احکام تکبیره الاحرام و نحوه گفتن

تکبیره الإحرام

[گفتن اللّه اکبر در اول هر نماز واجب و رکن است]

مسأله 948 گفتن اللّه اکبر در اول هر نماز واجب و رکن است و باید (1) حروف «اللّه» و حروف «اکبر» و دو کلمه «اللّه اکبر» را پشت سر هم بگوید (2) و نیز باید این دو کلمه به عربی صحیح گفته شود (3) و اگر به عربی غلط بگوید، یا مثلًا ترجمه آن را به فارسی بگوید صحیح نیست.

(1) (بهجت:) باید بنا بر احوط..

(2) (زنجانی:) گفتن «اللّه أکبر» در اول هر نماز واجب است، ولی ظاهراً رکن نیست، پس اگر آن را فراموش کند و در رکوع یا بعد از آن متوجه شود نمازش صحیح است و احتیاط مستحب آن است که نماز را دوباره بخواند و اگر قبل از رکوع متوجه شود نمازش باطل است و باید حروف «اللّه» و حروف «اکبر» را پشت سر هم بگوید..

(3) (بهجت:) باید کسی که می تواند، این دو کلمه را به عربی صحیح بگوید..

(مکارم:) مسأله اوّلین جزء نماز «اللّه أکبر» است که آن را «تکبیره الإحرام» می گویند و ترک آن خواه از روی عمد باشد یا سهو، نماز را باطل می کند امّا اضافه کردن آن (یعنی به جای یک اللّه اکبر مثلًا دو مرتبه اللّه اکبر بگوید) اگر عمدی باشد، موجب باطل شدن نماز است.

[ تکبیره الاحرام]

مسأله 949 احتیاط واجب (1) آن است که تکبیره الاحرام نماز را به چیزی که پیش از آن می خواند، مثلًا به اقامه یا به دعایی که پیش از تکبیر می خواند نچسباند (2).

این مسأله، در رساله آیات عظام: مکارم و بهجت نیست

(1) (تبریزی، سیستانی:) احتیاط مستحب ّ..

(2) (زنجانی:) یعنی همزه «اللّه اکبر» را به جهت اتصال به قبل ساقط نکند.

[ اگر انسان بخواهد اللّه أکبر را به چیزی که بعد از آن می خواند]

مسأله 950 اگر انسان بخواهد «اللّه أکبر» را به چیزی که بعد از آن می خواند مثلًا به «بسم اللّه الرحمن الرحیم» بچسباند باید «ر» اکبر را پیش بدهد (1).

این مسأله، در رساله آیت اللّه بهجت نیست

(1) (خوئی:) ولی احتیاط واجب آن است که در نماز واجب نچسباند.

(فاضل، تبریزی، سیستانی:) بهتر است حرف «راء» اکبر را ضمّه بدهد هر چند احتیاط مستحب ّ است که در نماز واجب متّصل نکند.

(زنجانی:) بنا بر احتیاط مستحب «ر» اکبر را پیش بدهد. (مکارم:) رجوع کنید به ذیل مسأله (1004).

[مسأله 951 موقع گفتن تکبیره الاحرام باید بدن آرام باشد]

مسأله 951 موقع گفتن تکبیره الاحرام، (1) باید بدن آرام باشد (2) و اگر عمداً (3) در حالی که بدنش حرکت دارد، تکبیره الاحرام را بگوید باطل است (4) و چنانچه سهواً حرکت کند بنا بر احتیاط واجب باید اول، عملی که نماز را باطل می کند انجام دهد و دوباره تکبیر بگوید.

(1) (سیستانی:) در نماز واجب..

(2) (مکارم:) و اگر در حالی که مثلًا قدم برمی دارد اللّه أکبر بگوید باطل است و چنانچه سهواً بگوید احتیاط واجب آن است کاری کند که نماز باطل شود (مثلًا صورت را به طرف پشت قبله کند) و دوباره تکبیر بگوید.

(3) (زنجانی:) اگر با علم و عمد..

