ثروتش را کاهش دهد تا از استطاعت حج خارج شود
فهرست این نوشتار:
موارد خروج از استطاعت و نياز به پول
93- كسى كه از جهت مالى استطاعت دارد ولى از جهت صحت بدن،[1] يا باز بودن راه، مستطيع نيست،[2] مىتواند در مال تصرّف كند[3] و خود را از استطاعت مالى خارج كند؛ ولى اگر از آن جهات هم استطاعت دارد و فقط وسايل رفتن را تهيه نكرده يا وقت حج نرسيده،[4] نمىتواند خود را از استطاعت خارج كند وگرنه حج بر او مستقر مىشود و بايد به هر نحو به حج برود.[5]
[1] ( 2). آية الله تبريزى: اگر مى داند در همان سال ساير شرايط استطاعت حاصل مى شود، حفظ استطاعت مالى لازم است، بلكه در غير اين صورت هم بنابر احتياط واجب، حفظ استطاعت لازم است، و اگر اطمينان به زوال عذر تا آخر عمر ندارد، بنابر احتياط در همان سال نايب بگيرد و چنانچه عذرش زايل شد و استطاعت مالى باقى بود بنابر احتياط دوباره خودش حج بجا آورد
آية الله صافى، آية الله گلپايگانى: اگر از جهت مالى قدرت دارد و از جهت صحت بدن استطاعت ندارد و اميد خوب شدن ندارد واجب است نايب بگيرد، بلكه احوط نايب گرفتن است براى كسى كه اميد خوب شدن دارد، پس اگر رفع عذر شد، خودش نيز به حج برود، مگر اين كه پس از رفع عذر استطاعت مالى نداشته باشد.( مجمع المسائل، ج 1، مسأله 18 ص 431).
[2] ( 3). آية الله خويى: اگر دارا و ثروتمند است و توانايى مباشرت اعمال حج را ندارد يا دشوار و با مشقت است بايد نايب بگيرد. و وجوب نايب گرفتن، مانند وجوب حج فورى است.( مناسك، مسأله 63
آية الله سيستانى: كسى كه تمكن مالى دارد ولى توانايى مباشرت حج را ندارد و اميد اين كه بتواند در آينده انجام دهد ندارد، واجب است نايب بگيرد و اگر مباشرت براى حرج و مشقت داشته باشد، مى تواند نايب بگيرد، گرچه مباشرت افضل است و به هر حال همچنان كه وجوب مباشرت فورى است، وجوب استنا به نيز فورى است.
آية الله مكارم: يعنى در موقع حج استطاعت بدنى و باز بودن راه را ندارد.
[3] ( 4). آية اللَّه بهجت: در صورتى كه موضوع وجوب استنابه، كه يأس از رفع مانع است، محقّق نشده باشد.( كتاب حج، ص 18 و 19)
آية اللَّه گلپايگانى: بلى اگر علم داشته باشد كه در آن سال متمكّن از رفتن به حج است، جواز مصرف كردن وجه در غير حج( خصوصاً در اوان خروج مردم براى حج) مشكل است، و اگر استطاعت مالى بعد از استطاعت طريقى حاصل شده باشد، تصرف در آن مال در زمانى كه مردم آماده براى حج مىشوند جايز نيست.( آداب و احكام حج، مسأله 37).
آية اللَّه خامنه اى: در مورد نظر ايشان به حاشيه مسأله بعد مراجعه شود.
[4] ( 1). آية اللَّه فاضل: حتى اگر اول ماه محرم باشد كه هنوز چندين ماه به موسم حج باقى است.
[5] ( 2). آية اللَّه بهجت: هرگاه انسان مالى داشته باشد كه كفاف هزينه حج را بدهد، مىتواند قبل از وقت حركت قافله آن را در مصارف خود خرج كند هرچند ديگر نتواند به حج برود ولى در صورتى كه آن مال را بهطور نسيه تا زمان بعد از حج بفروشد و منظور فرار از استطاعت باشد، احتياط اين است كه اقدام به اين عمل ننمايد. و اگر نموده با خود معامله مستطيع كند به اينكه سال آينده به حج برود با احتياطاتى كه سبب قطع به اجزاء از حَجّةالاسلام است( يعنى احتياطاً سعى در تحصيل و حفظ استطاعت شرعيه براى خود در وقت سير كاروان در سال آينده بنمايد نه صرف استطاعت عقليه) و اگر معامله نه براى فرار است بلكه براى حاجت فعلى است كه متمكّن از بر آورده شدن آن نمىشود، مگر بعد از وقت سير يا وقت حج اظهر جواز آن است( كتاب حج، ص 11).
