جهات اعجاز قرآن را بیان کنید

 

 

جهات اعجاز قرآن

پرسش : جهات اعجاز قرآن را بیان کنید؟

پاسخ اجمالی:

حقیقت این است که از هر زاویه و از هر دریچه ای به قرآن بنگریم، یکى از چهره ها و جهات اعجاز آن آشکار مى گردد. مانند: جنبه فصاحت و بلاغت و جاذبه عجیب الفاظ و مفاهیم؛  ارائه محتواى عالى از هر نظر، مخصوصاً عقائد خالى از هر گونه خرافات؛ معجزات علمى، یعنى پرده برداشتن از روى مسائلى که انسان تا آن زمان به آن دست نیافته بود!؛ پیشگویى صریح و دقیق از پاره اى از مسائل آینده؛ و عدم تضاد و اختلاف و پراکنده گویى… و جهاتى دیگر. 

پاسخ تفصیلی:

حقیقت این است که هرگاه به قرآناز زوایاى مختلف بنگریم از هر زاویه و از هر دریچه یکى از چهره ها و جهات اعجاز آن آشکار مى گردد؛ از جمله:
1- فصاحت و بلاغت، شیرینى و کشش فوق العاده و جاذبه عجیب الفاظ و مفاهیم.
2- ارائه محتواى عالى از هر نظر، مخصوصاً عقائد خالى از هر گونه خرافات.
3- معجزات علمى: یعنى پرده برداشتن از روى مسائلى که انسان تا آن زمان به آن دست نیافته بود!
4- پیشگویى صریح و دقیق از پاره اى از مسائل آینده. (اخبار غیبى قرآن) 
5- عدم تضاد و اختلاف و پراکنده گویى… و جهاتى دیگر.
بحث درباره همه این مسائل پنجگانه بسیار دامنه دار است، امّا ما گوشه ى جالبى از آن را مورد بررسى قرار مى دهیم:
مى دانیم هر سخن داراى دو جنبه است: «الفاظ» و «محتوى».
هرگاه الفاظ و کلمات زیبا، شایسته و داراى انسجام و پیوند لازم و خالى از پیچیدگى بوده باشد و نیز جمله بندى ها معنى و مراد را به طور کامل و به صورتى دلنشین و پرجاذبه پیاده کند آن کلام را فصیح و بلیغ مى گویند.
قرآن درست داراى این دو ویژگى در حدّ اعلى است، به طورى که تا کنون کسى نتوانسته است آیات و سورههایى با این کشش و جاذبه و شیرینى و آهنگ زیبا بیاورد.
در تاریخ اسلامبسیار دیده شده که افرادى خشن و پرخاشگر همین که خدمت پیامبر مى رسیدند و آیات قرآنرا مى شنیدند یک باره تغییر مسیر داده و نور اسلامدر قلبهایشان درخشیدن مى گرفت، این به خوبى نشان مى دهد که جاذبه قرآنو فصاحت و بلاغت آن معجزه است.
راه دور نرویم، هم اکنون تمام کسانى که با ادبیات عرب آشنا هستند هر قدر قرآنرا مى خوانند و تکرار مى کنند بیشتر لذت مى برند که سیر و خسته نمى شوند.
تعبیرات قرآنبسیار دقیق و حساب شده، توام با عفت بیان و متانت و در عین حال صریح و گویا و در مورد لزوم قاطع و کوبنده است.
ذکر این نکته لازم است که عرب در آن عصر از نظر ادبیات، زبانى بسیار پیشرفته داشت، و نمونه هاى اشعار عصر جاهلیت، هم اکنون از بهترین نمونه هاى اشعار عرب محسوب مى شود.
معروف است همه ساله گروهى از بزرگ ترین ادباى حجاز جمع مى شدند، و عالى ترین نمونه هاى شعر خود را در بازار عکاظ که یک مرکز «تجارتى، ادبى» بود ارائه مى دادند و بهترین آنها به عنوان «شعر سال» برگزیده مى شد، و آن را مى نوشتند و در خانه کعبه آویزان مى کردند که در عصر ظهورپیامبر(صلى الله علیه وآله وسلم) هفت نمونه از آن به نام «معلقات سبع» وجود داشت.
امّا بعد از نزول قرآنآنها را چنان بى رنگ در برابر فصاحت و بلاغت آن یافتند که یکى را پس از دیگرى از آنجا بیرون آورده و به طاق فراموشى زدند!
مفسران قرآندر آیات مختلف به ریزه کارى هاى عجیب آیات تا آن جا که در توان داشتند اشاره کرده اند، و شما مى توانید با مراجعه به آنها به حقیقت آنچه در بالا گفتیم آشناتر شوید.(1)
آشنایى با قرآننشان مى دهد که این گفته پیامبر اسلام(صلى اللهعلیه وآله وسلم) کم ترین اغراقى ندارد که فرمود:
«ظاهره انیق و باطنه عمیق لا تحصى عجائبه و لا تبلى غرائبه»
(قرآن ظاهرش آراسته و زیبا و باطنش ژرف و عمیق است. شگفتى هاى قرآنبه شماره در نمى آید و عجائب قرآنهرگز کهنه نمى شود)(2)».
امیرمومنان على(علیه السلام) شاگرد بزرگ مکتب قرآننیز در نهج البلاغهدر همین زمینه مى گوید: «فیه ربیع القلب و ینابیع العلم و ما للقلب جلاء غیره»؛ (بهار دل ها در قرآناست، و چشمه هاى دانش از آن مى جوشد، و براى قلب و جان آدمى صیقلى برتر از آن نیست)(3)؛ (4)
پی نوشت:
(1). به تفسیر نمونه در این زمینه مراجعه نمایید.
(2). کافى، ج 2، ص 599 – وسائل، ج 4، ص 828.
(3). نهج البلاغه، خطبه 176.
(4). گرد آوري از کتاب: پنجاه درس اصول عقائد برای جوانان، آيت الله العظمى ناصر مكارم شيرازى ‏، مدرسه الامام على بن ابى طالب( ع)، قم‏،1376 ه. ش‏، ص 191.