اشتباه در جهت قبله
فهرست این نوشتار:
س: مى‌خواستم بدانم که در نماز انحراف از قبله تا چه حد مجاز است و به نماز لطمه‌اى نمى‌زند؟
ج) عالماً و عامداً نبايد منحرف شود ولى اگر قبله را نداند و يا فراموش کند و از قبله منحرف شود و نماز بخواند و بعد متوجه شود، اگر به حدّ دست راست و يا دست چپ قبله نرسيده باشد (يعنى کمتر از 90 درجه باشد)، نمازش صحيح است.
س: شخصى در خانه‌اى زندگى مى‌‌كند و بدون تحقيق صحيح، رو به سمتى نماز مىخواند و بعد از گذشت مدتى معلوم مى شود كه آن سمت اشتباه بوده، حالا وظيفه اين شخص نسبت به نمازهايى كه خوانده چيست؟
ج) اگر با استناد به طريق معتبر شرعى قبله را شناسايى كرد و به سوى آن جهت نماز خواند، نمازهاى گذشته محكوم به صحت است هر چند در صورت كشف خلاف به مقدارى كه معلوم شده باشد كه نمازش پشت به قبله بوده، احتياطاً بايد قضا نمايد.
س: شخصى با فرض علم به جهت دقيق قبله، عمداً مقدارى به سمت راست يا چپ منحرف شده و نماز مىخواند نمازهاى او چه حكمى دارد؟
ج) اگر قبله را تشخيص داده، انحراف از آن ولو به مقدار كم صحيح نيست.
س1- قبله يابى تنها به کمک قواعد علمى (جهت يابى يا روشهاى قبله يابى) چه حکمى دارد؟ س2- قبله يابى تنها به کمک قبله نما يا قطب نما چه حکمى دارد؟
ج1و2) اگر از قواعد علمى و يا قبله‌نما اطمينان به جهت قبله حاصل شود مانع ندارد و مى‌توان به آن اعتماد کرد.
س: اگر در نماز سهواً صورت به طرف چپ يا راست برگردد آيا نماز باطل است؟
ج) اگر التفات صورت فاحش نيست به گونه‌اى که تمام صورت به طرف راست و يا چپ برگردانده نشود، اشکال ندارد.
س: اهميت قبله در نماز چه قدر است و اگر در مکانى قرار داشتى که جهت قبله مشخص نبود و راهى براى يافتن آن هم وجود نداشت و بعد از خواندن نماز بعداً (چند روز بعد) متوجه شدى که جهت قبله اشتباه بوده بايد چه کرد؟
ج) بطور کلّى کسى که هيچ راهى براى يافتن قبله ندارد و گمانش هم به هيچ طرف نمى‌رود، بنابر احتياط واجب بايد به چهار طرف نماز بخواند و اگر عمداً برخلاف وظيفه عمل کرده و بعد هم متوجه شده به طرفى که نماز خوانده اشتباه بوده است، بايد بنابر احتياط نماز خود را اعاده نمايد.
س: کسى که در حال اضطرار نمى‌تواند به طرف قبله نماز بخواند، آيا جهات غير از قبله برايش يکسان است؟
ج) اگر جهت قبله را نمى‌شناسد، بايد تحقيق كند تا با موازين شرعى جهت قبله را تشخيص دهد ولى اگر با اين كه جهت قبله را مى‌داند نمى‌تواند به جهت قبله نماز بخواند، بايد به طرف يمين يا يسار به مقدارى كه به 90 درجه نرسد نماز بخواند و مجزى است و با امكان منحرف شدن به كمتر از 90 درجه، انحراف تا حدّ 90 درجه يا بيشتر جايز نيست و نماز مجزى نيست و هر گاه در حالتى باشد كه به هيچ نحو نتواند رو به قبله يا رو به نقطه نزديك به قبله نماز بخواند به همان حال كه هست نماز بخواند و صحيح و مجزى است و قضا ندارد.
س 368: اگر انسان در وضعیتی باشد که اصلاً جهت قبله را نداند و گمانش نیز به هیچ طرف نرود، وظیفهاش نسبت به نماز چیست، یعنی به کدام جهت نماز بخواند؟
ج: در مفروض سؤال بنا بر احتياط بايد به چهار طرف نماز بخواند و اگر براى چهار نماز وقت ندارد، به هر اندازه که وقت دارد، نماز بخواند.
