کلاً هر نهادی که fiat currency تولید میکنه (بانک های مرکزی سراسر جهان، از هر طیف و نوعی که باشن) دل خوشی از ارزهای دیجیتال ندارن چون جلوی انتشار پول بدون پشتوانه شون رو میگیره! درست خوندید. بیت کوین نه تنها بدون پشتوانه نیست بلکه جلوی انتشار پول بدون پشتوانه رو میگیره. و جالب اینجاست که هدف اولیه و اصلیش همین بوده! البته بحث در این زمینه زیاده و احتمالاً خودتون در موردش مطالعاتی داشتید و همین الانش هم خیلی حرف های من رو قبول ندارید. اما لطفاً حوصله کنید و تا آخرش با من باشید. سعی میکنم به اندازه حوصله این نوشتار مطالبی رو بنویسم و خواهش میکنم بحث به همین نوشتار ختم نشه و از طریق ایمیل یا تلگرامی سروشی چیزی بحث رو ادامه بدیم.
    البته بیت کوین و دارایی های دیجیتال به طور کلی، یک موضوع چند رشته ای هستن. که مباحث نرم افزار و رمزنگاری و امنیت سایبری و حقوق و همچنین اقتصاد رو شامل میشن. شاید باز بهتر باشه که نظر کارشناسای مربوطه توی همه این رشته ها رو بپرسیم.
    بالشخصه فکر میکنم اگه کسی میخواد ارزهای دیجیتال رو متوجه بشه بهتره از یه متخصص نرم افزار و رمزنگاری که اطلاعات عمومی در مورد سیستم های پولی داره سوال کنه تا این که از یه متخصص اقتصاد سوال کنه. چون جواب خیلی از سوالاتش توی حوزه رمز نگاری و نرم افزار پیدا میشه.

    1. حجت الاسلام مهدی طاها می گوید

      سلام علیکم
      از اینکه لطف کردید و نظر دادید و دایره اطلاعات ما رو افزایش دادید تشکر می کنیم.
      بله در هر مسئله ای ما در سایت هدانا خود را موظف می دانیم که به کارشناس همان رشته رجوع کنیم. دقت کنید در مسئله بیت کوین در گام اول بحث روی نظرات کارشناسان نرم افزار نیست که این پول چگونه کار می کند!، محل بحث روی نظر کارشناسان اقتصادی و سیاست های کلان ملی هست که چه تصمیمی می گیرند.

      اینکه بیت کوین به قول شما دارای پشتوانه هست محل بحث ما نیست، دقت کنید منظور ما پشتوانه کشوری و رسمی و اعتبار بانک و وزارت اقتصاد هست. همانطور که شما بهتر از ما می دانید متخصصان فراوانی در این حوزه در وزارت اقتصاد هستند که مصلحت کشور را در نظر می گیرند و نظر می دهند، اگر بانک مرکزی و مجلس شورای اسلامی به سمت این ارزها رفت و برای آن سازو کار تعیین کرد قطعا بحث ما نیز متفاوت بود. همانطور که دیدید ما کاملا دنبال نظر کارشناسی کشوری هستیم حتی بیشتر از شما، امید واریم در آینده مسئولان محترم بهتر بتوانند این پول را قانون مند کنند که به نفع مردم عزیز ایران اسلامی باشد.
      وفقکم الله لکل الخیر

