ترتیب سوره های قرآن بر چه اساسی است

آيا بر پيامبر(ص) سوره هاى قرآن به همين ترتيبى كه امروز در اختيار داريم نازل شده اند و اگر نه چه زمانى و بر چه اساسى بدين ترتيب در آمده است؟

ترتيب موجود سوره‏هاى قرآنى كه از سوره حمد شروع مى‏شود و به سوره الناس ختم مى‏گردد قطعاً با ترتيب نزول آنها هماهنگى ندارد زيرا بسيارى از سوره‏هايى كه در مكه و در آغاز بعثت نازل شده است، اكنون از جهت ترتيب در پايان قرآن قرار گرفته و بر عكس بسيارى از سوره‏هاى مدنى در اول يا وسط قرآن قرار گرفته است. تقريباً مى‏توان گفت ترتيب موجود سوره‏هاى قرآن برعكس ترتيب نزول آنها مى‏باشد و ابتدا سوره‏هاى طولانى آمدهاست و در آخر به سوره‏هاى كوتاه كه نوعاً مكى هستند ختم مى‏شود، ولى مسئله اين است كه آيا ترتيب كنونى سوره قرآن به دستور پيامبر (ص) انجام گرفته يا با اجتهاد و رأى صحابه بعد از پيامبر (ص) بوده است؟

نظر اكثر محققان بر آن است كه ترتيب موجود، امر توقيفى است يعنى، از جانب خدا و به دستور پيامبر (ص) انجام شده است و مؤيد آن روايتى است از ابى بن كعب كه گفت: روزى رسول خدا (ص) مرا احضار كرد و فرمود: جبرئيل مرا مأمور ساخته تابر تو درود و تهنيت بگويم و قرآن را بر تو بخوانم… و سپس رسول خدا (ص) به بيان فضيلت سوره‏هاى قرآنى به ترتيب موجود در قرآن از سوره حمد تا الناس پرداخت.

همان گونه كه در مورد ترتيب نزول سوره‏ها گفته شد، ترتيب آيات هر سوره نيز با ترتيب نزول آيات تفاوت دارد و بين ترتيب نزول آيات هر سوره، تقديم و تأخّر وجود دارد چه بسا آياتى كه ديرتر نازل شده، ولى در اول سوره قرار گرفته است و حتى در بعضى از سوره‏ها، بخشى از آيات آن مكّى و بخش ديگر آن مدنى است. ولى از مجموع اسناد و روايات چنين برمى‏آيد كه ترتيب آيات در بين سوره‏ها و هم‏چنين الحاق هر آيه‏اى به سوره مخصوص، امرى توقيفى بوده كه از جانب خدا و به دستور پيامبر (ص) انجام گرفته و تقريباً اكثريت قريب به اتفاق علماى اسلامى بر اين باور هستند. پرسمان/.