حدیث امر به معروف و نهی از منکر
رسول‌الله صلى‌الله علیهوآله:
لا یَزالُ النّاسُ بِخَیرٍ ما أمَروا بِالمَعروفِ وَنَهَوا عَنِ المُنکَرِ وَتَعاوَنوا عَلَى البِرِّ وَ التَّقوى فَإذا لَم یَفعَلوا ذلِکَ نُزِعَت مِنهُمُ البَرَکاتُ، وَ سُلِّطَ بَعضُهُم عَلى بَعضٍ و َلَم یَکُن لَهُم ناصِرٌ فِى الأرضِ وَ لا فِى السَّماءِ؛ (تهذیب الاحکام، ج6، ص181، ح22)
تا زمانى که مردم امر به معروف و نهى از منکر نمایند و درکارهاى نیک و تقوا به یارى یکدیگر بشتابند در خیر و سعادت خواهند بود، اما اگر چنین نکنند، برکتها از آنان گرفته شود و گروهى بر گروه دیگر سلطه پیدا کنند و نه در زمین یاورى دارند و نه در آسمان.
امام على علیه‌السلام:
وَماأعمالُ البِرِّ کُلُّها وَالجِهادُ فى سَبیلِ اللّهِ عِندَ المرِ بِالمَعرُوفِ وَالنَّهىِ عَنِ المُنکَرِ إِلاّ کَنَفثَةٍ فى بَحرٍ لجِّىّ؛ (نهج البلاغه، حکمت 374)
همه کارهاى خوب و جهاد در راه خدا در برابر امر به معروف و نهى از منکر چون قطرهاى است در دریاى عمیق.
رسول‌الله صلى‌الله علیه وآله:
إذا لَم یَأمُروا بِمَعروفٍ وَلَم یَنهَوا عَن مُنکَرٍ وَلَم یَتَّبِعوا الأخیارَ مِن أهلِ بَیتى، سَلَّطَ اللّهُ عَلَیهِم شِرارَهُم، فَیَدعوا عِندَ ذلِکَ خِیارُهُم فَلا تُستَجابُ لَهُم؛ (امالى صدوق، ص254)
هرگاه (مردم) امر به معروف و نهى از منکر نکنند، و از نیکان خاندان من پیروى ننمایند، خداوند بَدانشان را بر آنان مسلّط گرداند و نیکانشان دعا کنند امّا دعایشان مستجاب نشود.
رسول‌الله صلى‌الله علیه وآله:
لا یَأمُرُ بِالمَعروفِ وَلا یَنهى عَنِ المُنکَرِ إلاّ مَن کانَ فیهِ ثَلاثُ خِصالٍ : رَفیقٌ بِما یَأمُرُ بِهِ رَفیقٌ فیما یَنهى عَنهُ ، عَدلٌ فیما یَأمُرُ بِهِ عَدلٌ فیما یَنهى عَنهُ، عالِمٌ بِما یَأمُرُ بِهِ عالِمٌ بِما یَنهى عَنهُ؛ (بحارالأنوار، ج100، ص87، ح64)
امر به معروف و نهى از منکر نکند مگر کسى که سه خصلت در او باشد: در امر و نهى خود مدارا کند، در امر و نهى خود میانهروى نماید و به آنچه امر و نهى مىکند، دانا باشد.
امام باقر علیه‌السلام:
أوحَى اللّهُ تَعالى إلى شُعَیبٍ النَّبِىِّ إِنّى مُعَذِّبٌ مِن قَومِکَ مِائَةَ أَلفٍ: أَربَعینَ أَلفا مِن شِرارِهِم وَسِتّینَ أَلفا مِن خیارِهِم فَقالَ: یارَبِّ هؤُلاءِ الشرارُ فَما بالُ الخیارِ؟! فَأَوحَى اللّهُ عَزَّوَجَلَّ إِلَیهِ: داهَنُوا أَهلَ المَعاصى فَلَم یَغضِبُوا لِغَضَبى؛ (کافى، ج5، ص56، ح1)
خداى‌تعالى به شعیب پیامبر وحى فرمود که: من صد هزار نفر از قوم تو را عذاب خواهم کرد: چهل هزار نفر بدکار را، شصت هزار نفر از نیکانشان را. شعیب عرض کرد: پروردگارا! بدکاران سزاوارند اما نیکان چرا؟ خداى عزوجل به او وحى فرمود که: آنان با گنهکاران راه آمدند و به خاطر خشم من به خشم نیامدند.