  5. مجید می گوید

    سلام حاجاقا پیشنهاد میکنم حتما کنفرانس که درمورد ارزهای دیجیتال برگزار شد باحضور بانک مرکزی نماینده وزیر دولت بقیه ببینید بیشتر افراد اونجا رییس کنفرانس موافق ارزهای دیجیتال بودن اونو فرصت بی بدیلی واسه کشور میدونستن فقط میگفتن باید قشنگ برای همه روشن کنیم قوانین بزاریم تاابهاماتش مشخص شه اونایی که تواین حوزه ان راحت فعالیت کنن ازاخبار بیست وسی هم پخش شد حتما همون داخل سایت بزارین همه عقیدشون این بود چون مردم مسیولین راجع بهش نمیدونن فکرمیکنن چیه بعدم فیلم بالایی که ازوزیر ارتباطات گذاشتین ایشون نگفتن بیتکوین ضرر فقط گفتن ماباید مردم اگاه کنیم که ندودنسته نفهمیده وارد بحث ارزها نشن راستم میگه اینایی که ضررکردن کوچکترین اطلاعی علمی درمورد ارزا نداشتن ازسر هیجان واردشدن بالاترین قیمت ارزخریدن بعدم درفواصل بعدی نفروختن خب هرکسی بدون علم اگاهی واردزقضیه ای میشه ضررمیکنه الان توبورسم بدون علم واردشی ضررمیکنی منظور وزیر اگاه کردن مردم بعدا حتما فیلم بزارین موفق موید باشید درپناه حق چون خودتون گفتین با سایت ما بیشتر درارتباط باشین منم وظیفه خودم دونستم اطلاع رسانی کنم درخبر بیست وسی توارشیو سایتش خبر کنفرانس به صورت جزیی هست خاستین بزارین یاعلی مدد

    1. حجت الاسلام مهدی طاها می گوید

      سلام علیکم
      بحث ارز دیجیتال یک بحث عام هست و در آینده هم قطعا کشور به سمت آن می رود، بیت کوین با وضعیت فعلی بحث خاص هست که دارای اشکال هست، برخی از این اشکالات را در ابتدای نوشتار اشاره کرده ایم!.
      درباره این ارز دقت کنید مشکل فقط عدم آشنایی مردم نبوده، بلکه واقعا دارای ابهام هست، شما سری به نظر کارشناسان اقتصادی بزنید، با این وضعیت فعلی بیت کوین که اشکالات اساسی دارد بدیهی است که جایز نیست. در باب بورس دارای پشتوانه و اعتبار و حمایت ملی هست اما شما یک مصوبه -قانون هم نه- از بانک مرکزی نشان بدهید که بیت کوین را به رسمیت شناخته باشد، زمانی که خود مسئولین اقتصادی کشور هشدار می دهند یعنی این ارز روی هوا و حباب هست و برای کشور هم خطر آفرین هست.
      ما هم امیدواریم در آینده سازوکار مشخصی این ارز پیدا کند، قطعا اگر فوایدی داشته باشد خود سیستم اقتصادی و متخصصان اقتصاد کشور زودتر از بنده و شما وارد این جریانات می شوند، آن روز قطعا با وجود قوانین و پشتوانه ملی و سازو کارها لازم و مشخص قطعا شرع هم از چنین طرحی استقبال می کند. اما احساسی بدون نظر کارشناس با چند دلار سود کردن یک نفر که اقتصاد کشور را نمی توان به لبه پرتگاه این معاملات برد! و آن چند دلار را دید و هشدارهای بانک مرکزی را نادیده گرفت.
      قطعا ارز دیجیتال با پشتوانه ملی یک امر بسیار عالی است، حتی برخی از خدمات سایتها و سرورها و مباحث فنی نیاز به ارز و مبادلات ارزی دارد که ما هم با آن درگیر هستیم، لذا اگر ارزهای دیجیتال با پشتوانه ملی ایجاد شود، قطعا در روند بسیاری از سایتها یا شرکتها موثر است مخصوصا اگر بتواند تحریم ها را کاهش بدهد. لذا ما با خریدهای بین المللی نا آشنا نیستیم و چه بسا خیلی بیش از برخی از دوستان سرو کار داریم، با اینهمه توصیه ما و شرع یک توصیه معقول و منطقی هست رجوع به کارشناسان اقتصادی رسمی کشور ، این توصیه معقول همانست که فقه شیعه را پویا کرده و تضمین کننده سعادت دنیا و آخرت ماست. بنابراین صبر کنید تا نظر رسمی کشور و سازو کارهای قانونی بررسی و تدوین شود ما باید به صورت کلان به این جریانات نگاه کنیم که این ارزها آیا به نفع ایران اسلامی هست یا نه.
      وفقکم الله لکل الخیر

