احکام وقف در اسلام

حضرت آیت الله مکارم شیرازی

معنای تولیت ارشد اولاد نسلا بعد نسل [مفهوم شناسی وقف ]

پرسش :گاهى در وقف مى‏نويسند «توليت اين موقوفه نسلاً بعد نسل در ارشد اولاد است». این به چه معنی می باشد؟

پاسخ :معناى این عبارت آن است که تولیت بعد از فوتِ فرزند ارشد به اولاد این فرزند ارشد مى‏رسد نه به برادر بعدى او، و اگر قید کرده بود «در صورت انقراض اولاد ذکور تولّى به اولاد اناث برسد» معنایش این است که در یک طبقه مورد نظر، اگر فرزند پسرى باشد او متولّى مى‏شود، اگر چه کوچکتر از باقى اولاد باشد، ولى اگر هیچ پسرى نبود تولّى به اناث مى‏رسد.

 

 

منظور از اسنِّ و ارشد [مفهوم شناسی وقف ]

پرسش :آیا منظور واقف در عبارت ذیل «ارشد سِنى» است یا «ارشد علمى»؟ « تولیت آن را رجوع فرموده اوّل این که با خودم مادام حیّاً و بعد از آن به سیّد غیاث الله که اسنِّ ارشد اولاد حضرت واقف است و بعد از آن به اسنّ ارشد ذکور اولاد واقف و بعد از آن به اسنّ ارشد ذکور اولاد اولاد نسلا بعد نسل و عقباً بعد عقب و اگر در طبقه عالى رشید نباشد در هر طبقه از نسل او که رشید باشد تولیت از آن او باشد ».

پاسخ :منظور از ارشد، ارشد بر حسب سن است، مشروط بر این که هوش و عقل کافى براى تولیت وقف داشته باشد و اگر ارشد بر حسب سن ، رشد فکرى کافى براى اداره وقف ندارد به فرد دیگرى مى رسد که واجد این شرط باشد.

 

 

 

تفاوت وقف انتفاع و وقف منفعت [مفهوم شناسی وقف ]

پرسش :لطفا تفاوت وقف منفعت و انتفاع را بیان فرمایید.

پاسخ :وقف منفعت سبب می شود که منافع، ملک موقوف علیهم شود ولی در وقف انتفاع، ملک آن ها نمی شود و تنها می توانند از آن استفاده کنند.

 

 

 

تعریف واقف [مفهوم شناسی وقف ]

پرسش :واقف به چه کسی می گویند

پاسخ :به کسی که چیزی را وقف می کند واقف گفته می شود.

 

 

 

منظور از اصطلاحات ارشد و اسن در موقوف علیهم [مفهوم شناسی وقف ]

پرسش :صفات اصلى براى صدق «ارشد بودن» به ترتیب اولویّت چیست؟ آیا مفهوم «رشد» نسبت به موارد و موضوعات مختلف، داراى قیود اضافه ترى مى باشد؟ مثلا در مورد سؤال، آیا خبره بودن در امر کشت و زرع را مى توان در مفهوم رشد دخالت داد؟

پاسخ :ارشد در این گونه موارد، آگاه تر در مدیریّت امور اقتصادى و اداره امر موقوفه است.

 

 

 

تعریف وقف‏ [مفهوم شناسی وقف ]

پرسش :وقف چیست؟

پاسخ :جدا کردن یک مال از اموال خود و اختصاص دادن منافع آن براى افراد خاص یا امور خیریه را وقف گویند.

 

 

 

تعریف موقوفه [مفهوم شناسی وقف ]

پرسش :موقوفه به چه چیزی گفته می شود؟

پاسخ :مال وقف‏ شده را موقوفه گویند.

 

 

 

تعریف موقوف عليهم [مفهوم شناسی وقف ]

پرسش :موقوف عليهم چه کسانی هستند؟

پاسخ :کسانى که به نفع آنها وقف‏ شده است.

منبع: سایت هدانا برگرفته از استفتائات آیت الله العظمی مکارم شیرازی .

*- ويژه نامه احكام خريد و فروش

ویژه نامه احکام جامع سایت هدانا