رسول‌الله صلى‌الله علیه وآله:
مَن رَأى مِنکُم مُنکَرا فَلیُغَیِّرهُ بِیَدِهِ ، فَإن لَم یَستَطِع فَبِلِسانِهِ ، فَإن لَم یَستَطِع فَبِقَلبِهِ وَذلِکَ أضعَفُ الإیمانِ؛ (نهج الفصاحه، ح3010)
هر کس از شما منکرى ببیند باید با دست و اگر نتوانست با زبان و اگر نتوانست با قلبش آن را تغییر دهد، که پائینترین درجه ایمان همین (تغییر قلبى) است.
امام باقر علیه السلام:
إنَّ الأمرَ بِالمَعروفِ وَالنَّهیَ عَنِ المُنکَرِ سَبیلُ الأنبیاءِ ، وَمِنهاجُ الصُّلَحاءِ ، فَریضَةٌ عَظیمَةٌ بِها تُقامُ الفَرائضُ ، وتَأمَنُ المَذاهِبُ ، وتَحِلُّ المَکاسِبُ ، وتُرَدُّ المَظالِمُ ، وَتَعمُرُ الأرضُ ، وَیُنصَفُ مِنَ الأعداءِ ، وَیَستَقیمُ الأمرُ؛ (کافى، ج5، ص56، ح1)
امر بمعروف و نهى از منکر راه و روش پیامبران و شیوه صالحان است و فریضه بزرگى است که دیگر فرایض به واسطه آن بر پا مىشود، راهها امن مىگردد و درآمدها حلال مىشود و حقوق پایمال شده به صاحبانش برمىگردد، زمین آباد مىشود و (بدون ظلم) حق از دشمنان گرفته مىشود و کارها سامان مىپذیرد.
رسول‌اللّه صلی‌الله علیه وآله:
بِئسَ القـَومُ قـَومٌ لا یَأمُرُونَ بِالمَعرُوفِ وَ لا یَنهَونَ عَنِ المُنکَرِ (بحارالانوار، ج 22، ص 311) بد مـردمى هســتـند کسـانى کـه امر به معروف ونهى از منکر نمى‌کنند.
رسول الله صلى الله علیه وآله:
مَن أَمَرَ بِالمَعرُوفِ وَنَهى عَنِ المُنکَرِ فَهُوَ خَلیفَةُ اللّهِ فِى الرضِ وَخَلیفَةُ رَسُولِهِ؛ (مستدرک الوسایل، ج12، ص179، ح13817)
هر کس امر بمعروف و نهى از منکر نماید، جانشین خدا در زمین و جانشین رسول اوست.
رسول الله صلى‌الله علیه وآله:
نَصرُ المَظلُومِ وَالْأمرُ بِالمَعرُوفِ وَالنَّهیُ عَنِ المُنکَرِ جِهادٌ؛ (جامع الأحادیث قمى، ص 125)
یارى رساندن به ستمدیده و امر به معروف و نهى از منکر جهاد در راه خداست.
امام علی علیه‌السلام:
مَن تَرَکَ إنکارَ الْمُنکَرٍ بِقَلبِهِ ویَدِهِ ولِسانِهِ فَهُوَ مَیِّتٌ بَینَ الْأحیاءِ؛ (تهذیب الأحکام، ج 6، ص 181)
کسى که منکَر را با قلب و دست و زبانش انکار نکند، مردهاى است میان زندگان.
