احکام و حدود اراضی
فهرست این نوشتار:
حضرت آیت الله مکارم شیرازی
ساخت بنا در حریم اراضی دیگران [احکام و حدود أراضی ]
پرسش :شخصى در حریم زمین و قریه دیگران ساختمانى درست مى کند، در ابتدا کسى از اهل قریه از ساختن عمارت جلوگیرى نمى کند ولى بعد از ساختن آن اعلام نارضایتى مى کنند، شرعاً چه کسى مالک این عمارت است؟
پاسخ :حریم قریه یا خانه، متعلق به اهالى قریه یا صاحب خانه است وساختمان و تصرّف دیگرى در آن جایز نیست مگر به اذن ایشان.
حکم تقسیم حریم روستا [احکام و حدود أراضی ]
پرسش :آیا حریم قریه قابل تقسیم است؟ در صورتى که قابل تقسیم است آیا معیار، مقدار زمین زراعتى هر فرد است؟ یا معیار مقدار گوسفندان و هیزم و چیزهاى دیگرى که احتیاج دارند مى باشد؟
پاسخ :با توافق صاحب حق مى توان آن را تقسیم کرد و سهم هریک به مقدار عرف محل است.
استفاده از محل چرای دیگران [احکام و حدود أراضی ]
پرسش :در بین اهل قریه اى، عدّه اى از مردم روستا زمین زراعتى ندارند و بعضى خیلى کم دارند، حریم قریه را بین خود تقسیم کرده اند، آیا اشخاصى که زمین ندارند یا زمین کمترى به آنها رسیده است مى توانند از چراگاه کسانى که زمین بیشترى دارند استفاده کنند؟
پاسخ :اگر تقسیم بندى کرده اند و راضى شده اند باید مطابق آن عمل کنند و سهم هرکدام مطابق عرف محل است.
فروش علف های مراتع اطراف روستا که بین اهالی تقسیم شده [احکام و حدود أراضی ]
پرسش :در بعضى از مناطق روستایى مرسوم است که مردم، کوه و صحرا و مراتع را بین خود تقسیم مى کنند و در آن جا کشت مى کنند و از علف هاى آن استفاده مى کنند، با توجّه به این موضوع اگر کسى علف هاى محدوده شخص دیگرى را درو کند آیا صاحب آن محدوده مى تواند آن علف ها را براى خود بردارد یا علف هاى خود را بفروشد و پول آن را بگیرد؟
پاسخ :در فرض سوال صاحب ملک حق دارد علف هایى را که بدون اجازه او کنده اند را ببرد و یا با گرفتن پول رضایت دهد که دیگری آن علف ها را برای خودش بکند.
حکم منافع حریم محل سکونت سابقی که از آنجا کوچ کرده اند [احکام و حدود أراضی ]
پرسش :چندین خانوار از جاى دیگر به محلّه اى مى آیند و در آن سکونت دائمى مى کنند، آیا در منافع حریم سابق این محلّه شریک مى باشند؟
پاسخ :باید طبق عرف محل عمل نمایند.
مسدود کردن راهی که از زمین شخصی می گذرد [احکام و حدود أراضی ]
پرسش :زمینى ملک کسى است که در یک سمت همین قطعه زمین خانه خود مالک بوده، راهى که از شاهراه به خانه خود مالک منتهى مى شد از میان همین قطعه زمین بود و دیگران هم از این راه استفاده مى کردند ولى اکنون مالک، خانه خود را در جاى دیگرى ساخته است، لذا از راه مذکور بى نیاز شده است اکنون مى خواهد با انسداد راه مذکور آن جا را به مزرعه خود ملحق کند و لکن دیگران که قبلا از این راه استفاده مى کردند مى گویند که: سه نسل از ما گذشته و تاکنون از این راه استفاده مى کرده ایم لذا نمى گذاریم شما این راه را مسدود کنید آیا مسدود کردن این راه توسط مالک جایز است؟
پاسخ :هر گاه آن راه، اختصاصى باشد و در ملک شخص دیگرى باشد، باید از او اجازه گرفت وتنها استفاده دو سه نسل در مقابل سند مالکیّت صاحب آن زمین، دلیل بر حقّ آنها نیست.
