احکام اعتکاف آیت الله مکارم شیرازی
حضرت آیت الله مکارم شیرازی
تعریف اعتکاف [کلیات اعتکاف ]
پرسش : اعتکاف در اسلام به چه معنا و مفهومی می باشد؟
پاسخ : اعتکاف عبارت است از: «توقّف و ماندن در مسجد به قصد عبادت»، بنابراین، صرف ماندن در مسجد بدون قصد عبادت دیگرى اعتکاف نامیده نمى شود، زیرا اطلاق ادلّه اعتکاف انصراف دارد به آنچه مسجد براى آن ساخته شده، که آن عبادت خدا و بندگى اوست، نه توقّف در مسجد بدون انجام هیچ عبادت دیگر، در حالى که غرق در مسائل دنیوى است، و اهمیّتى به چیز دیگر نمى دهد.
فلسفه و اهمیت اعتکاف [کلیات اعتکاف ]
پرسش : فلسفه و اهمیت اعتکاف را بالأخص برای نسل جوان بیان فرمایید؟
پاسخ : در دنیاى پر غوغاى مادّى، که جاذبه ها به سوى مادیّت است، بر قلب و روح انسان زنگار مى نشیند. زنگارى از غفلت و دورى از خدا که اگر با نیایش و عبادت برطرف نگردد، ممکن است روحانیّت و معنویّت را از وجود انسان برچیند و اینکه در روایات اسلامى نماز تشبیه به نهر آب پاکیزه اى شده که انسان در هر شبانه روز پنج بار خود را در آن شستشو مى دهد، اشاره به همین نکته است. در میان عبادات «اعتکاف» ویژگى خاصّى دارد و از جهاتى شبیه به مراسم حج و احرام است که انسان را به جهانى مملوّ از روحانیّت و معنویّت سوق مى دهد. در محیط یک مسجد جامع سه روز ماندن، روزه گرفتن و به عبادت پرداختن و در خودسازى کوشیدن و به غیر خدا نیندیشیدن، تحوّل عظیمى در روح انسان پدید مى آورد که صفا و نورانیّت آن بى نظیر است. به حمدالله در سالهاى اخیر اعتکاف از سوى قشر جوان و مخصوصاً دانشجویان عزیز، مورد استقبال واقع شده، و لذّت و آثار این عبادت روحانى را دریافته اند، و ما این استقبال عظیم را به آنها تبریک مى گوییم. امیدواریم جوانان عزیز ما، مخصوصاً دانشجویان، در این امر که وسیله موثّرى براى قرب پروردگار است، نیز نسبت به دیگران پیشگام باشند و از نتایج معنوى آن کاملا بهره مند شوند.
پیشینه اعتکاف در سایر ادیان [کلیات اعتکاف ]
پرسش : آيا سنّت اعتكاف، اختصاص به دین اسلام دارد يا اینکه در سایر اديان نيز وجود داشته است؟
پاسخ : مراسمى شبیه به اعتکاف در میان بعضى از مومنان به شرایع سابق بوده است. و در زندگى حضرت مریم و زکریا (علیهما السلام) آثارى از آن دیده مى شود.
زمان اعتکاف [کلیات اعتکاف ]
پرسش : آیا اعتکاف مختص به ماه رجب می باشد؟
پاسخ : اعتکاف عبادتی است مستحب و در قرآن کریم نیز به آن اشاره شده است و هر زمانى از سال که روزه در آن صحیح باشد جایز است. بنابراین در غیر عید فطر و قربان مى توان معتکف شد. ضمنا روایتی در مورد اعتکاف در ماه رجب نیامده است و روایات در مورد ماه رمضان و بویژه دهه آخر آن است؛ ولی با توجّه به دلایل مطلقی که از روایات بدست می آید، در غیر رمضان هم مشروع است. و در ماه رجب که از ماه های پر فضیلت سال است و عمل ام داود نیز در آن است امید فضیلت مهمّی می رود.
بهترین زمان اعتکاف [کلیات اعتکاف ]
پرسش : بهترین زمان اعتکاف را بیان فرمایید؟
پاسخ : بهترین زمان اعتکاف ماه مبارک رمضان، و با فضیلت ترین آن، دهه آخر این ماه پربرکت است.
شرایط اعتکاف [کلیات اعتکاف ]
پرسش : شروط صحت اعتکاف را بیان فرمایید؟
پاسخ : هشت چیز در صحّت اعتکاف شرط است: 1ـ ایمان. 2ـ عقل. 3ـ قصد قربت. 4ـ روزه. 5ـ کمتر از سه روز نباشد. 6ـ در مسجد جامع باشد. 7ـ اذن زوج، والدین و صاحب کار. 8ـ از مسجد خارج نشود.