رسول الله صلى‌الله علیه وآله:
مَن أمَرَ بِمَعروفٍ فَلیَکُن أمرُهُ بِذلِکَ بِمَعروفٍ. (کنزالعمل ج552)
کسی که امر به معروف می‌کند باید این کار را به روش خوبی انجام دهد.
شاید این مطالب را هم بپسندید:
رسول اللّه صلی‌الله علیه وآله:
أَلا اُخْبِرُکُمْ عَنْ اَقْوامٍ لَیْسُوا بِأَنْبِیاء وَ لا شُهدَاء تَغْبِطُـهُمْ النّاسُ یَـوْمَ الْقِـیامَةِ … یَأْمُرُونَهُمْ بِما یُحِّبُ اللّه ُ وَ یَنْهَوْنَهُمْ عَمّا یَکْرَهُ اللّه ُ. (مستدرک الوسائل، ج 12، ص 182)
گروهى هستند که نه پیامبرند و نه شهید ولى مردم به مقامى که خداوند به خاطر امر به معروف و نهى از منکر به آنان عطا فرموده غبطه مى خورند.
رسول اللّه صلی‌الله علیه وآله:
وَالجِهَادُ مِنهَا عَلَى أربَعِ شُعَب: عَلَى الأَمرِ بِالمَعرُوفِ، وَالنَّهیِ عَنِ المُنکَرِ، وَالصِّدقِ فِیالمَوَاطِنِ، وَشَنآنِ الْفَاسِقِینَ (نهج البلاغه،کلمات قصار، 31)
جهاد بر چهار قسم است1- امر به معروف 2- نهى از منکر 3- راستى در هنگامه شکیبائى 4- دورى از گناهکار.
رسول‌الله صلی‌الله علیه وآله:
أَلا اُخبِرُکُم عَن اَقوامٍ لَیسُوا بِأنبِیاء وَ لا شُهدَاء تَغبِطُـهُم النّاسُ یَـومَ القِـیامَةِ … یَأمُرُونَهُم بِما یُحِّبُ اللّه ُ وَ یَنهَوْنَهُم عَمّا یَکرَهُ اللّه ُ. (مستدرک الوسائل، ج 12، ص 182)
گروهى هستند که نه پیامبرند و نه شهید ولى مردم به مقامى که خداوند به خاطر امر به معروف و نهى از منکر به آنان عطا فرموده غبطه مى‌خورند.
امام صادق علیه‌السلام:
اِنّما یَأمُرُ بِالمَعرُوفِ وَ یَنهى عَنِ المُنکَرِ، مَن کانَت فیه ثـَلاثُ خِصـالٍ: عامِلٌ بِما یَأمَرُ بِهِ تارِکٌ لِما یَنهى عَنهُ عـادِلٌ فیما یَأمـُرُ عـادِلٌ فیما یَنهى، رَفیـقٌ فیما یَأمـُرُ رَفیـقٌ فیما یَنهى. (وسائل الشیعه، ج 11، ص 419، ح 3)
کسى مى‌توانـد امر به معروف و نهى از منکر کند که داراى سه صفت باشد: 1ـ به آنچه امر مى کند عمل کند و از آنچه نهى مى کند اجتناب نماید. 2ـ در امر کردن و نهى نمودن میانه روى را پیشه خود کند. 3ـ از روى دلسوزى و مهربـانى و با مـدارا امـر و نهى کند.
امام‌علی علیه‌السلام:
لَعَنَ‌اللّه ُ اَلامِرینَ بِالمَعرُوفِ التّارِکینَ لَهُ وَ النـّاهینَ عَن المُنـکرِ العـامِلینَ بِـهِ
(وسائل‌الشیعه، ج 11،ص 420،حدیث 9)
کسانى که مردم را به کارهاى نیک امر مى‌کنند و خود آن را انجام نمى‌دهند و کسانى که مردم را از کارهاى زشت باز مى‌دارند اما خود مرتکب آن مى‌شوند مورد لعن و نفرین الهى هستند.