شاید این مطالب را هم بپسندید:
حکم تصرف زمین های کفار محارب [احکام و حدود أراضی ]
پرسش :در بعضى از کشورها، دولت قسمتى از زمینهاى ثروتمندان را گرفته و بین کشاورزانى که در همان زمین کار مى کردند، تقسیم کرده است. اگر صاحبان اصلى این زمینها از محاربین اهل کتاب باشند، آیا تصرف کشاوزان در آن زمینها جایز است؟
پاسخ :اگر از محاربین باشند جایز است.
مالکیت زمین موات احیا شده در خارج از محدوده زمین مشترک [احکام و حدود أراضی ]
پرسش :چندین سال قبل، زمينى مزروعى با حدود چهارگانه و سند دولتى به نام چند نفر به ثبت رسيده است، بعد از گذشت چند سال از این ماجرا فرزندان يكى از شركا چشمه و زمينهاى موات واقع در خارج از محدوده موصوفه را احيا نمودند. ولی چند سال پس از احياى زمينهاى موات، فرزندان بقيّه شركا ادّعا مىكنند كه چون چشمه و زمين در منطقهاى واقع شده كه تحت نام زمين مشترك است، يعنى جزء منطقه حساب مىشود- و لو اين كه خارج از محدوده زمين مشترك مزروعى است- آنها هم در آن زمين و چشمه احياى شده حقّ دارند، حكم چيست؟
پاسخ :در صورتى که دلیل قاطعى بر این امر نداشته باشند، که آن منطقه جزء حريم زمین مشترک است، ادّعاى آنها پذیرفته نیست.
حکم ممانعت از عبور حیوانات از معبر قدیمی [احکام و حدود أراضی ]
پرسش :آيا انسان مىتواند راه عمومى حيوانات را، كه قدمت چندين ساله دارد، مسدود نمايد؟
پاسخ :اگر شارع عام بوده (نه جادّه خصوصى) مزاحمت جایز نیست.
حکم ممانعت مالک از استفاده از آب نهری که از ملکش عبور می کند [احکام و حدود أراضی ]
پرسش :در يك قريه يا شهر نهرى قديمى وجود دارد كه چندين سال از آب آن براى كشاورزى استفاده مىكردند؛ امّا الآن كسانى كه در ابتداى نهر قرار دارند و آب از ملك آنها عبور مىكند به ديگران اجازه نمىدهند كه از آن آب استفاده كنند، آيا اين كار جايز است؟
پاسخ :باید طبق عرف محل عمل کنند.
حکم استفاده اهالی روستای جدید از چاه روستای قدیم [احکام و حدود أراضی ]
پرسش :یک حلقه چاه عمیق یا نیمه عمیق در حدود 20 سال قبل به تقاضاى اهالى یک روستا با مقدارى خودیارى مردم به منظور تأمین آب آشامیدنى و رفع احتیاجات ضرورى اهالى و مردم محل، توسط نظام گذشته جهت این محل حفر شده است. اکنون به علّت ازیاد جمعیّت و نبود زمین، جهت خانه و مسکن تعدادى از اهالى مذکور به فاصله هشت کیلومترى محل قدیم، روستاى جدیدى را احداث نموده اند. با توجّه به عدم رضایت اهالى روستاى قدیم، آیا اهالى محل جدید مى توانند به وسیله لوله کشى از آب چاه مذکور جهت شرب و غسل و وضو استفاده نمایند؟
پاسخ :هرگاه با خودیارى مردم بوده و الآن آنها راضى نباشند در سهم آنها جایز نیست، ولى در سهم حکومت که اباحه منافع شده بوده است، اکنون حکومت اسلامى مى تواند تصمیم بگیرد.
عبور و مرور از زمین های غیر محصور دیگران [احکام و حدود أراضی ]
پرسش :در مسیر راه هر روز من یک زمین خاکی وجود دارد. اگر از آن زمین رد شوم راهم نزدیک تر می شود. ولی شاید صاحب زمین راضی نباشد. بعضی می گویند طبق قوانین شهرداری اگر راضی نیست باید دیوار بکشد. حکم رد شدن از این زمین چیست؟ در صورتی که چنین قانونی وجود نداشته باشد چه؟
پاسخ :رد شدن از زمین های غیر محصور در صورتیکه زیانی به زمین نرساند و یقین به عدم رضایت صاحب زمین هم نداشته باشیم اشکالی ندارد.
منبع: سایت هدانا برگرفته از استفتائات آیت الله العظمی مکارم شیرازی .
