تعقیبات نماز های یومیه

تعقیبات نماز ظهر

1ـ در تعقیبات نماز ظهر مى خوانى:

لا اِلهَ اِلاَّ اللهُ الْعَظیمُ الْحَلیمُ، لا اِلهَ اِلاَّ اللهُ رَبُّ الْعَرْشِ الْکَریمُ، اَلْحَمْدُ للهِِ رَبِّ الْعالَمینَ،
نیست معبودى جز خداى بزرگ بردبار، نیست معبودى جز خدا پروردگار عرش، ستایش خاص خدا پروردگار جهانیان است
اَللّهُمَّ اِنّى اَسْئَلُکَ مُوجِباتِ رَحْمَتِکَ، وَعَزآئِمَ مَغْفِرَتِکَ، وَالْغَنیمَةَ مِنْ کُلِّ بِرٍّ،وَالسَّلامَةَ مِنْ کُلِّ اِثْم،
بار خدایا از تو مى خواهم آنچه باعث رحمت و وسایل حتمى مغفرت توست و بهره اى از هر نیکى و سلامتى از هر گناهى
اَللّهُمَّ لاتَدَعْ لى ذَنْباً اِلاَّغَفَرْتَهُ، وَلا هَمّاً اِلاَّ فَرَّجْتَهُ، وَلا سُقْماً اِلاَّ شَفَیْتَهُ،
بار خدایا هیچ گناهى برایم مگذار جز آن که آن را بیامرزى و هیچ اندوهى جز این که برطرف کنى و هیچ دردى جز آن که شفا دهى
وَ لا عَیْباً اِلاَّ سَتَرْتَهُ، وَلا رِزْقاً اِلاَّ بَسَطْتَهُ، وَلا خَوْفاً اِلاَّ امَنْتَهُ، وَلا سُوءً اِلاَّ صَرَفْتَهُ،
و هیچ عیبى جز آن که بپوشانى و هیچ رزقى جز آن که فراوانش کنى و هیچ ترسى جز آن که امانش بخشى و هیچ بدى جز آن که بگردانیش
وَ لا حاجَةً هِىَ لَکَ رِضاً وَلِىَ فیها صَلاحٌ اِلاَّقَضَیْتَها، یا اَرْحَمَ الرّاحِمینَ، آمینَ رَبَّ الْعالَمینَ.(1)
و هیچ حاجتى که در آن خشنودى تو و صلاح کار من باشد جز آن که برآورده اش کنى اى مهربانترین مهربانان اجابت فرما اى پروردگار جهانیان.
2ـ و نیز مى خوانى:

اَللّهُمَّ اِنْ عَظُمَتْ ذُنُوبى فَاَنْتَ اَعْظَمُ، وَاِنْ کَبُرَ تَفْریطى فَاَنْتَ اَکْبَرُ، وَاِنْ دامَ بُخْلى فَاَنْتَ اَجْوَدُ،
بار خدایا اگر گناهانم بزرگ است پس تو بزرگتر از آنهایى و اگر کوتاهیم زیاد است باز هم تو بزرگترى و اگر بخل من ادامه دارد پس تو سخى ترى
اَللّهُمَّ اغْفِرْ [لى] عَظیمَ ذُنُوبى بِعَظیمِ عَفْوِکَ، وَکَثیرَ تَفْریطى بِظاهِرِ کَرَمِکَ، وَاقْمَعْ بُخْلى بِفَضْلِ جُودِکَ،
بار خدایا بزرگى گناهانم را به بزرگى عفو خود ببخش و زیاد کوتاهى کردنم را به کرم آشکارت بیامرز و بخل مرا به زیادى بخششت ریشه کن ساز
اَللّهُمَّ ما بِنا مِنْ نِعْمَة فَمِنْکَ، لا اِلهَ اِلاَّ اَنْتَ، اَسْتَغْفِرُکَ وَاَتُوبُ اِلَیْکَ.(2)
خدایا هر نعمتى که داریم از توست معبودى جز تو نیست از تو آمرزش خواهم و به سوى تو بازگردم.
3ـ از امام صادق(علیه السلام) روایت شده است که: امیر مؤمنان(علیه السلام) بعد از نماز ظهر مى گفت:

اَللّهُمَّ اِنّى اَتَقَرَّبُ اِلَیْکَ بِجُودِکَ وَکَرَمِکَ، وَاَتَقَرَّبُ اِلَیْکَ بِمُحَمَّد عَبْدِکَ وَرَسُولِکَ،
خدایا به تو تقرّب جویم بوسیله جود و کرمت و تقرّب جویم به تو بوسیله محمّد بنده و رسول تو
وَاَتَقَرَّبُ اِلَیْکَ بِمَلائِکَتِکَ الْمُقَرَّبینَ، وَاَنْبِیآئِکَ الْمُرْسَلینَ، وَبِکَ
و تقرّب جویم به تو به فرشتگان مقرّبت و پیمبران مرسلت و به خودت
اللّهُمَّ اَنْتَ الْغَنِىُّ عَنّى، وَبِىَ الْفاقَةُ اِلَیْکَ، اَنْتَ الْغَنِىُّ وَاَنَا الْفَقیرُ اِلَیْکَ،
خدایا تو از من بى نیازى ولى من بدرگاهت نیازمندم و بى نیاز مطلق تویى ولى من محتاج توام
اَقَلْتَنى عَثْرَتى، وَسَتَرْتَ عَلَىَّ ذُ نُوبى، فَاقْضِ الْیَوْمَ حاجَتى،
لغزشم را نادیده گرفتى و گناهانم را بر من پوشاندى پس در این روز حاجتم را برآور
وَلا تُعَذِّبْنى بِقَبیحِ ما تَعْلَمُ مِنّى، بَلْ عَفْوُکَ وَجُودُکَ یَسَعُنى
و معذبم مکن بخاطر کارهاى زشتى که از من مى دانى بلکه گذشت و جود تو فرایم گیرد
آنگاه حضرت به سجده رفت و مى گفت:

یا اَهْلَ التَّقْوى وَیا اَهْلَ الْمَغْفِرَةِ، یا بَرُّ یا رَحیمُ، اَنْتَ اَبَرُّ بى مِنْ اَبى وَاُمّى وَمِنْ جَمیعِ الْخَلائِقِ،
اى شایسته پرهیزکارى و اى شایسته آمرزش اى نیکوکار اى مهربان تو نیک رفتارترى نسبت به من از پدر و مادرم و از همه خلایق
اِقْبَلْنى بِقَضآءِ حاجَتى، مُجاباً دُعائى، مَرْحُوماً صَوْتى، قَدْ کَشَفْتَ اَنْواعَ الْبَلاءِ عَنّى.(3)
بازم گردان با حاجت روا و دعاى مستجاب و آوازى که مورد مهرت قرار گرفته و انواع بلا را از من دور کرده باشى.

