استفاده ولايت فقيه از آیه اطيعوا الله و اطيعوا الرسول

آيا از آيه اطيعوا الله و اطيعوا الرسول مى توان ولايت فقيه را اثبات كرد؟

در اين آيه، تفسيرهاى مختلفى در مورد ((اولى الامر)) انجام گرفته است. 1- عموم مفسران شيعه ((اولى الامر)) را بر حسب روايات ماثوره و بعضا بر حسب قرائن داخل در آيه شريفه به ائمه معصومين (ع) تفسير كرده اند. توضيح اين كه روايات بسيار متعددى دلالت بر اين مطلب دارد كه اولى الامر امامان معصوم (ع) مى باشند. چنان كه حضرت رسول (ص) در پاسخ از اين سوال مى فرمايند: ايشان جانشينان من و ائمه معصومين (ع) مى باشند، (تفسير الميزان، ج، 4 ص 408). علاوه بر روايات متعدد مفاد آيه نيز بر اين مطلب دلالت دارد زيرا در آيه نيز اطاعت از پيامبر و اولى الامر مطلق است وهيچ قيد و شرطى ندارد و اين دليل آن است كه آنان برخلاف حكم خدا هيچ دستورى نمى دهند و الا يك نوع تضاد در حكم خدا پيش مى آيد و اين در صورتى امكان دارد كه پيامبر و اولى الامر معصوم باشند و هرگز گناه يا خطايى از آنان سر نزند زيرا اگر احتمال داشت به ناروا يا اشتباه حكمى از آنان صادر شود، لازم بود كه اطاعت از ((اولى الامر)) مقيد شود و اطلاق آن برداشته شود. با اين حساب، منظور از اولى الامر در آيه شريفه كسانى هستند كه همانند پيامبر (ص) معصومند و هرگز خطا يا گناهى از آنان سرنمى زند و به اتفاق دانشمندان شيعه، اينان همان امامان دوازده گانه مى باشند، بنابراين اولى الامر واقعى حتى در زمان غيبت نيز خود امام زمان (عج) مى باشند.

2- اهل سنت آن را طبق بعضى از روايات، به مطلق امير و حاكم تفسير كرده اند، (الدرالمنثور، جلال الدين سيوطى، ج، 2 ص 176). 3- برخى نيز گفته اند: ((اولى الامر)) شامل حاكمان راستين است و لذا آيه شريفه دلالت بر لزوم تبعيت از فقهاى جامع الشرايط دارد كه منصوب از سوى امام معصوم مى باشند. اين تفسير مورد قبول برخى از متفكران شيعى قرار گرفته است، (انديشه هاى فقهى سياسى امام خمينى، كاظم قاضى زاده، مركز تحقيقات استراتژيك رياست جمهورى، چاپ اول،، 1377 ص 174). بنا بر تفسير دوم و سوم، مسلما ((اولى الامر)) در آيه، شامل ((ولايت فقيه)) نيز مى شود. بنا بر تفسير اول، هر چند اين آيه به صورت مستقيم شامل ولى فقيه نمى شود ولى همين آيه با واسطه، اطاعت از ولى فقيه را نيز واجب مى داند زيرا براساس احاديث و روايات متعدد، ولى فقيه در زمان غيبت امام معصوم (ع) از طرف آن بزرگواران براى رهبرى و اداره جامعه اسلامى، منصوب شده است.

چنان كه در توقيع شريف از جانب امام زمان (عج) آمده است: ((اما الحوادث الواقعه فارجعوا الى رواه حديثنا فانهم حجتى عليكم و انا حجه الله عليهم)) يا مقبوله عمر بن حنظله كه امام صادق (ع) مى فرمايند: ((من كان منكم قد روى حديثنا و نظر فى خلالنا و حرامنا و عرف احكامنا فليرضوا به حكما فانى قد جعلته حاكما عليكم فاذا حكم بحكمنا فلم يقبل منه فانما استخف بحكمنا و علينا راد والراد علينا كالراد على الله و هو على حد الشرك بالله))، (اصول كافى، ج، 1 ص 67) روايات متعدد ديگرى نيز هست كه همگى بيانگر لزوم اطاعت از ولى فقيه است و مخالفت با ولى فقيه را در حد مخالفت با ائمه (ع) و مخالفت با خداوند مى داند. نتيجه اين كه براساس معناى مضيق (تفسير اول)، اولوالامر با واسطه شامل ولى فقيه مى شود ولى براساس تفسير سوم بى واسطه آن را پوشش مى دهد. پرسمان.