استحباب ذاتی اعتکاف [اقسام اعتکاف ]
پرسش : اعتکاف چه حکمی دارد؟
پاسخ : اعتکاف در اصل مستحب است؛ ولى ممکن است به سبب نذر، یا عهد، یا قسم، یا شرط ضمن عقد، یا مانند آن واجب شود.
حکم اعتکاف استیجاری [اقسام اعتکاف ]
پرسش : آیا اعتکاف استیجاری صحیح می باشد؟
پاسخ : اعتکاف استیجارى اشکال دارد؛ و احتیاط آن است در این موارد مال را به عنوان هدیه بدهند و عمل را تبرعا انجام دهند.
حکم اعتکاف نیابتی [اقسام اعتکاف ]
پرسش : آیا اعتکاف به نیابت از میّت و زنده صحیح می باشد؟
پاسخ : شخص معتکف مى تواند براى خودش، یا به نیابت از دیگری(زنده باشد یا فوت کرده باشد) معتکف شود.
جواز نیابت تبرعی اعتکاف [اقسام اعتکاف ]
پرسش : اعتکاف نیابتی از دیگری چه حکمی دارد؟ نیابت همزمان یک اعتکاف برای چند نفر چطور؟
پاسخ : انسان مى تواند به نیابت از دیگرى (به صورت مجّانى) معتکف شود، ولى نمى تواند یک اعتکاف را به نیت چند نفر بجا آورد; البتّه مى تواند اعتکاف را به نیّت خود بجا آورد، و ثواب آن را به تعدادى از زنده ها، یا عدّه اى از اموات، یا تعدادى از زنده ها و مردگان اهدا کند.
ایمان شرط قبول اعتکاف [ایمان]
پرسش : ایمان به ولایت، شرط صحت اعتکاف می باشد یا شرط قبول؟
پاسخ : هر چند فقهاى بزرگوار ما (رحمهم الله) ایمان را شرط صحّت اعتکاف دانسته اند، امّا ایمان به ولایت شرط قبول است، نه شرط صحّت.
حکم ارتداد در حین اعتکاف [ایمان]
پرسش : اگر مسلمان در حین اعتکاف مرتد شود، اعتکاف او چه حکمی دارد؟
پاسخ : اگر مسلمانى به هنگام اعتکاف مرتد شود، اعتکافش باطل مى شود (هر چند فوراً توبه کند،) مشروط بر اینکه در اثناى روز باشد، بلکه اقوى عدم تفاوت بین شب و روز در این مساله است.
حکم اعتکاف شخص دیوانه و مست [عقل]
پرسش : اعتکاف شخص دیوانه و مست چه حکمی دارد؟
پاسخ : اعتکاف شخص دیوانه، حتّى دیوانه ادوارى چنانچه در دور جنونش معتکف شود و نیز اعتکاف کسى که مست شده، یا به هر دلیل دیگر از نعمت بى بدیل عقل محروم است، صحیح نمى باشد.
تفاوت حکم اغماء با جنون در شرط صحت اعتکاف [عقل]
پرسش : هرگاه معتكف به هر علّتى از هوش برود، يا بنابر ضرورت وى را بى هوش كنند، اعتكافش چه حكمى دارد؟
پاسخ : گرچه بسیارى از فقها اغما را با جنون یکسان دانسته اند، ولى با توجّه به تفاوت مهمّى که این دو با هم دارد حکم جنون بر اغما جارى نمى شود.
حکم اعتکاف کسی که در روز سوم دور جنونش آغاز گردد [عقل]
پرسش : اگر مجنون ادوارى به هنگامى كه عاقل است معتكف شود، و در روز سوم دور جنونش آغاز گردد، اعتكافش چه حكمى دارد؟
پاسخ : اعتکافش باطل مى شود.
حکم اعتکاف افراد معتاد [عقل]
پرسش : با توجه به اينكه افراد معتاد، پس از استعمال موادّ مخدّر از عقل و هوش كافى برخوردار نيستند، آيا اعتكاف آنها صحيح است؟
پاسخ : هرگاه واقعاً شبیه افراد مست یا دیوانه باشند اعتکافشان صحیح نیست، ولى همیشه معتادان به این صورت نیستند.