 

تعقیبات نماز عصر

1ـ اَسْتَغْفِرُ اللهَ الَّذى لا اِلهَ اِلاَّ هُوَ الْحَىُّ الْقَیُّومُ الرَّحْمنُ الرَّحیمُ، ذُوالْجَلالِ وَالاِْکْرامِ،
آمرزش خواهم از خدایى که معبودى جز او نیست زنده و پاینده وبخشاینده و مهربان و داراى جلال و بزرگوارى است،
وَاَسْئَلُهُ اَنْ یَتُوبَ عَلَىَّ تَوْبَةَ عَبْد ذَلیل خاضِع، فَقیر بآئِس، مِسْکین مُسْتَکین مُسْتَجیر،
از او خواهم توبه ام را بپذیرد توبه بنده اى خوار فروتن نیازمند پریشان بینوا درمانده پناهنده
لا یَمْلِکُ لِنَفْسِهِ نَفْعاً وَلا ضَرّاً، وَلا مَوْتاً وَلا حَیاةً وَلا نُشُوراً.(1)
آن که مالک هیچ یک از سود و زیان و مرگ و زندگى و رستاخیزى براى خود نیست.
2ـ اَللّهُمَّ اِنّى اَعُوذُ بِکَ مِنْ نَفْس لا تَشْبَعُ، وَمِنْ قَلْب لا یَخْشَعُ،
بار خدایا به تو پناه مى برم از نفسى که (از خواهش) سیر نشود و از دلى که خشوع ندارد
وَمِنْ عِلْم لا یَنْفَعُ، وَمِنْ صَلاة لا تُرْفَعُ، وَمِنْ دُعآء لا یُسْمَعُ،
و از دانشى که سود ندهد و از نمازى که بالا نرود و از دعایى که شنیده نشود
اَللّهُمَّ اِنّى اَسْئَلُکَ الْیُسْرَ بَعْدَ الْعُسْرِ، وَالْفَرَجَ بَعْدَ الْکَرْبِ، وَالرَّخآءَ بَعْدَ الشِّدَّةِ،
خدایا از تو خواستارم آسانى پس از دشوارى را و گشایش پس از گرفتارى و فراوانى پس از سختى
اَللّهُمَّ ما بِنا مِنْ نِعْمَة فَمِنْکَ، لا اِلهَ اِلاَّ اَنْتَ، اَسْتَغْفِرُکَ وَاَتُوبُ اَلِیْکَ.(2)
بار خدایا هر نعمتى که ما داریم از آن تو است که معبودى جز تو نیست از تو آمرزش خواهم و بسوى تو بازگشت کنم.
3ـ از امام صادق(علیه السلام) نقل شده است که هر کس بعد از نماز عصر هفتاد مرتبه استغفار کند، خداوند هفتصد گناه وى را بیامرزد.(3)

 

تعقیبات نماز مغرب

.
شیخ در «مصباح المتهجّد» مى گوید: 
پس از نماز مغرب و بعد از ذکر تسبیحات حضرت زهرا(علیها السلام) مى گویى:

1ـ اِنَّ اللهَ وَمَلائِکَتَهُ یُصَلُّونَ عَلَى النَّبِىِّ، یا اَیُّهَا الَّذینَ امَنُوا صَلُّوا عَلَیْهِ وَسَلِّمُوا تَسْلیماً،
همانا خدا و فرشتگانش بر پیغمبر درود فرستند اى کسانى که ایمان آورده اید درود فرستید بر او و سلام کنید سلام کاملى
اَللّهُمَّ صَلِّ عَلى مُحَمَّد النَّبِىِّ، وَعَلى ذُرِّیَّتِهِ وَصَلِّ عَلى اَهلِ بَیْتِهِ.(1)
خدایا درود فرست بر محمّد پیامبر (گرامى خود) و بر نژادش و بر خاندانش.
2ـ سپس هفت مرتبه مى گویى:

بِسْمِ اللهِ الرَّحْمنِ الرَّحیمِ، وَلا حَوْلَ وَلا قُوَّةَ اِلاَّ بِاللهِ الْعَلِىِّ الْعَظیمِ.(2)
به نام خداى بخشاینده مهربان و هیچ جنبش و هیچ نیرویى نیست جز به خداى والاى بزرگ.
3ـ سه مرتبه مى گویى:

اَلْحَمْدُلِلّهِ الَّذى یَفْعَلُ مایَشآءُ، وَلا یَفْعَلُ مایَشآءُ غَیْرُهُ.(3)
ستایش خاص خدایى است که آنچه خواهد مى کند ولى غیر او آنچه را خواهد نتواند انجام دهد.
4ـ بعد از آن مى گویى:

سُبْحانَکَ لا اِلهَ اِلاَّ اَنْتَ، اِغْفِرْ لى ذُنُوبى کُلَّها جَمیعاً، فَاِنَّهُ لا یَغْفِرُ الذُّنُوبَ کُلَّها اِلاَّ اَنْتَ.(4)
منزهى تو معبودى جز تو نیست گناهان مرا به تمامى هر چه هست بیامرز زیرا تمامى گناهان را (کسى) جز تو نیامرزد.
5ـ آنگاه نافله مغرب را مى خوانى که چهار رکعت است (هر دو رکعت به یک سلام) و میان نماز مغرب و نافله آن، سخن نمى گویى.(5)
مرحوم «شیخ طوسى» فرموده، روایت شده است: در رکعت اوّل بعد از حمد سوره «قل یا ایّها الکافرون» را بخواند و در رکعت دوم، سوره «قل هو اللّه احد» و در دو رکعت بعدى، هر سوره اى را خواست بخواند و در روایتى آمده است که امام حسن عسکرى(علیه السلام) در رکعت سوم پس از حمد، آیات نخستین سوره حدید تا آیه ششم (و هو علیم بذات الصّدور) را مى خواند و در رکعت چهارم پس از حمد، آخر سوره حشر از «لو أنزلنا هذا القرآن على جبل» را تا آخر سوره تلاوت مى کرد.(6)
مستحب است در سجده آخر نوافل در هر شب، مخصوصاً در شب جمعه هفت مرتبه بخواند:

اَللّهُمَّ اِنّى اَسْئَلُکَ بِوَجْهِکَ الْکَریمِ، وَاسْمِکَ الْعَظیمِ، وَمُلْکِکَ الْقَدیمِ،
خدایا از تو مى خواهم به ذات بزرگوارت و نام بزرگت و سلطنت ازلیت که درود فرستى
اَنْ تُصَلِّىَ عَلى مُحَمَّد وَآلِهِ، وَاَنْ تَغْفِرَ لى ذَنْبِىَ الْعَظیمَ، اِنَّهُ لایَغْفِرُ الْعَظیمَ اِلاَّ الْعَظیمُ.(7)
بر محمّد و خاندانش و بیامرزى گناه بزرگ مرا زیرا که بزرگ را جز بزرگ نیامرزد.
6ـ پس از انجام نافله، این تعقیبات نیز وارد شده است:

الف) ما شآءَ اللهُ لا قُوَّةَ اِلاَّ بِاللهِ، اَسْتَغْفِرُ اللهَ (ده مرتبه).(8)
آنچه خدا خواهد نیرویى نیست جز به خدا از خدا آمرزش خواهم
ب) اَللّهُمَّ اِنّى اَسْئَلُکَ مُوجِباتِ رَحْمَتِکَ، وَعَزآئِمَ مَغْفِرَتِکَ، وَالنَّجاةَ مِنَ النّارِ
خدایا از تو خواهم آنچه موجب رحمت و وسایل حتمى آمرزش توست و رهایى از آتش دوزخ
وَ مِنْ کُلِّ بِلِیَّة، وَالْفَوْزَ بِالْجَنَّةِ وَالرِّضْوانِ فى دارِ السَّلامِ، وَجِوارِ نَبِیِّکَ مُحَمَّد عَلَیْهِ وَآلِهِ السَّلامُ،
و از هر بلا و گرفتارى و رسیدن به بهشت و خشنودى تو را در منزلگاه سلامتى و همسایگى پیغمبرت محمّد که بر او و آلش سلام باد،
اَللّهُمَّ ما بِنا مِنْ نِعْمَة فَمِنْکَ، لا اِلهَ اِلاَّ اَنْتَ، اَسْتَغْفِرُکَ وَاَتُوبُ اِلَیْکَ.(9)
خدایا هر نعمتى که ما داریم از توست معبودى جز تو نیست از تو آمرزش خواهم و به سویت توبه کنم.
7ـ پس از انجام نوافل و تعقیبات، سجده شکر به جاى مى آورى و کمترین سجده شکر آن است که سه بار بگویى: شُکْراً شُکْراً شُکْراً ; همان طور که در بخش سجده شکر (صفحه 1056) بیان مى شود.
8ـ از امام صادق(علیه السلام) روایت شده است که وقتى نماز مغرب به پایان رسید بر پیشانى خود دست بکش
و سه بار بگو:

بِسْمِ اللّهِ الَّذى لا اِلهَ اِلاَّ هُوَ، عالِمُ الْغَیْبِ وَالشَّهادَةِ، اَلرَّحْمنُ الرَّحیمُ، اَللّهُمَّ اَذْهِبْ عَنِّى الْهَمَّ وَالْغَمَّ وَالْحَزَنَ.(10)
به نام خدایى که معبودى نیست جز او، عالم غیب و شهود، بخشاینده و مهربان خدایا از من دور کن غم و اندوه را.

نماز غفیله

نماز غفیله: 
9ـ میان نماز مغرب و عشا نماز غفیله را (به نیّت قربت مطلقه) مى خوانى که دو رکعت است و در رکعت اوّل پس از حمد، مى خوانى:

وَذَا النُّونِ اِذْ ذَهَبَ مُغاضِباً، فَظَنَّ اَنْ لَنْ نَقْدِرَ عَلَیْهِ، فَنادى فِى الظُّلُماتِ اَنْ لا اِلهَ اِلاَّ اَنْتَ،
و ذا النون (یونس) را یاد کن آن دم که خشمناک برفت و گمان داشت بر او سخت نگیریم پس از ظلمات ندا داد که معبودى جز تو نیست
سُبْحانَکَ اِنّى کُنْتُ مِنَ الظّالِمینَ، فَاسْتَجَبْنا لَهُ وَنَجَّیْناهُ مِنَ الْغَمِّ، وَکَذلِکَ نُنْجِى الْمُؤْمِنینَ
منزهى تو که همانا من از ستمکاران بوده ام پس دعایش مستجاب کردیم و از تنگناى غم نجاتش دادیم و این چنین مؤمنین را نجات دهیم.
و در رکعت دوم پس از حمد مى خوانى:

وَ عِنْدَهُ مَفاتِحُ الْغَیْبِ لا یَعْلَمُها اِلاّ هُوَ، وَیَعْلَمُ ما فِى الْبَّرِ وَالْبَحْرِ، وَما تَسْقُطُ مِنْ وَرَقَة اِلاّ یَعْلَمُها،
کلیدهاى (گنجینه هاى) غیب نزد اوست و جز او (کسى) غیب نداند و هر چه در خشکى و دریاست مى داند هیچ برگى نیفتد جز آن که آن را بداند
وَلا حَبَّة فى ظُلُماتِ الاَْرْضِ، وَلا رَطْب وَلا یابِس اِلاَّ فِى کِتاب مُبین.
و نه دانه اى در ظلمات زمین و نه تر و نه خشکى مگر آن که در نامه روشن ثبت است.
پس از آن دستها را براى قنوت بالا مى برى و در قنوت مى گویى:

اَللّهُمَّ اِنّى اَسْئَلُکَ بِمَفاتِحِ الْغَیْبِ الَّتى لا یَعْلَمُها اِلاَّ اَنْتَ، اَنْ تُصَلِّىَ عَلى مُحَمَّد وَآلِهِ، وَاَنْ تَفْعَلَ بى کَذا وَکَذا.
خدایا از تو مى خواهم به حق کلیدهاى (گنجینه هاى) غیبى که جز تو کسى نداند درود فرستى بر محمّد و آلش و نسبت به من چنین و چنان کنى
به جاى کلمات «کذا و کذا» حاجت خود را بیان مى کنى (مثلاً مى گویى: وَاَنْ تَرْزُقَنِى خَیْرَ الدُّنْیا وَالاْخِرَةِ) پس از آن مى خوانى:

اَللّهُمَّ اَنْتَ وَلِىُّ نِعْمَتى، وَالْقادِرُ عَلى طَلِبَتى، تَعْلَمُ حاجَتى،
خدایا تویى ولى نعمت من و تواناى بر (انجام) خواسته من، خواسته ام دانى
فَاَسْئَلُکَ بِحَقِّ مُحَمَّد وَآلِهِ عَلَیْهِ وَعَلَیْهِمُ السَّلامُ، لَمّا قَضَیْتَها لى.
از تو مى خواهم به حق محمّد و آلش درود بر او و آنها باد که حاجتم برآورى.
مطابق روایتى از امام صادق(علیه السلام) هر کس چنین کند و حاجت خود را از خدا بخواهد، خداوند حاجتش را برآورده سازد.(11)