امام علی علیه‌السلام:
… وَ انهَوا غَیرَکُم عَنِ المُنکَرِ وَ تَناهَوا عَنهُ فـَإِنَّمـا أُمِـرتُم بِالنَّهىِ بَعـدَ التـَّناهِى(نهج البلاغه خطبه 104)
… دیگران را از منکر باز دارید و خود نیز از آن دورى کنید زیرا شما مأمور شده‌اید که اوّل خودتان منکر را ترک کنید بعد نهى از منکر نمائید.
رسول‌اللّه صلی‌الله علیه وآله:
مـَن اَمَرَ بِمَعرُوفٍ أَو نَهى عَن مُنـکَرٍ أَودَلَّ عَلى خَیرٍ اَو أَشارَ بِهِ فَهُوَ شَریکٌ.( وسائل الشیعه، ج 11، ص 398)
هرکس دیگرى را به کار نیکى امر کند یا او را از کار زشتى باز دارد یا اینکه او را به خیرى راهنمائى نماید و یا اشاره به امر خیرى داشته باشد در آن کارنیک شریک خواهد بود.
رسول‌الله صلی‌الله علیه وآله:
اِنَ اللّه عَزَّوَجَلَّ لَیُبغِضُ المُؤمِنَ الضَعیفَ الَّذى لادینَ لَهُ، فَقیلَ: وَ ما المُؤمِنُ الْضَعْیفُ الَّذى لادینَ لَهُ؟ قالَ صلی الله علیه وآله: اَلَّذى لایَنهى عَنِ المُنکَرِ (وسائل‌الشیعه،ج 11،ص 397)
خداوند مورد غضب خود قرار مى‌دهد مؤمن ضعیفى را که دین نـدارد. سؤال شد مقصود چه کسى مى‌باشد فرمودند: کسى که نهى از منکر نکند.
رسول‌الله صلی‌الله علیه وآله:
لَتَأمُرُنَّ بِاَلمَعرُوفِ وَ لَتَنهُنَّ عَنِ المُنکَرِ أَو لَیَعُـمَّنـَّـکُمْ عـَذابُ اللّه(وسائل الشیعه، ج 11، ص 407)
امر به معروف کنید و از کارهاى زشـت نهى کنید وگرنه عـذاب خدا همه شـما را فراخواهد گرفت.
رسول‌الله صلی‌الله علیه وآله:
لاتَزالُ اُمَّتی بِخَیرٍ ما أمِروُا بِالمَعرُوفِ وَنَهَوا عَن المُنکَرِ وَتَعاوَنُوا عَلى البِرِّ فَإذا لَم یَفعَلُوا ذلِکَ نُزِعَت عَنهُم البَرَکاتُ (مستدرک الوسائل،ج 12 ص 181)،
همواره امت من در خیر و خوبى بسر خواهند برد مادامى که امر به معروف و نهى از منکر نموده و در کارهاى نیک همکارى داشته باشند و اگر این امور را ترک کنند برکت از میان آنان خواهد رفت.
امام علی علیه السلام:
أصـلِـحِ المُسى ءَ بِحُسنِ فِعـالِکَ وَ دُلَّ عَلَى الخَیرِ بِجَمیل مَقالِکَ. (غررالحکم موضوعى، ج 1، ص 99) آدم بدکار را به وسیله کارِنیک خود اصـلاح کن، وباسخن زیبایت دیگران را به کارخیر رهنمون باش
رسول اللّه صلى‌الله علیه وآله:
لَتَأمُرُنَّ بِالمَعروفِ ولَتَنهُنَّ عَنِ المُنکَرِ ، أو لَیَعُمَّنَّکُم عَذابُ اللّه. (وسائل الشیعه : 11/ 407/12 منتخب میزان الحکمة: 376) یا امر به معروف و نهى از منکر مىکنید ، یا عذاب خدا همه شما را فرا مىگیرد.
آمار