لزوم قصد قربت در اعتکاف [قصد قربت ]
پرسش : آیا قصد قربت در اعتکاف شرط می باشد؟
پاسخ : قصد قربت (یعنى انجام اعتکاف صرفاً براى رضایت پروردگار عالم) در همه عبادات، از جمله اعتکاف شرط است؛ بنابراین چنانچه هدف معتکف ریاو خودنمایى و مانند آن باشد، اعتکافش باطل است.
لزوم تعیین مورد اعتکاف در نیّت [قصد قربت ]
پرسش : اگر بر فردی چند اعتکاف به سبب نذر یا قسم و مانند آن واجب شده باشد،آیا باید در نیت اعتکاف مورد آن را مشخص نماید؟
پاسخ : در صورتى که اعتکافهاى متعدّدى برعهده داشته باشد، (مثل اینکه بر اثر نذر، قسم، عهد و شرط ضمن عقد، چهار اعتکاف بر خویش واجب کرده باشد) باید علاوه بر قصد قربت، در نیّت خود هر چند اجمالا معیّن کند که کدام یک از اعتکافهاى مذکور را بجا مى آورد.
عدم لزوم قصد وجه در اعتکاف [قصد قربت ]
پرسش : آیا معتکف در نیت خود باید وجوب یا استحباب اعتکاف را تصریح نماید؟
پاسخ : « قصد وجه » در اعتکاف، همانند سایر عبادتها، واجب نمى باشد(یعنى لازم نیست در نیّت خود وجوب یا استحباب اعتکافى که بجا مى آورد را تصریح کند).
زمان نیّت اعتکاف [قصد قربت ]
پرسش : معتکف در چه زمانی می تواند نیّت اعتکاف کند؟
پاسخ : هنگام نیّت اعتکاف، قبل از اذان صبح است. امّا مى تواند شب هنگام، قبل از خواب نیز نیّت کند، مشروط بر اینکه این نیّت در اعماق ذهنش باقى بماند.
حکم اشتباه در قصد وجه اعتکاف [قصد قربت ]
پرسش : اگر معتکف در قصد وجه اعتکاف اشتباه نماید چه حکمی دارد؟
پاسخ : چنانچه دراعتکاف مستحبى اشتباهاً قصد وجوب کند، یا دراعتکاف واجب اشتباهاً نیّت استحباب کند، ضررى به اعتکافش نمى زند.
حکم بازگشت از نیّت اعتکاف [قصد قربت ]
پرسش : آیا معتکف می تواند از نیّت اعتکاف خود برگردد؟
پاسخ : بازگشت و عدول از نیّت اعتکاف جایز نیست; هر چند هر دو مستحب یا واجب باشد. بنابراین کسى که دو اعتکاف بر اثر نذر و قسم بر او واجب شده، و اکنون به نیت انجام اعتکاف نذرى معتکف گردیده، نمى تواند نیّت خود را به اعتکاف دیگر تغییر دهد. همچنین تغییر نیّت اعتکافى که به نیابت از سوى فلان میّت صورت گرفته، به میّت دیگر، یا به انسان زنده جایز نیست. همانگونه که تغییر اعتکاف استیجارى به اعتکاف براى خویشتن، یا بالعکس جایز نمى باشد.
عدم لزوم تغییر قصد وجه اعتکاف در روز سوم [قصد قربت ]
پرسش : با توجّه به اينكه اعتكاف مستحبّى در روز سوم واجب مى شود، آيا تغییر قصد وجه در روز سوم اعتكاف لازم است؟
پاسخ : تغییر قصد وجه لازم نیست.
حکم اعتکاف به قصد برآورده شدن حاجت [قصد قربت ]
پرسش : اگر كسى نذر كند كه براى برآورده شدن حاجات مادّى يا معنوى معتكف شود، چه حكمى دارد؟
پاسخ : نذر اعتکاف به عنوان شکرانه قضاى حوائج مانعى ندارد.
لزوم روزه داری در صحت اعتکاف [روزه ]
پرسش : آیا اعتکاف بدون روزه داری محقق می شود؟
پاسخ : اعتکاف بدون روزه تحقّق پیدا نمى کند. بنابراین اعتکاف مسافرى که نمازش شکسته است و اعتکاف زن حائض و نفساء که نمى تواند روزه بگیرد، صحیح نیست. همانطور که اعتکاف در روز عید فطر و قربان صحیح نمى باشد.