  6. مجید می گوید

    ممنون از وقت شما من دوتا پیام داده بودم ها درمورد رسمیت شناختن روس اینا اونو نزاشتین درکل ممنونم همین که وقت میزارین خودش عالی فقط به نظرم اینجور که باقدرت دارن این ارزا پیش میرن هرروز یه خبرمیشنویم که کشورها قانونی کردنش حتی شرکتهای بزرگ بانکهای بزرگ دنیا به زودی هرکی ایناروقبول نکنه کشورعقب افتاده ای میشه ورودبه این ارزها چه ماین کردنش چه معاملاتش باعث اشتغال اوری حداقل تحصیل کرده هامون میشه شما میدونستی استخراج بیتکوین کلا یه درصد استخراج طلا هزینه داره صدبرابر سود حتی خوددولت میتونه کلی پول دربیاره باورکنین حاج اقا من بااطلاعات کامل دارم میگم بانکها با این ارزها مخالفن توکل دنیا چون انحصار قدرت طلبی خودشون بابلاکچین به خطرمیفته بیتکوین یکی ازدستاوردای بلاکچین هرکسی میتونه خودش واسه خودش یه بانک خصوصی داشته باشه بانکهای دنیا به خاطراین موضوع مخالفن ما چه بخایم چه نخواهم ایناراه خودشون میرن اگه ماباهاشون همراه نباشیم صددرصد ضررمیکنیم الان ایران میتونه ازبیتکوین برای دورزدن تحریم ها استفاده کنه الان تودنیا حتی خودایران به صورت کم کلا این ارزها پولن حتی توخرید لباس پوشاک طلا استفاده میشن ان شالله فقها هم بابررسی تمام جوانب بهترین تصمیم درمورد اینا اتخاذ کنن تا کشورمون مثل همیشه سربلند باشه ممنون ازوقتی که گذاشتین بلاخره باید همفکری کنیم تا به نظرجامع برسیم که به نفع مصالح کشورباشه

    1. حجت الاسلام مهدی طاها می گوید

      سلام علیکم
      از توضیحات شما و از اینکه مخاطب سایت هدانا هستید تشکر می کنم، توضیحاتی رو در ابتدای نوشتار اضافه کردیم که انشاالله مطالعه می کنید.
      اینکه در آینده چه اتفاقی خواهد افتاد، به نظرم باید تامل بیشتری کرد و باید منتظر پاسخ رسمی بانک مرکزی و نظر اقتصاددانهای کشور باشیم، باید مراقب هم بود شاید شما یادتان نباشد در دوره ای گلد کوئست بهشت عده ای بود که چون پشتوانه نداشت تبدیل به خاکستر شد!. در هر حال اگر سود آور به همراه رفع اشکالات آن باشد قطعا بدانید هیچ کسی مخالف نیست و حمایت هم خواهند کرد. هدف همه ما سربلندی مردم مومن و خوب ایران زمین هست، اما تا آن زمان که موضوع این پول تغییر نکند و نکرده باشد قطعا حرام است و خلاف قواعد فقهی و روایی شیعه هست.
      امیدوارم در سایر موضوعات سایت هدانا در کنار ما باشید و همفکری کنید.
      وفقکم الله لکل الخیر

  7. مجید می گوید

    من منظورم کلا این هنوز فقها چون درموردارزها ابهام دارن نباید حلال یا حرام کنن مثل مقام معظم رهبری بایدعمل بشه که هنوز هیچ نظرفقهی نگفتن دفترشون گفتن داریم تحقیق میکنیم وقتی فقیهی که هنوز هیچی درمورد مسایل ارزها به صورت جدی نمیدونن البته ببخشیددارم رک میگم نباید حرام کنه حتی حلالم نبایدبکنه دقیقا مثل رهبری باید عمل کنن زود هنوز که بگن حرام یاحلال یامکروه باتشکراز شما ووقتتی که میزارین