 

تعقیبات نماز عشا

در تعقیب نماز عشا آیات و اذکار زیر وارد شده است: 
1ـ هفت مرتبه سوره قدر.(1) 
2ـ آنگاه مى خوانى:

اَللّهُمَّ رَبَّ السَّمواتِ السَّبْعِ وَما اَظَلَّتْ، وَرَبَّ الاَْرَضینَ السَّبْعِ وَما اَقَلَّتْ،
خدایا اى پروردگار هفت آسمان و آنچه بر آن سایه افکنده و پروردگار هفت زمین و آنچه که بر
وَرَبَّ الشَّیاطینِ وَما اَضَلَّتْ، وَرَبَّ الرِّیاحِ وَما ذَرَتْ،
پشت خود حمل نموده و پروردگار شیاطین و هرکه را گمراه کرده اند و پروردگار بادها و هرچه را پراکنده کنند اى خدا پروردگار
اَللّهُمَّ رَبَّ کُلِّ شَىْء، وَاِلهَ کُلِّ شَىْء، وَمَلیکَ کُلِّ شَىْء،
هر چیز و معبود هر چیز و مالک هرچیز تویى خداى تواناى بر
اَنْتَ اللّهُ الْمُقْتَدِرُ عَلى کُلِّ شَىْء، اَنْتَ اللهُ الاَْوَّلُ فَلا شَىْءَ قَبْلَکَ، وَاَنْتَ الاْخِرُ فَلا شَىْءَ بَعْدَکَ،
هر چیز تویى خداى نخست که چیزى پیش از تو نبود و تویى خداى پایان که چیزى پس ازتو نخواهد بود
وَاَنْتَ الظّاهِرُ فَلا شَىْءَ فَوْقَکَ، وَاَنْتَ الْباطِنُ فَلا شَىْءَ دُونَکَ،
و تویى آشکار که نیست چیزى فوق تو و تویى درون که نیست چیزى بعد از تو اى پروردگار
رَبَّ جَبْرَئیلَ وَمیکائیلَ وَاِسْرافیلَ، وَالِهَ اِبْراهیمَ ]وَاِسْمعیلَ[(2)، وَاِسْحقَ وَیَعْقُوبَ ]وَالأَسْباطِ[(3)،
جبرئیل و میکائیل و اسرافیل و خداى ابراهیم و اسماعیل و اسحاق
اَسْئَلُکَ اَنْ تُصَلِّىَ عَلى مُحَمَّد وَآلِهِ، وَاَنْ تَوَلاّنى بِرَحْمَتِکَ،
و یعقوب و اسباط از تو خواهم که درود فرستى بر محمّد وآل محمّد و مرا
وَلا تُسَلِّطَ عَلَىَّ اَحَداً مِنْ خَلْقِکَ مِمِّنْ لا طاقَةَ لى بِهِ،
به رحمت خویش سرپرستى کنى و مسلط مگردانى بر من هیچ کس از خلقت را از آن کسانى که من طاقت مقابله شان ندارم
اَللّهُمَّ اِلَیْکَ فَحَبِّبْنى، وَفِى النّاسِ فَعَزِّزْنى، وَمِنْ شَرِّ الشَّیاطینِ الْجِنِّ وَالاِْنْسِ فَسَلِّمْنى،
خدایا من به تو دوستى ورزم پس دوستم دار و در میان مردم عزیزم گردان و از شر شیاطین جن
یا رَبَّ الْعالَمینَ، وَصَلِّ عَلى مُحَمَّد وَآلِهِ.
و انس محفوظم بدار اى پروردگار جهانیان و درود فرست بر محمّد و آلش
سپس آنچه دوست دارى از خدا طلب کن.(4) 
3ـ آنگاه سجده شکر به جا مى آورى.(5) 
4ـ در پایان، نماز وتیره (نافله عشا) را مى خوانى(6) (چگونگى آن در آداب نماز عشا، صفحه 1015 گذشت).

 

تعقیبات نماز عشا

در تعقیب نماز عشا آیات و اذکار زیر وارد شده است: 
1ـ هفت مرتبه سوره قدر.(1) 
2ـ آنگاه مى خوانى:

اَللّهُمَّ رَبَّ السَّمواتِ السَّبْعِ وَما اَظَلَّتْ، وَرَبَّ الاَْرَضینَ السَّبْعِ وَما اَقَلَّتْ،
خدایا اى پروردگار هفت آسمان و آنچه بر آن سایه افکنده و پروردگار هفت زمین و آنچه که بر
وَرَبَّ الشَّیاطینِ وَما اَضَلَّتْ، وَرَبَّ الرِّیاحِ وَما ذَرَتْ،
پشت خود حمل نموده و پروردگار شیاطین و هرکه را گمراه کرده اند و پروردگار بادها و هرچه را پراکنده کنند اى خدا پروردگار
اَللّهُمَّ رَبَّ کُلِّ شَىْء، وَاِلهَ کُلِّ شَىْء، وَمَلیکَ کُلِّ شَىْء،
هر چیز و معبود هر چیز و مالک هرچیز تویى خداى تواناى بر
اَنْتَ اللّهُ الْمُقْتَدِرُ عَلى کُلِّ شَىْء، اَنْتَ اللهُ الاَْوَّلُ فَلا شَىْءَ قَبْلَکَ، وَاَنْتَ الاْخِرُ فَلا شَىْءَ بَعْدَکَ،
هر چیز تویى خداى نخست که چیزى پیش از تو نبود و تویى خداى پایان که چیزى پس ازتو نخواهد بود
وَاَنْتَ الظّاهِرُ فَلا شَىْءَ فَوْقَکَ، وَاَنْتَ الْباطِنُ فَلا شَىْءَ دُونَکَ،
و تویى آشکار که نیست چیزى فوق تو و تویى درون که نیست چیزى بعد از تو اى پروردگار
رَبَّ جَبْرَئیلَ وَمیکائیلَ وَاِسْرافیلَ، وَالِهَ اِبْراهیمَ ]وَاِسْمعیلَ[(2)، وَاِسْحقَ وَیَعْقُوبَ ]وَالأَسْباطِ[(3)،
جبرئیل و میکائیل و اسرافیل و خداى ابراهیم و اسماعیل و اسحاق
اَسْئَلُکَ اَنْ تُصَلِّىَ عَلى مُحَمَّد وَآلِهِ، وَاَنْ تَوَلاّنى بِرَحْمَتِکَ،
و یعقوب و اسباط از تو خواهم که درود فرستى بر محمّد وآل محمّد و مرا
وَلا تُسَلِّطَ عَلَىَّ اَحَداً مِنْ خَلْقِکَ مِمِّنْ لا طاقَةَ لى بِهِ،
به رحمت خویش سرپرستى کنى و مسلط مگردانى بر من هیچ کس از خلقت را از آن کسانى که من طاقت مقابله شان ندارم
اَللّهُمَّ اِلَیْکَ فَحَبِّبْنى، وَفِى النّاسِ فَعَزِّزْنى، وَمِنْ شَرِّ الشَّیاطینِ الْجِنِّ وَالاِْنْسِ فَسَلِّمْنى،
خدایا من به تو دوستى ورزم پس دوستم دار و در میان مردم عزیزم گردان و از شر شیاطین جن
یا رَبَّ الْعالَمینَ، وَصَلِّ عَلى مُحَمَّد وَآلِهِ.
و انس محفوظم بدار اى پروردگار جهانیان و درود فرست بر محمّد و آلش
سپس آنچه دوست دارى از خدا طلب کن.(4) 
3ـ آنگاه سجده شکر به جا مى آورى.(5) 
4ـ در پایان، نماز وتیره (نافله عشا) را مى خوانى(6) (چگونگى آن در آداب نماز عشا، صفحه 1015 گذشت).