حکم اعتکاف از دو روز قبل از عیدین [روزه ]
پرسش : اگر انسان از دو روز قبل از عیدین معتکف گردد چه حکمی دارد؟ در صورت غفلت چطور؟
پاسخ : اگر شخصى دو روز قبل از عید اعتکاف را شروع کند، با توجّه به اینکه روز سوم در عید واقع مى شود، اعتکافش صحیح نخواهد بود; هر چند به هنگام شروع غافل از این مساله بوده است.
جواز روزه داری با غیر از روزه مخصوص اعتکاف [روزه ]
پرسش : آیا برای صحت اعتکاف، باید فقط روزه مخصوص اعتکاف گرفته شود؟
پاسخ : لازم نیست روزه مخصوص اعتکاف باشد، بلکه با هر روزه اى اعتکاف تحقّق مى یابد. بنابراین مى تواند با روزه هاى مستحبى، یا روزه قضاى ماه رمضان، یا روزه کفّاره ماه مبارک، یا کفّاره نذر و عهد و قسم و قتل و مانند آن، معتکف شود. حتّى اگر نذر اعتکاف کرده باشد (که بدین وسیله اعتکاف واجب گردیده) مى تواند روزه مستحبى بگیرد. البتّه با روزه استیجاری که مربوط به دیگری است یا به قصد تبرع برای اموات انجام می¬دهد، نمی توان اعتکاف کرد.
حکم اعتکاف برای بیمار [روزه ]
پرسش : آيا بيمار و كسى كه روزه برايش ضرر دارد، مى تواند معتكف شود؟
پاسخ : با توجه به اینکه روزه چنین شخصى صحیح نیست، اعتکافش نیز صحیح نخواهد بود.
حکم اعتکاف برای مسافر [روزه ]
پرسش : آيا مسافر مى تواند معتكف شود؟
پاسخ : در صورتى که قصد ده روز کند مانعى ندارد، در غیر این صورت اشکال دارد.
حکم اعتکاف در مدینه [روزه ]
پرسش : آیا مسافر مدینه می تواند سه روز روزه مستحبی آن شهر را در مسجد النبی (ص) معتکف شود؟
پاسخ : مجاز است و اشکالی ندارد.
حکم اعتکاف با روزه مستحبی با وجود روزه قضا [روزه ]
پرسش : اگر کسی نداند که تا روزه قضا دارد، نمی تواند روزه مستحبی بگیرد؛ لذا روزه مستحبی گرفته و با آن معتکف شده است آیا روزه و اعتکافش باطل است؟
پاسخ : اعتکاف او درست نیست و چون نیت خیر داشته، ان شاء الله ثواب اعتکاف را به او می دهند.
حکم نیّت روزه روز سوم اعتکاف [روزه ]
پرسش : معتکف در روزه روز سوم، چه نیّتی باید بکند؟
پاسخ : هر سه روز را نیت روزه قضا کند و کسی که قضا ندارد نیت قصد قربت کند.
حداقل مدت صحت اعتکاف [کمتر از سه روز نباشد ]
پرسش : حداقل مدت صحت اعتکاف چقدر می باشد؟
پاسخ : هر گاه شخصى نیّت اعتکاف کمتر از سه روز کند (مثلا یک یا دو روز) اعتکافش باطل است.
حداکثر مدت اعتکاف [کمتر از سه روز نباشد ]
پرسش : حداکثر مدت اعتکاف چقدر باشد؟
پاسخ : اعتکاف از ناحیه حدّاکثر مدت آن، محدودیّتى ندارد. لذا اعتکاف بیش از سه روز، هر چند مقدار زمان اضافه، یک روز یا قسمتى از یک روز یا یک شب، یا قسمتى از یک شب باشد اشکالی ندارد؛ البته اگر پنج روز طول کشید، روز ششم واجب مى شود. بلکه بعضى از فقها معتقدند اعتکاف در هر مرحله اى از نظر تعداد روزها باشد، چنانچه دو روز به آن اضافه کند روز سوم واجب مى شود. بنابراین، اگر به اعتکاف شش روزه خود دو روز اضافه کند، روز نهم واجب مى شود، و اگر به اعتکاف نُه روزه اش دو روز اضافه نماید، روز دوازدهم نیز واجب مى شود، و… و لکن این سخن جاى گفتگو دارد، و محلّ تامّل است.
منظور از روز در احکام مدت اعتکاف [کمتر از سه روز نباشد ]
پرسش : منظور از روز را در احکام مدت اعتکاف بیان فرمایید؟
پاسخ : منظور از روز در مدت اعتکاف، از ابتداى طلوع فجر (هنگام اذان صبح) تا غروب آفتاب است; هر چند احتیاط آن است که تا اذان مغرب محاسبه شود. بنابراین، اعتکافِ شبِ اوّل و شب چهارم واجب نیست، هر چند جایز است; ولى اعتکاف شب دوم و سوم واجب است.