    1. حجت الاسلام مهدی طاها می گوید

      سلام علیکم
      دقت نکردید برادر عزیز، فقها ابهام ندارند، اقتصاددانها ابهام دارند!، موضوع شناسی فقهی با متخصصین هر فن هست که فقیه از نظر آنها استفاده می کند.
      پیش فرض ذهنی شما بسیار ساده هست فکر می کنید که فقها از ارز اطلاعی ندارند!، ظاهرا حضرتعالی بسیار در این زمینه کار کردید، لطف کنید با کارشناسان بانک مرکزی صحبت کنید به صورت جدی نظراتتوت رو در اختیارشون قرار بدهید تا آنها نگویند که این ارز ابهام دارد!.
      آقای عزیز زمانی که معامله ای از جهت شرعی ابهام داشته باشد و جریان مالی آن مشخص نباشد در شرع فتوا به عدم جواز و حرمت هست.
      دقت کنید برادر عزیز:
      در قواعد فقهی و روایی شیعه به صراحت آمده که جنبه های یک معامله باید روشن باشد و اگر روشن نبود و ابهام داشت شیعیان نمی توانند وارد آن معامله شوند!.

      این ابهام هم عرض شد در فقه نیست در ذات و کیفیت این معاملات هست که منابع آن از نظر اقتصاددانها مشخص نیست!. فقیه هم چون کیفیت جابجایی و اعتبار و پشتوانه این ارز به اذعان کارشناسان روشن نیست، فتوا به عدم جواز می دهد. من نمی دانم شما چرا این قسمت دوم را نمی بینید یا دوست ندارید ببیندید.

      شما هم ببخشید که رک عرض می کنیم، بجای تصورات ساده و کودکانه درمورد روند صدور حکم، با بی ادبی تمام می گویید که فقها از این جهت اطلاعی ندارند و نباید فتوا بدهند! و هنوز نمی دانید که موضوع بیت کوین را از کارشناس اقتصادی سوال می کنند مثلا در زمینه مرگ مغزی و فتوا به جواز اهدا اعضا، فقیه از پزشک متخصص سوال می کند و بعد فتوا می دهد. آن دفتر فقیه هم که در حال تحقیق هست همانند سایر دفاتر رجوع به نظر اقتصاددانها می کند، اگر فقیه بدون دانش و شناخت موضوع و تطبیق آن بر حکم از عمد فتوا بدهد از عدالت و مرجعیت ساقط هست، لذا مراجع بیشتر از شما دقت دارند واظهار نظر می کنند.
      چرا مسئله به این سادگی را درک نمی کنید!، چرا پیش فرضهای ذهنی شما اینطور هست نسبت به مراجع و اینطور صحبت می کنید.
      با علم سرشاری که دارید تشریف ببرید و از رئیس بانک مرکزی و تیم اقتصادی دولت سوال کنید چرا با این همه مزایا که در ذهن حضرتعالی هست نسبت به آن هشدار داده اند!، لطف کنید این سوال را از آنها بپرسید. هر گاه نظر رسمی مسئولین اقتصادی را گرفتید اینجا لطف کنید و اطلاع بدهید در غیر این صورت پیش فرضهای خودتان را تامل کنید و اصلاح کنید.

      وفقکم الله لکل الخیر

  8. مجید می گوید

    باسلام درمورد پشتوانه ارزهای مجازی مثل بیتکوین این ارزها پشتیبانشون همون ماین کردن استخراج که به وسیله کامپیوتر دستگاههای مخصوص خودشون انجام میدن وکلا بیتکوین تعدادمشخصی داره اینجورنیس هرکی هرچقدخاست تولیدکنه دوما الان تمام دنیا تقریبا این پول استفاده میکنن حتی خودپردازش دارن بااین وضع بیکاری فجیعانه توایران همین ارزهای دیجیتال شغلهای زیادی ایجادمیکنن که ماهم باید بهره لازم ببریم بعدم همش نگه داشتن این ارزها که نیس این ارزها تو سایتهایی که به اکسچنج معروفن مثل بورس خریدفروش میشن این وسط سودنصیب معامله گرمیکنن درموردنوسان بیتکوین همین توبورس خودمون گاهی اوقات صدبرابراین نوسان داریم سهام پدیده ازسیزده هزارشد دویست تومن چندوقت پیش یه سهامی هفتصد درصدافت کرد همه جا این نوسانات هست اینا مربوط به عرضه تقاضاس ازفقها وجنابعالی خواهشم دارم با خوندن چندتا مجله کتاب حکم ندید خودتون وارد کاربشین خودتون تحقیق کنید ومطمینم بعدا متوجه خواهید شد این ارزها چقد باعث اشتغال جوونای ما میشن ارز واردکشورمیشه فقط هرکاری تخصص خودش میخاد باید مردم ازریسک کاراگاه کنید که هرکی تحمل ریسک داره میتونه وارداین کارباشه درکل باتکنولوژی نباید مقابله کرد وزیرمحترم ارتباطات که پیشنهاد ساخت ارزملی دادن تشکرازشما وسایت خوبتون