(4) (اراکی، گلپایگانی، خوئی، سیستانی، تبریزی، صافی، زنجانی:) بقیه مسأله ذکر نشده.

(بهجت:) و هم چنین بنا بر احتیاط اگر سهواً یا از روی فراموشی باشد، نیز باطل است.

[مسأله 952 تکبیر و حمد و سوره و ذکر و دعا را باید طوری بخواند]

مسأله 952 تکبیر و حمد و سوره (1) و ذکر و دعا را باید طوری بخواند که خودش بشنود (2) و اگر به واسطه سنگینی یا کری گوش یا سر و صدای زیاد نمی شنود، باید طوری بگوید که اگر مانعی نباشد بشنود. (3)

این مسأله، در رساله آیت اللّه بهجت نیست

(1) (مکارم:) و سایر ذکرهای نماز را باید طوری بخواند که اگر مانعی در کار نباشد، حدّ اقل ّ خودش آن را بشنود.

(2) (سیستانی:) خودش لا اقل همهمه خود را بشنود..

(3) (زنجانی:) باید طوری بگوید که اگر افراد متعارف بگویند و مانعی نباشد خودشان بشنوند.

[مسأله 953 کسی که لال است یا زبان او مرضی دارد]

مسأله 953 کسی که لال است (1) یا زبان او مرضی دارد که نمی تواند (2) «اللّه أکبر» را درست بگوید، باید به هر طوری که می تواند بگوید و اگر هیچ نمی تواند بگوید (3) باید (4) در قلب خود بگذراند و برای تکبیر اشاره کند و زبانش را هم اگر می تواند حرکت دهد.

(1) (سیستانی:) کسی که به واسطه عارضه ای لال شده..

(2) (زنجانی:) کسی که بخاطر بیماری یا لال بودن نمی تواند..

(3) (بهجت:) برای تکبیر بنا بر أحوط با انگشت اشاره کند و اگر می تواند زبانش را هم حرکت دهد.

(سیستانی:) باید تکبیر را در قلب خود بگذراند و برای او به طوری که مناسب حکایت لفظش باشد با انگشتش اشاره کند و زبان و لبش را هم اگر می تواند حرکت دهد، و امّا کسی که لال مادر زاد است، باید زبان و لبش را به طوری که شبیه کسی است که تلفّظ به تکبیر می کند، حرکت دهد و در آن حال با انگشتش نیز اشاره نماید.

(4) (خوئی، تبریزی:) بنا بر احتیاط باید..

(مکارم:) مسأله کسانی که به خاطر بیماری یا لال بودن نمی توانند تکبیر را درست بگویند باید هر طوری می توانند بگویند و اگر هیچ نمی توانند بگویند، احتیاط واجب آن است که اشاره کنند و با زبانی که در میان افراد کر و لال متعارف است، آن را ادا نمایند و در قلب خود نیز بگذرانند.

[ مستحب است بعد از تکبیره الاحرام بگوید]

مسأله 954 مستحب است بعد از تکبیره الاحرام بگوید (1):

«یا مُحسِن ُ قَد اتَاک َ المُسِی ءُ وَ قَد امَرت َ الُمحسِن َ ان یَتَجَاوَزَ عَن ِ المُسِی ء انت َ الُمحسِن ُ وَ أَنَا المُسی ءُ بِحَق ِّ مُحَمَّدٍ وَ آل ِ مُحَمَّدٍ صَل ِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آل ِ مُحَمَّدٍ وَ تَجاوَز عَن قَبیح ِ ما تَعلَم ُ مِنّی».

یعنی ای خدایی که به بندگان احسان می کنی بنده گنه کار به در خانه تو آمده و تو امر کرده ای که نیکوکار از گنه کار بگذرد، تو نیکوکاری و من گناه کار، به حق محمّد و آل محمدصلی اللّه علیه و آله و سلم رحمت خود را بر محمّد و آل محمّد صلی اللّه علیه و آله و سلم بفرست و از بدیهایی که می دانی از من سر زده بگذر.