س 366: اگر شدت درگیری و جنگ مانع تعیین جهت قبله شود، آیا نماز خواندن به هر طرف صحیح است؟
ج: اگر گمانش به هيچ طرف نمى‌رود و وقت هم باشد بنا بر احتياط، بايد به چهار طرف نماز خوانده شود. ولى اگر وقت نباشد، به مقدار وسعت وقت به هر طرف که احتمال مىدهد قبله است، نماز بخواند.
نماز خواندن به غير جهت قبله
س. شخصى براى مدتى به جهتى که توهم مى‌کرده قبله است نماز خوانده و بعداً فهميده كه قبله كمى متمايل به راست يا چپ است چه حكمى دارد؟
ج. اگر طبق دليل معتبرى به يك طرف به عنوان قبله نماز خوانده سپس روشن شده كه آن طرف قبله نبوده است، چنانچه انحراف از قبله مابين طرف راست و چپ نمازگزار بوده نمازش صحيح است و اگر دلیل معتبری برای جهت نمازش نداشته نمازهای گذشته صحیح نیست.
منبع: سایت هدانا برگرفته از استفتائات آیت الله العظمی خامنه ای.
حضرت آیت الله مکارم شیرازی
اختلاف 45 درجه ای قبله قدیمی با قبله دقیق [انحراف از قبله]
پرسش :جهت قبله از قدیم در روستای ما به سمتی مشخص شده است ولی اکنون با پیشرفت علم و استفاده از قبله نما و تشخیص هیئت نجوم شهرستان معلوم شده است که جهت قبله در مسجد 25 الی 30 درجه و در بعضی خانه ها از 35 تا 45 درجه از جهت فعلی به سمت راست منحرف است که این موضوع بالاخص در مسجد باعث ایجاد اختلاف بین نمازگزاران گردیده است از شما تقاضامندیم ما را راهنمایی فرمایید که به چه سمتی باید نماز بخوانیم و اگر باید به سمت قبله نماز بخوانیم تکلیف نمازهای گذشته مردم چیست، همچنین دفن مردگان به چه صورت باید باشد؟
شاید این مطالب را هم بپسندید:
پاسخ :این مسیله در بسیاری از نقاط به وجود آمده و معلوم است که تعیین قبله با قبله نماهای صحیح و از طرق جدید اطمینان بخش تر است. اما نمازهایی که سابقا بر اثر معلوم نبودن قبله خوانده اند اشکالی ندارد و امواتی که دفن شده اند نباید نسبت به آنها اقدامی کرد ولی اموات جدید را طبق قبله فعلی دفن کنند.
نماز خواندن بر خلاف جهت قبله از روی اضطرار [انحراف از قبله]
پرسش :در بیمارستان بستری بودم؛ از تخت نمی توانستم تکان بخورم و فقط در حالت خوابیده بودم. جهت من رو به قبله نبود و فقط به همان سمت نمازخواندم که با قبله 90 درجه اختلاف داشت. آیا این نماز صحیح بوده است؟
پاسخ :چنانچه غیر از آن میسر نبوده نمازتان صحیح بوده است.
نماز خواندن به خلاف جهت قبله [انحراف از قبله]
پرسش :من چند ماهی است که به توصیه یکی از افراد که ایشان نماز خوان هم میباشد و خودش نیز به همان سمت نماز میخواند بطور اشتباهی در جهت دیگر ی خلاف قبله نماز میخواندم. آیا باید این نمازها را اعاده نمایم یا نه و تکلیف شرعی من چیست؟
پاسخ :در صورتی که انحراف کمتر از 90 درجه بوده باشد نمازهای گذشته صحیح است و الا باید تدریجا قضا کنید.
کسانی که نمی توانند رو به قبله نماز بخوانند [انحراف از قبله]
پرسش :برادران مجروح و یا معلولى که نمى توانند در هیچ صورت رو به قبله نماز بخوانند آیا جهت هاى غیر قبله براى آنان یکسان است؟
پاسخ :فرقى با هم ندارد.