    1. حجت الاسلام مهدی طاها می گوید

      سلام علیکم
      با تشکر از توضیحات شما، مقالات مختلفی رو در این باره مطالعه کردیم، دقت کنید پشتوانه استخراج با کامپیوتر منظور فقها نیست و گرنه از بدیهیات این روش همین اتصال به سرور های قوی کامپیوتری است که در شیوه این کار نوشته اند و نیاز به توضیح ندارد.
      بدون پشتوانه بودن رو هم خود اقتصاددانهای متعددی مطرح کرده اند، و تا جایی که اطلاع داریم بخاطر ابهاماتی که این شیوه دارد در برخی از کشورهای جهان ممنوع هست.
      در کشور ما هم بانک مرکزی نسبت به این مسئله هشدار داده پس دقت کنید یک بحث کارشناسی و تخصصی هست و کاملا روشن هست در میان اقتصاددانهای کشور این شیوه اشکال دارد و مبهم است!. اشتغالزایی هم با توجه به خطرات و ابهاماتی که هست بیشتر شبیه رویا پردازی است.
      درباره نوسان یا ریسک حق باشماست، حتی پول کشورها هم نوسان دارد اشکال فقها از این جهت نیست که بخواهیم روی آن بحث کنیم.
      آنچه حکم داده شده بر اساس مجله نیست برادر عزیز و بزرگوار، پیش فرض ذهنی شما درباره روند صدور حکم شرعی اجازه بدهید عرض کنم بسیار ساده است!.
      موضوع شناسی فقها بر اساس نظر رسمی بانک مرکزی کشور هست که تیم های اقتصادی متخصص در آن حضور دارند!.

      آنچه وزیر ارتباطات اشاره کرده اند را ما نیز شنیده ایم، یک ارز ملی داخلی با نظارت و پشتوانه کشور و با نظارت اقتصاددانها قطعا فقها نیز از چنین طرح هایی استقبال می کنند. اما لازم است یک پشتوانه اعتباری عقلایی و مشخص داشته باشد قطعا از نظر فقهی هم چنین ارزی اشکال نخواهد داشت.

      توصیه می کنیم شما و سایر عزیزان تمرکز خود را روی بانک مرکزی و سیستم اقتصادی کشور قرار بدهید و پیشنهادات تخصصی خود را اگر دانش لازم را دارید که فراتر از مجلات است در اختیار آنها قرار بدهید تا اصلاحات لازم را انجام بدهند، فقه هم از جهت موضوع شناسی از همین کارشناسان و متخصصان نظر می گیرد و با شرع تطبیق می دهد نه با چهار مجله!. در هر حال کاملا دقت کنید روش فقها کاملا درست و عقلانی است، نیازی هم به حضور فقها نیست چون فقها از متخصصانی که در این زمینه هستند نظر خواهی می کند که سابقه و دانش لازم را دارند لذا تا زمانی که خطراتی متوجه اقتصاد کشور هست و پشتوانه های این ارز برای اقتصاددانهای کشور مشخص نیست انتظار نداشته باشید شرع بتواند اجازه ورود به چنین جریانات و گردش های مالی مجهولی را صادر کند.
      وفقکم الله لکل الخیر

  9. محمد می گوید

    سلام علیکم
    سوالی که پیش می آید اینست که با توجه به نوسانات شدید بازار ارز در ایران(با توجه به اینکه عده ای این ارز ها را خریده و به امید گران شدن بی رویه، آن ها را به نوعی احتکار میکنند) آیا خرید و فروش پول های رایج اعم از دلار،پوند و … هم حکم اکل مال به باطل را دارد؟
    با تشکر