این مسأله، در رساله آیت اللّه بهجت نیست

(1) (فاضل، زنجانی:) مستحب است قبل از تکبیره الإحرام بگوید:..

(مکارم:) مستحب است بعد از تکبیره الاحرام به قصد رجاء این دعا را بخوانند:..

(سیستانی:) خوب است قبل از تکبیره الاحرام به قصد رجاء بگوید:..

[ مستحب است موقع گفتن تکبیر اول نماز]

مسأله 955 مستحب است موقع گفتن تکبیر اول نماز و تکبیرهای بین نماز، دستها را تا مقابل گوشها بالا ببرد (1).

(1) (بهجت:) دستها را تا مقابل گوشها یا مقابل صورت یا گونه ها یا مقابل پایین گردن بالا ببرد. و نباید دستها را از مقابل گوشها و سر بالاتر ببرد؛ و مستحب است در نماز جماعت امام تکبیر را بلند و مأموم آهسته بگوید.

[ اگر شک کند که تکبیره الاحرام را گفته یا نه]

مسأله 956 اگر شک کند که تکبیره الاحرام را گفته یا نه چنانچه مشغول خواندن چیزی (1) شده، به شک خود اعتنا نکند و اگر چیزی نخوانده، باید تکبیر را بگوید.

این مسأله، در رساله آیت اللّه بهجت نیست

(1) (خوئی، تبریزی، سیستانی، زنجانی:) چیزی از قرائت..

(فاضل:) چیزی از قرائت یا ذکرهای مستحب قبل از آن مثل استعاذه..

[ اگر بعد از گفتن تکبیره الاحرام شک کند]

مسأله 957 اگر بعد از گفتن تکبیره الاحرام شک کند که آن را صحیح گفته یا نه، باید به شک خود اعتنا نکند (1).

این مسأله، در رساله آیت اللّه بهجت نیست.

(1) (فاضل:) ولی مستحب ّ است نماز را تمام کند و دوباره بخواند.

(اراکی:) بنا بر احتیاط واجب نماز را تمام کند و دوباره بخواند.

(گلپایگانی، صافی:) چنانچه مشغول خواندن چیزی شده به شک خود اعتنا نکند و هم چنین است اگر چیزی نخوانده و لکن احتیاط مستحب ّ آن است که در این صورت نماز را تمام کند و دوباره بخواند.

(خوئی، تبریزی، سیستانی:) چه مشغول خواندن چیزی شده باشد یا نه، به شک خود اعتنا نکند.

(زنجانی:) چه مشغول چیزی شده باشد یا نه، به احتیاط واجب تکبیره الاحرام او محکوم به بطلان است و احتیاط مستحب آن است که نماز را تمام کرده، و دوباره اعاده کند؛ ولی می تواند آن را قطع کرده، اعاده کند.

توضیح المسائل مراجع مطابق با فتاوای سیزده نفر از مراجع معظم تقلید/ متن اصلی از رساله امام خمینی و مُحشی حضرات آیات: سیستانی، صافی گلپایگانی، مکارم شیرازی، نوری همدانی، شبیری زنجانی، بهجت،فاضل،  اراکی، خویی، گلپایگانی، تبریزی.

---

 

حضرت آیت الله العظمی خامنه ای

بالا بردن دست​ها هنگام تکبیرة الاحرام

سؤال۵: آیا هنگام گفتن تکبیرة الاحرام نماز باید دستها را تا مقابل صورت بالا ببریم؟

جواب: مستحب است نمازگزار هنگام تکبیرة‌الاحرام، دستها را تا مقابل گوشها یا صورت بالا ببرد، به این صورت که با آغاز تکبیر، دستها ـ در حالی که انگشتان به هم چسبده و کف دستها به سمت قبله است ـ را به سمت بالا ببرد و در پایان تکبیر، دستها را برابر گوش یا صورت برساند.

منبع: سایت هدانا برگرفته از استفتائات آیت الله العظمی خامنه ای

ويژه نامه احكام نماز