نماز خواندن بر خلاف جهت قبله بدون تفحص [انحراف از قبله]
پرسش :اگر شک به درست بودن قبله داشته باشیم و بعدا متوجه شویم که قبله به طرف دیگری باشد، حکم نمازهای خوانده شده چه می باشد ؟
پاسخ :در صورتیکه شک داشته و از اشخاصی که در آن محل بودند نیز سوال نکرده و از قبله مساجد مسلمین استفاده ننموده باید نمازهای خود را تدریجا قضا کند.
کسی که به جهت قبله نماز نمی خواند [انحراف از قبله]
پرسش :اگر شخصى به غیر جهت قبله به نماز ایستاد ما نیز مى دانیم که جهت قبله بر عکس است آیا وظیفه داریم به وى اعلام کنیم؟ امر به معروف و نهى از منکر در این جا لازم است؟
پاسخ :لازم نیست ولى بهتر است.
نماز خواندن در نقطه مقابل کعبه در طرف دیگر کره زمین [انحراف از قبله]
پرسش :اگر کسی در نقطه مقابل خانه خدا در آن طرف کره زمین باشد به زاویه 180 درجه از خانه خدا به طوری که از طرف شرق و غرب نسبت به خانه خدا به یک اندازه باشد به کدام طرف نماز بخواند؟
پاسخ :با توجه به بیضی بودن کره زمین، دو طرف از چهار جهت فاصله کمتر و یکسانی تا کعبه دارند و نماز خواندن به هر کدام از آن دو جهت صحیح است و بعضی تلاش کرده اند آن نقطه را پیدا کنند و در میان جزایری غیر مسکونی در اقیانوس کبیر (اقیانوس آرام) آن را یافته اند.
نمازهای خوانده شده خلاف جهت قبله [انحراف از قبله]
پرسش :مسجدى، در زمان سلسله صفویّه، در یکى از روستاها بنا شده است و تا کنون حدود چهارصد سال مردم در آن نماز خوانده اند. اکنون آقاى معمّمى قبله مسجد را کمى تغییر داده است؛ آیا نمازهایى که تا به حال خوانده شده صحیح است؟ نماز خواندن به سمت قبله اى که ایشان تعیین کرده اند چه حکمى دارد؟
پاسخ :نمازهاى گذشته اشکالى نداشته است، و امّا در حال حاضر مى توانید به وسیله قبله نماهاى سالم، قبله مسجد را تعیین کنید و مطابق آن عمل نمایید، و چنانچه ایشان هم این کار را کرده باشد اشکالى ندارد.
خواندن نماز مستحبی در حال حرکت [انحراف از قبله]
پرسش :مساله 1010 در مورد قبله فقط در مورد نمازهای واجب است یا در مورد نمازهای مستحب هم اعمال می شود؟
آیا در نماز مستحبی مثل نماز شب میتوان روی را از قبله برگرداند یا نماز را بصورت خوابیده خواند؟
پاسخ :نمازهای مستحب را می توان در حال حرکت به جا آورد مثل زمانی که از خانه به سوی مسجد می رود و در این صورت پشت به قبله بودن و قناعت کردن به اشاره برای رکوع و سجود مانعی ندارد ولی هنگامی که در حال توقف به جا می آورد باید تمام شرایط را رعایت کند جز این می تواند نماز مستحب را در حال اختیار نیز نشسته بخواند.
تغییر جهت قبله در کشتی و قطار [انحراف از قبله]
پرسش :هنگامى که کشتى یا قطار در حال حرکت مى باشد و اشخاص اقامه نماز مى کنند در صورتى که از قبله منحرف شوند وظیفه آنها چیست؟
پاسخ :باید فوراً به سوى قبله تغییر جهت دهند.
رعایت شرایط نمازگزار در نماز مستحبی [انحراف از قبله]
پرسش :اگر نماز مستحبی را در مکانی آرام بخوانیم آیا رعایت قبله و استقرار بدن و شرایط سجده و رکوع لازم است یا نه؟ با توجه به اینکه در حال حرکت رعایت آن همه شروط لازم نیست؟
پاسخ :آری، لازم است و تنها در حال حرکت رعایت شرایط فوق لازم نیست.
منبع: سایت هدانا برگرفته از استفتائات آیت الله العظمی مکارم شیرازی