آية اللَّه خويى: هرگاه انسان مالى داشته باشد كه كفاف هزينه حج را بدهد، حج بر او واجب مىشود و جايز نيست در آن مال تصرفى كند كه از استطاعت خارج شود و نتواند تدارك كند. و اين تصرف خواه پيش از تمكن از سفر باشد يا بعد از آن فرقى ندارد، بلكه ظاهر اين است كه قبل از ماههاى حج تصرف جايز نيست.
آية اللَّه سيستانى: در تفصيل تمكن از مسير مىفرمايند: اگر در آن تصرفى كند كه از استطاعت خارج شود و نتواند تدارك كند، و براى او مشخص شده باشد كه قدرت رفتن به حج در روزهاى آن را داشته باشد، بنابر اظهر حج در ذمّه او مستقر است، ولى اگر قدرت رفتن براى او مشخص نشده باشد، حج در ذمّه او مستقر نيست.( مناسك، مسأله 39).
شاید این مطالب را هم بپسندید:
94- اگر در سالِ استطاعت مالى، از جهت صحت بدن يا باز بودن راه، استطاعت نداشته باشد، مىتواند[1] در مال تصرف كند و خود را از استطاعت مالى خارج نمايد حتى اگر اطمينان داشته باشد كه در سالهاى ديگر از آن جهات، استطاعت پيدا مىكند.
[1] ( 3). آية اللَّه خامنه اى: پس از فرا رسيدن زمانى كه صرف آن براى رسيدن به حج لازم است، شخصمستطيع نمىتواند خود را از استطاعت بيندازد و پيش از فرا رسيدن اين زمان نيز احتياط واجب آن است كه خود را از استطاعت خارج نسازد.
آية اللَّه خويى، آية اللَّه سيستانى: تصرّف در مال جايز نيست و واجب است مال را حفظ كند و خود را از استطاعت خارج نكند.( حاشيه بر عروة الوثقى).
آية اللَّه تبريزى: بنابر احتياط واجب، استطاعت خود را حفظ كند.
آية اللَّه صافى و آية اللَّه گلپايگانى: اگر اطمينان دارد كه در سالهاى ديگر از آن جهات استطاعت پيدا مىكند بنابر احتياط( آية اللَّه گلپايگانى بنابر فتوى) نمىتواند در مال تصرف كند.
95- در زمان حصول استطاعت، فرقى بين شهر حج- يعنى «شوال» و «ذى القعده» و «ذىالحجه»- و قبل از آن نيست؛ بنابراين، بعد از تحققِ استطاعت مالى، اگر ساير شرايط موجود باشد، نمىتواند خود را از استطاعت خارج كند، حتى در اوائل سال و قبل از ماههاى حج.[1]
[1] ( 1). تفصيل نظر مراجع در ذيل مسأله 94 و 93 گذشت.
آية اللَّه مكارم: بنابر احتياط واجب.
عدم جواز بخشش پول حج و حصول ملكيت
97- مستطيع نمى تواند پول حج را در مصرف ديگرى هرچند لازم باشد، خرج كند؛ و نيز نمىتواند آن را به ديگرى حتى پدر و مادر خود، ببخشد و خود را از استطاعتْ خارج نمايد؛[1] ولى در هر صورت، براى گيرنده مالكيّت حاصل مىشود.
[1] ( 2). به ذيل مسأله 93 مراجعه شود.
عدم جواز بخشش پول حج و حصول ملكيت
97- مستطيع نمىتواند پول حج را در مصرف ديگرى هرچند لازم باشد، خرج كند؛ و نيز نمىتواند آن را به ديگرى حتى پدر و مادر خود، ببخشد و خود را از استطاعتْ خارج نمايد؛[1] ولى در هر صورت، براى گيرنده مالكيّت حاصل مىشود.
[1] ( 2). به ذيل مسأله 93 مراجعه شود.
منبع: سایت هدانا برگرفته از مناسك حج با حواشى و مطابق با فتاوای دوازده نفر از مراجع معظم تقلید/ متن اصلی از رساله امام خمینی و مُحشی حضرات آیات: خامنه ای، سیستانی، صافی گلپایگانی، مکارم شیرازی، نوری همدانی، وحید خراسانی، بهجت،فاضل ، خویی، گلپایگانی، تبریزی.
ویژه نامه احکام جامع سایت هدانا