 

تعقیبات نماز صبح

تعقیب نماز صبح از تعقیب سایر نمازها بیشتر و تأکید بر آن فزونتر، واحادیث فراوانى در فضیلت آن وارد شده است; ولى همان گونه که قبلاً هم گفته ایم هر کس به فراخور حال خویش هر مقدار که بتواند به جاى مى آورد.
1ـ امیرمؤمنان(علیه السلام) فرمود: «ذکر خدا، بعد از نماز صبح تا طلوع آفتاب، حتّى از مسافرت تجارتى نیز، در جلب روزى مؤثّرتر است».(1)
2ـ پیامبر اکرم(صلى الله علیه وآله) فرمود: «هر کس از طلوع صبح تا طلوع آفتاب در مصلاّى خویش بنشیند و به تعقیب نماز مشغول باشد، خداوند او را از آتش دوزخ محفوظ دارد».(2)
3ـ امام باقر(علیه السلام) فرمود: «شیطان لشکر خویش را از زمان طلوع صبح تا طلوع آفتاب در زمین پراکنده مى کند، و همچنین لشکر شب خود را از غروب آفتاب تا از بین رفتن سرخى مغرب، منتشر مى سازد. از این رو پیامبر اکرم(صلى الله علیه وآله) مى فرمود: در این دو وقت خدا را بسیار یاد کنید، چرا که در این دو وقت، شیطان آدمى را از یاد خدا غافل مى کند».(3)
4ـ به سند صحیح از امام رضا(علیه السلام) روایت شده است، که آن حضرت هنگامى که در خراسان بودند، پس از نماز صبح تا طلوع آفتاب در مصلاّى خویش مى نشستند و تعقیبات را به جاى مى آوردند، سپس مسواک هاى آن حضرت را مى آوردند و آن حضرت با آنها مسواک مى کرد آنگاه به تلاوت قرآن مجید مى پرداخت.(4)
5ـ از پیامبر اکرم(صلى الله علیه وآله) روایت شده است که: هر کس پس از نماز صبح، در مصلاّى خویش، تا هنگام طلوع آفتاب به تعقیب مشغول باشد و یاد خدا نماید، پاداش حج را دارد.(5)
6ـ در حدیث قدسى آمده است که خداوند فرمود: «اى فرزند آدم! بعد از صبح ساعتى و بعد از عصر نیز ساعتى مرا یاد کن، تا همه امور تو را کفایت کنم».(6)
دعاها، ذکرها و آیاتى که در تعقیب نماز صبح وارد شده است:
1ـ «شیخ صدوق» به سند معتبر از امام باقر(علیه السلام) روایت کرده است که: هر کس بعد از نماز صبح هفتاد مرتبه استغفار کند و بگوید: اَسْتَغْفِرُ اللّهَ رَبِّى وَأَتُوبُ إلَیْهِ خداوند او را بیامرزد.(7)
2ـ «شیخ صدوق» به سند صحیح از امیر مؤمنان(علیه السلام) روایت کرده است که: هر کس بعد از نماز صبح، یازده مرتبه سوره «توحید» را بخواند، در آن روز به گناهى دچار نمى شود هرچند شیطان تلاش کند.(8)
3ـ مرحوم «شیخ کلینى» به سند صحیح از امام صادق(علیه السلام) روایت کرده است که: هر کس بعد از نماز صبح صد بار بگوید:

ما شاءَ اللّهُ کانَ، لا حَوْلَ وَلا قُوَّةَ اِلاَّ بِاللّهِ الْعَلِىِّ الْعَظیم،
هرچه که خدا خواهد، محقّق است، هیچ جنبش و نیرویى نیست، مگر با کمک خداوند بلندمرتبه با عظمت
در آن روز هیچ ناگوارى نمى بیند.(9)
این روایت را مرحوم «شیخ طوسى» و بزرگان دیگر نیز در کتب دعا ذکر کرده اند.(10)
4ـ از امام باقر(علیه السلام) روایت شده است که: هر کس سوره «قدر» را پس از طلوع فجر هفت بار بخواند، هفتاد صف از فرشتگان بر او درود مى فرستند و هفتاد مرتبه براى او طلب رحمت مى کنند.(11)
5ـ از امام موسى کاظم(علیه السلام) روایت شده است که مردى نزد آن حضرت آمد و از شغل و حرفه خویش شکایت کرد و گفت: به هر کارى دست مى زنم سودى نمى برم و به هر حاجتى که روى مى آورم، برآورده نمى شود (و همه درها به رویم بسته شده است) امام(علیه السلام) فرمود: پس از نماز صبح ده مرتبه بگو:

سُبْحانَ اللّهِ الْعَظیمِ وَبِحَمْدِهِ، اَسْتَغْفِرُ اللّهَ وَاَسْأَلُهُ مِنْ فَضْلِهِ.
پاک و منزه است خداوند با عظمت و او را ستایش مى کنم. از خدا طلب آمرزش مى کنم و از فضلش مى طلبم.
آن مرد مى گوید: مدّت اندکى بر این کار مداومت ورزیدم که مشکلات من حل شد.(12)
در کتاب «کافى» و «مکارم الاخلاق» روایت شده است که مردى به امام کاظم(علیه السلام) عرض کرد: دعایى به من بیاموز که جامع دنیا و آخرت باشد و مختصر و آسان نیز باشد، آن حضرت همین دعا را به وى آموخت و فرمود که بعد از نماز صبح تا طلوع آفتاب آن را بخواند; آن مرد نیز چنین کرد و بر آن مداومت ورزید، در نتیجه وضعش خوب شد.(13)
6ـ عبداللّه بن سنان روایت کرده است که خدمت امام صادق(علیه السلام) رسیدم، آن حضرت فرمود: آیا مى خواهى دعایى به تو بیاموزم که با خواندن آن خداوند دَیْن تو را ادا کند و وضع و حالت خوب شود؟ گفتم: چه قدر به چنین دعایى نیازمندم. امام(علیه السلام)فرمود: بعد از نماز صبح بگو:

تَوَکَّلْتُ عَلَى الْحَىِّ الْقَیُّومِ الَّذى لا یَمُوتُ، وَالْحَمْدُ للهِِ الَّذى لَمْ یَتَّخِذْ وَلَداً،
توکل کردم بر خداى زنده پاینده اى که هرگز نمیرد و ستایش خاص خدایى است که فرزندى نگیرد
وَلَمْ یَکُنْ لَهُ شَریکٌ فِى الْمُلْکِ، وَلَمْ یَکُنْ لَهُ وَلِىٌّ مِنَ الذُّلِّ، وَکَبِّرْهُ تَکْبیراً،
و شریکى در فرمانروایى ندارد و نباشد برایش یارى از خوارى و او را بخوبى بزرگ شمار
اَللّهُمَّ اِنّى اَعُوذُ بِکَ مِنَ الْبُؤْسِ وَالْفَقْرِ، وَمِنْ غَلَبَةِ الدَّیْنِ وَالسُّقْمِ،
خدایا به تو پناه برم از تنگدستى و ندارى و از فشار بدهکارى و دردمندى
وَاَسْئَلُکَ اَنْ تُعینَنى عَلى اَدآءِ حَقِّکَ اِلَیْکَ وَاِلَى النّاسِ.(14)
و از تو مى خواهم که کمکم دهى بر پرداخت حق تو و حق مردم.
7ـ علاّمه مجلسى مى نویسد: مرحوم «طبرسى» و «کفعمى» و علماى دیگر از رسول خدا(صلى الله علیه وآله)روایت کرده اند که آن حضرت به اصحاب خود فرمود: آیا نمى توانید هر صبح و شام عهدى را از نزد خداوند بگیرید؟ گفتند: چگونه عهد بگیریم؟ فرمود: هر کس این دعا را بخواند، بر آن دعا مهرى مى زنند و تحت عرش الهى مى گذارند و چون روز قیامت فرا رسد، منادى ندا مى دهد: کجایند آنان که نزد خداى رحمان عهدى دارند و هر کس آن دعا را خوانده باشد، آن عهد را به او دهند و با آن عهدنامه، داخل بهشت شود.(15)
مرحوم «شیخ طوسى» این دعا (و عهدنامه) را در تعقیب نماز صبح آورده است:

اَللّهُمَّ فاطِرَ السَّمواتِ وَالاَْرْضِ، عالِمَ الْغَیْبِ وَالشَّهادَةِ، اَلرَّحْمنَ الرَّحیمَ،
خدایا اى آفریننده آسمانها و زمین داناى غیب و شهود بخشاینده مهربان
اَعْهَدُ اِلَیْکَ فى هذِهِ الدُّنْیا اَنَّکَ اَنْتَ اللهُ لا اِلهَ اِلاَّ اَنْتَ، وَحْدَکَ لا شَریکَ لَکَ،
من با تو عهد مى کنم در این دنیا که براستى تویى خدایى که معبودى جز تو نیست یکتایى که شریک برایت نیست
وَاَنَّ مُحَمَّداً صَلَّى اللهُ عَلَیْهِ وَآلِهِ، عَبْدُکَ وَرَسُولُکَ،
و این که محمّد صلى اللّه علیه و آله بنده و رسول توست
اَللّهُمَّ فَصَلِّ عَلى مُحَمَّد وَآلِهِ، وَلا تَکِلْنى اِلى نَفْسى طَرْفَةَ عَیْن اَبَداً، وَلا اِلى اَحَد مِنْ خَلْقِکَ،
خدایا پس درود فرست بر محمّد و آلش و هرگز به اندازه چشم برهم زدنى مرا به خودم و نه به هیچ یک از مخلوقت وامگذار
فَاِنَّکَ اِنْ وَکَلْتَنى اِلَیْها تُباعِدْنى مِنَ الْخَیْرِ، وَتُقَرِّبْنى مِنَ الشَّرِّ،
زیرا اگر مرا بدانها واگذارى از خیر دورم کرده و به شر نزدیکم کرده اى
اَىْ رَبِّ لا اَثِقُ اِلاَّ بِرَحْمَتِکَ، فَصَلِّ عَلى مُحَمَّد وَآلِهِ الطَّیِّبینَ،
اى پروردگار من اطمینان ندارم جز به رحمتت پس درود فرست بر محمّد و خاندان پاکیزه اش
وَاجْعَلْ لى عِنْدَکَ عَهْداً تُؤَدّیهِ اِلَىَّ یَوْمَ الْقِیمَةِ، اِنَّکَ لا تُخْلِفُ الْمیعادَ.(16)
و این پیمان رانزد خود محفوظ نگهدار که در روز قیامت آن را به من بازگردانى که همانا تو خلف وعده نمى کنى.
8ـ در روایتى نقل شده است که هر کس بعد از نماز صبح صد بار بگوید:

اَللّهُمَّ صَلِّ عَلى مُحَمَّد وَآلِ مُحَمَّد
خدایا برمحمد و آل محمد درود فرست
خداوند او را از آتش جهنم حفظ فرماید.(17) 
در تعقیبات نماز صبح این امور نیز وارد شده است: 
1ـ ده مرتبه مى گویى:

اَللّهُمَّ صَلِّ عَلى مُحَمَّد وَآلِ مُحَمَّد، اَلاَْوْصِیآءِ الرّاضینَ الْمَرْضِیّینَ بِاَفْضَلِ صَلَواتِکَ،
خدایا درود فرست بر محمّد و بر آلش همان اوصیاى خشنود پسندیده به نیکوترین درودهایت
وَبارِکْ عَلَیْهِمْ بِاَفْضَلِ بَرَکاتِکَ، وَالسَّلامُ عَلَیْهِمْ وَعَلى اَرْواحِهِمْ وَاَجْسادِهِمْ، وَرَحْمَةُ اللهِ وَبَرَکاتُهُ.(18)
و برکت فرست بر آنها به بهترین برکاتت و سلام برایشان و ارواح و اجسادشان و رحمت خدا و برکاتش.
2ـ خواندن این صلوات که براى خواندنش بعد از نماز ظهر و عصر جمعه، فضیلت فراوانى وارد شده است(19) و «شیخ طوسى» آن را در تعقیبات نماز صبح آورده است:

اَللّهُمَّ اَحْیِنى عَلى ما اَحْیَیْتَ عَلَیْهِ عَلِىَّ بْنَ اَبى طالِب،
خدایا مرا زنده دار بر آنچه على بن ابى طالب را بر آن زنده داشتى
وَاَمِتْنى عَلى ما ماتَ عَلَیْهِ عَلِىُّ بْنُ اَبى طالِب عَلَیْهِ السَّلامُ.(20)
و بمیران بر آنچه على بن ابى طالب بر آن درگذشت.
3ـ پس از آن بگو:

اَصْبَحْتُ اللّهُمَّ مُعْتَصِماً بِذِمامِکَ الْمَنیعِ، اَلَّذى لا یُطاوَلُ وَلایُحاوَلُ، مِنْ [شَر] کُلِّ غاشِم وَطارِق،
صبح کردم خدایا در حالى که پناه آوردم به جوار (مقام) منیع تو که دستى بدان نرسد و مورد تجاوز واقع نگردد از شرّ هر ستمگر و هر راهزنى
مِنْ سآئِرِ مَنْ خَلَقْتَ وَما خَلَقْتَ مِنْ خَلْقِکَ الصّامِتِ وَالنّاطِقِ،
از تمام کسانى که آفریده اى و چیزهاى دیگرى که خلق کرده اى چه (آنها که) خموش (اند) و چه گویا
فى جُنَّة مِنْ کُلِّ مَخُوف بِلِباس سابِغَة وَلاءِ اَهْلِ بَیْتِ نَبِیِّکَ،
(خود را) در سپرى از هر چیز ترسناکى (نهادم) با لباسى بافته از دوستى خاندان پیمبرت
مُحْتَجِباً مِنْ کُلِّ قاصِد لى اِلى اَذِیَّة، بِجِدار حَصین الاِْخْلاصِ فِى الاِْعْتِرافِ بِحَقِّهِمْ،
و خود را بپوشانم از هر که قصد آزارم کند به سنگر محکم اخلاص با اعتراف به حق آن بزرگواران
وَالتَّمَسُّکِ بِحَبْلِهِمْ، مُوقِناً اَنَّ الْحَقَّ لَهُمْ وَمَعَهُمْ وَفیهِمْ وَبِهِمْ، اُوالى مَنْ والَوْا، وَاُجانِبُ مَنْ جانَبُوا،
و تمسک به رشته دوستى ایشان در حالى یقین دارم حق مخصوص آنها و نزد آنها و پیش آنها و به وسیله آنهاست دوست دارم هر که را دوست دارند و دورى جویم از هر که دورى جویند
فَاَعِذْنِى اللّهُمَّ بِهِمْ مِنْ شَرِّ کُلِّ ما اَتَّقیهِ، یا عَظیمُ حَجَزْتُ الاَْعادِىَ عَنّى بِبَدیعِ السَّمواتِ وَالاَْرْضِ،
پس خدایا به حق ایشان مرا از شر هر چه مى ترسم پناه ده اى خداى بزرگ، من دشمنان را بوسیله خداى پدید آورنده آسمانها و زمین از خود دور ساختم،
اِنّا جَعَلْنا مِنْ بَیْنِ اَیْدیهِمِ سَدّاً وَمِنْ خَلْفِهِمْ سَدّاً فَاَغْشَیْناهُمْ فَهُمْ لا یُبْصِرُونَ.(21)
همانا پیش رویشان سدى نهادیم و پشت سرشان نیز سدى، و پرده بر آنها افکندیم که نمى بینند.
این دعایى است که در هر صبح و شام مى توان آن را خواند و این همان دعایى است که امیر مؤمنان(علیه السلام) در لیلة المبیت (شبى که به جاى رسول خدا، در بسترش خوابید تا پیامبر از دست مشرکان مکّه نجات یابد) آن را خواند.(22)
4ـ مطابق روایتى از امام على بن موسى الرضا(علیهما السلام) هر کس بعد از نماز صبح یکصد مرتبه بگوید: «بِسْمِ اللّهِ الرَّحْمنِ الرَّحیمِ، لا حَوْلَ وَلا قُوَّةَ إلاّ بِاللّهِ الْعَلِىِّ الْعَظیم» این ذکر به اسم اعظم از سیاهى چشم به سفیدى آن نزدیکتر است.(23)
5ـ از امام صادق(علیه السلام) روایت شده است که آن حضرت فرمود: این دعا را براى امور دنیا و آخرت و برطرف شدن درد چشم، بعد از نماز صبح و مغرب بخوانند:

اَللّهُمَّ اِنّى اَسْئَلُکَ بِحَقِّ مُحَمَّد وَآلِ مُحَمَّد عَلَیْکَ، صَلِّ عَلى مُحَمَّد وَآلِ مُحَمَّد،
خدایا از تو مى خواهم به آن حقى که محمّد و آلش بر تو دارند که درود فرستى بر محمّد و آلش
وَاجْعَلِ النُّورَ فى بَصَرى، وَالْبَصیرَةَ فى دینى، وَالْیَقینَ فى قَلْبى، وَالاِْخْلاصَ فى عَمَلى،
و قرار ده روشنایى در دیده ام و بینایى در دینم و یقین در دلم و اخلاص در عملم
وَ السَّلامَةَ فى نَفْسى، وَالسَّعَةَ فى رِزْقى، وَالشُّکْرَ لَکَ اَبَداً ما اَبْقَیْتَنى.(24)
و سلامتى در جانم و فراخى در روزیم و همیشه تا زنده ام دارى سپاسگزارت باشم.
6ـ در روایتى از امام محمّد تقى(علیه السلام) نقل شده است که آن حضرت فرمود: هر کس پس از نماز صبح این دعا را بخواند، خواسته هایش از خداوند به آسانى به دست آید و آنچه را که او بخواهد و آهنگ آن کند، خداوند کفایتش فرماید و آن را برآورده سازد; این دعا، مطابق نقل «مفتاح الفلاح» چنین است:

بِسْمِ اللهِ وَصَلَّى اللهُ عَلى مُحَمَّد وآلِهِ، وَاُفَوِّضُ اَمْرى اِلَى اللهِ، اِنَّ اللهَ بَصیرٌ بِالْعِبادِ، فَوَقیهُ اللهُ سَیِّئاتِ ما مَکَرُوا،
به نام خدا و درود خدا بر محمّد و آلش باد و واگذارم کارم را به خدا که براستى خدا به کار بندگان بیناست «پس خدا از نیرنگهاى بد نگاهش داشت»
لا اِلهَ إلاَّ اَنْتَ، سُبْحانَکَ اِنّى کُنْتُ مِنَ الظّالِمینَ، فَاسْتَجَبْنا لَهُ وَنَجَّیْناهُ مِنَ الْغَمِّ، وَکَذلِکَ نُنْجِى الْمُؤْمِنینَ،
معبودى جز تو نیست «منزهى تو که من از ستمکارانم پس ما دعایش مستجاب کردیم و از غم و اندوه نجاتش دادیم این چنین مؤمنان را نجات دهیم»
حَسْبُنَا اللهُ وَنِعْمَ الْوَکیلُ، فَاْنَقَلَبُوا بِنِعْمَة مِنَ اللهِ وَفَضْل لَمْ یَمْسَسْهُمْ سُوءٌ،
«خدا ما را بس است و چه نیکو وکیلى است پس با نعمت خدا و فزونى که دیگر بدى به آنها نرسید بازگشتند»
ما شآءَ اللهُ، لا حَوْلَ وَلا قُوَّةَ اِلاّ بِالله، ما شآءَ اللهُ لا ما شآءَ النّاسُ، ما شآءَ اللهُ وَاِنْ کَرِهَ النّاسُ،
آنچه خدا خواهد، نیست جنبش و نه نیرویى مگر بوسیله خدا آنچه خدا خواهد مى شود نه آنچه مردم خواهند آنچه خدا خواهد مى شود اگر چه مردم ناخوش دارند
حَسْبِىَ الرَّبُّ مِنَ الْمَرْبُوبینَ، حَسْبِىَ الْخالِقُ مِنَ الْمَخْلُوقینَ،
بس است مرا پروردگار از (بندگان) پروریده شده، بس است مرا آفریدگار از آفریدگان
حَسْبِىَ الرّازِقُ مِنَ الْمَرْزُوقینَ، حَسْبِىَ اللهُ رَبُّ الْعالَمینَ،
بس است مرا روزى ده از روزى خوران بس است مرا خدا پروردگار جهانیان
حَسْبى مَنْ هُوَ حَسْبى، حَسْبى مَنْ لَمْ یَزَلْ حَسْبى،
بس است مرا آن که او بس است مرا، بس است مرا آن که همیشه مرا بس است
حَسْبى مَنْ کانَ مُذْ کُنْتُ حَسْبى، حَسْبِىَ اللهُ لا اِلهَ اِلاَّ هُوَ،
بس است مرا آن که از وقتى بودم بسم بوده بس است مرا خدا معبودى جز او نیست
عَلَیْهِ تَوَکَّلْتُ وَهُوَ رَبُّ الْعَرْشِ الْعَظیمِ.(25)
بر او توکل کنم و اوست پروردگار عرش با عظمت.
7ـ مرحوم «حاجى نورى» در کتاب «دار السلام» از استاد خود، عالم ربّانى مرحوم جناب حاج ملاّ فتحعلى سلطان آبادى نقل کرده است، که فاضل مقدّس آخوند ملاّمحمّد صادق عراقى در دشوارى و پریشان حالى و نهایت سختى بود، به گونه اى که هرگز براى او گشایشى حاصل نمى شد. شبى در خواب دید که در مکانى، خیمه اى بزرگ برپاست. پرسید این خیمه از کیست؟ گفتند این خیمه پناهگاه مطمئن و فریادرس بیچارگان حضرت مهدى امام منتظر عجّل اللّه تعالى فرجه الشّریف است. ملاّ محمّد صادق عراقى با عجله به خدمت آن حضرت مشرّف گردید و سختى زندگى و پریشانى حال خویش را به آن حضرت عرض کرد، و از آن بزرگوار خواست دعایى براى رفع مشکلات و اندوه خویش، به او تعلیم فرماید. آن حضرت وى را به سمت خیمه اى که یکى از سادات در آن جا بود، راهنمایى نمود. آخوند ملاّ محمّد صادق از خدمت آن حضرت بیرون آمد و به همان خیمه اى که امام اشاره کرده بود، وارد شد; دید سیّد جلیل القدر و عالم بزرگوار، جناب آقا سیّد محمّد سلطان آبادى در آن خیمه روى سجّاده نشسته و مشغول دعا و ذکر است، آخوند بر وى سلام کرد و حکایت حال خویش را براى او نقل کرد. سیّد نیز براى گشایش کار و وسعت رزق، دعایى به وى آموخت.
مرحوم آخوند از خواب بیدار شد، و متوجّه شد که آن دعا را به خوبى مى داند، او که پیش از این، با سیّد محمّد سلطان آبادى میانه اى نداشت، بعد از این خواب، به خدمت سیّد رسید، وى را به همان حالتى دید، که در خواب مشاهده کرده بود، دید آن بزرگوار در مصلاّى خود نشسته، مشغول ذکر و استغفار است، سلام کرد و سیّد پاسخ داد. آنگاه تبسّمى نمود، گویا از جریان باخبر است. آخوند براى رفع مشکلات خویش، دعایى خواست، و سیّد نیز همان دعایى که در خواب به وى تعلیم داده بود را خواند. آخوند ملاّ محمّد صادق، آن دعا را خواند، و در مدّت کمى از سختى و مشکلات زندگى بیرون آمد و به آسایش و آسودگى رسید.
آن دعا چنین بود:
اوّل: پس از طلوع فجر دست بر سینه خود بگذارد و هفتاد مرتبه بگوید: یا فتّاح (یعنى اى گشاینده امور).
دوم: این دعا را که در کافى براى حلّ مشکلات و شفاى بیماران نقل شده است بخواند:

لا حَوْلَ وَلا قُوَّةَ اِلاَّ بِاللهِ العَلِىِّ الْعَظیمِ، تَوَکَّلْتُ عَلَى الْحَىِّ الَّذى لا یَمُوتُ،
جنبش و نیرویى مگر بوسیله خدا نیست توکل کردم بر (خداى) زنده اى که
وَالْحَمْدُ لِلّهِ الَّذى لَمْ یَتَّخِذْ صاحِبَةً وَلاوَلَداً، وَلَمْ یَکُنْ لَهُ شَریکٌ فِى الْمُلْکِ،
نمیرد و ستایش خاص خدایى است که همسر و فرزندى نگیرد و شریکى در فرمانروایى ندارد
وَ لَمْ یَکُنْ لَهُ وَلِىٌّ مِنَ الذُّلِّ وَکَبِّرْهُ تَکْبیراً.(26)
و خوارى ندارد تا نیازمند یاور باشد و به نحو کامل او را بزرگ شمار.
سوم: بعد از نماز صبح بخواند آن دعایى که پیش از این (صفحه 1053) گذشت (بسم الله و صلّى الله على محمّد و آله و افوّض امرى الى الله … تا آخر).

 

فهرست کامل مفاتیح الجنان