    1. حجت الاسلام مهدی طاها می گوید

      سلام علیکم
      احتکار عنوان فقهی دیگری است، اگر به قصد احتکار و آسیب به کشور چنین خریدهایی صورت بگیرد، اشکال شرعی دارد و ربطی هم به عنوان اکل مال به باطل ندارد.
      دقت کنید، عناوین مختلف فقهی وجود دارد که روی معاملات و فعالیت های اقتصادی قرار می گیرد که یکی از این عناوین اکل مال به باطل می باشد که یک عنوان فقهی همراه با توضیحات و مبانی مفصل فقهی است.
      وفقکم الله لکل الخیر

  10. علی حسینی می گوید

    به نظرم علما در زمینه کوین باید تحقیق بیشتری بکنند و سپس فتوا دهند
    اینکه خوشان یا دفترشان موضوع را مبهم میدانند نشان از عدم شناخت کافی دارد
    اگر خرید و فروش بیت کوین اکل مال به باطل باشد و مشکل داشته باشد، پس خرید و فروش دلار هم مشکل دارد
    من یک شیعه دوست واقعی هستم و از علما شیعه توقع دارم به روز شوند.
    این روزها وهابیت خیلی به روز تر از علمای شیعه عمل میکند.

    1. حجت الاسلام مهدی طاها می گوید

      سلام علیکم
      احکام تابع حکم و موضوع هست؛ حکم را از شرع و موضوعات را متخصصین رشته های مرتبط حیطه اش را مشخص می کنند، و بر فقیه واجب است با تحقیق از موضوعات بر اساس حکم ها تطبیق بدهد و حکم بدهد!، مثلا در این موضوع از متخصصین علم اقتصاد ماهیت سوال و این ماهیت بر اساس حکم شرعی تطبیق داده میشود.
      ظاهرا حضرت عالی اصلا در باغ تشریف ندارید وگرنه هیچگاه نمی گفتید عدم شناخت، و غیر محترمانه تر مقایسه با علما وهابی با آن فتاوا کنید!!. این از پیش فرضهای غلط شماست، حتما تحقیق شده و سوال می شود و پس از آن حکم صادر می شود، به روز بودن آقای عزیز به معنی قبول کردن هر چیزی نیست.
      درباره ارز بیت کوین چند مقاله مثل مجله اقتصادی fortune با عنوان «A beginner’s guide to cryptocurrency Mining» بررسی شده، یا مقالاتی که در اینترنت هست رو با دقت نگاه کردیم، تیم های تخصصی و موسسات زیر مجموعه مراجع هم چنین موضوعاتی را بررسی می کنند. شما چون اصلا آشنایی با این شیوه ها ندارید از دور بر اساس خیالات حرفهای نادرستی درباره روند صدور حکم می زنید که امیدواریم تصحیح کنید!!.
      اشکال اساسی در استفاده از این ارزها اینجاست که منجر به دور زدن حاکمیت‌های ملی شده و قدرت اقتصادی سیاسی کشور ــ با محوریت ابزار مبادله (پول) ــ از حاکمیت سلب شده و در اختیار حاکمان کمپانی‌های فراملی این فناوری قرار خواهد گرفت. اشکال دوم؛ در استفاده از این ارزها، یک چالش حاکمیت‌ها، شکل‌گیری بازار زیرزمینی پول و عدم امکان رصد و مالیات‌ستانی بر اساس تراکنش‌های مالی افراد است.
      در هر حال کارشناسان وزارت اقتصاد کشور رسما درباره ضررهای این ارز برای کشور موضع جدی گرفته اند!، حالا ظاهرا بر اساس حرفهای شما اقتصاد دانهای بانک مرکزی هم تحقیق بیشتری باید بکنند و فتوا بدهند!، برخی از کشورهای نیز دربرابر این ارز جدید موضع جدی دارند، در هر حال مراجع نیز بر اساس همین موضوع شناسی و اشکالاتی که برای اقتصاد مسلمین دارد،فتوا به عدم جواز داده اند. اگر تغییراتی درباره ماهیت مجهول این شیوه داده شود و سیستم هاو متخصصان اقتصادی کشور آن را بپذیرند و برخی اشکالات دیگر حذف شود می توان مجدد بررسی فقهی کرد.
      وفقکم الله لکل الخیر

نظرات بسته شده است.