لزوم توالی سه روز اعتکاف [کمتر از سه روز نباشد ]
پرسش : آيا در تحقّق اعتكاف، سه روز ناپيوسته كافى است؟
پاسخ : در فرض سوال، کافى نیست.
اعتکاف تلفیقی و حکم آن [کمتر از سه روز نباشد ]
پرسش : اعتكاف تلفيقى چيست و چه حكمى دارد؟
پاسخ : اعتکاف تلفیقی یعنى نیمى از یک روز با دو روز و نیم دیگر معتکف شود. مثلا روز اوّل روزه را بگیرد ولى از ظهر در مسجد شروع به اعتکاف کند و روز چهارم را هم روزه بگیرد و تا ظهر در مسجد بماند، و چنین اعتکافى باطل است.
مکان اعتکاف [در مسجد جامع باشد ]
پرسش : اعتکاف باید در چه جایی صورت گیرد؟
پاسخ : اعتکاف باید در مسجد جامع باشد.
منظور از مسجد جامع در احکام اعتکاف [در مسجد جامع باشد ]
پرسش : منظور از مسجد جامع در احکام اعتکاف چه می باشد؟
پاسخ : منظور از مسجد جامع مسجدى است که به طور مرتّب در آن نماز جماعت برگزار مى گردد. بنابراین در تمام چنین مساجدى اعتکاف جایز است.
اماکن مستحبی اعتکاف [در مسجد جامع باشد ]
پرسش : اعتکاف در چه اماکنی مستحب می باشد؟
پاسخ : احتیاط مستحب آن است که ـ در صورت امکان ـ در مسجد الحرام، یا مسجد النّبى، یا مسجد کوفه، یا مسجد بصره معتکف شود.
جواز اعتکاف در دو مسجد جامع متصل [در مسجد جامع باشد ]
پرسش : آیا اعتکاف باید فقط در یک مسجد جامع صورت پذیرد؟
پاسخ : لازم نیست اعتکاف در یک مسجد جامع انجام شود، بلکه مى توان در دو مسجد متّصل به هم نیز معتکف شد، مثلا یک روز را در مسجد اوّل و دو روز آخر را در مسجد دوم به سر برد.
حکم اعتکاف در صورت عدم ادامه اقامت در مسجد جامع [در مسجد جامع باشد ]
پرسش : اگر شخصی در مسجدی معتکف شود ولی به دلایلی ادامه ی اعتکاف در آن مسجد جامع میسر نباشد اعتکاف او چه حکمی دارد؟
پاسخ : هرگاه در مسجدى معتکف شود، سپس مانعى پیش آید که ادامه اعتکاف در آن مسجد ممکن نباشد (مثل اینکه مسجد خراب شود، یا امنیّت خود را از دست بدهد، یا امکانات لازم در آن مسجد فراهم نگردد و مانند آن) اعتکافش باطل نمى شود، بلکه آن را در مسجد جامع دیگرى ادامه مى دهد.
حکم اعتکاف در پشت بام مسجد جامع [در مسجد جامع باشد ]
پرسش : اعتکاف در پشت بام، زیرزمین و محراب مسجد جامع چه حکمی دارد؟
پاسخ : پشت بام، زیرزمین و محراب مسجد جزء مسجد محسوب مى شود; مگر اینکه یقین داشته باشیم واقف آنها را جزء مسجد قرار نداده است.
حکم اعتکاف در قسمت های توسعه یافته مسجد جامع [در مسجد جامع باشد ]
پرسش : اعتکاف در قسمت های توسعه یافته مسجد جامع چه حکمی دارد؟
پاسخ : قسمتهاى توسعه یافته مساجد نیز حکم مسجد را دارد; به شرط آنکه جزء مسجد محسوب گردد.
عدم لزوم تعیّن مکان خاصی از مسجد در طول اعتکاف [در مسجد جامع باشد ]
پرسش : اگر معتکف مکان خاصی از مسجد را تعیین کند، تغییر مکان برای او اشکال دارد؟
پاسخ : هرگاه مکان خاصّى از مسجد را به عنوان محلّ اعتکافش تعیین کند، متعیّن نمى شود و چنین قصدى بى اثر است. یعنى لازم نیست در طول اعتکاف فقط در همان مکان باشد.
حکم اعتکاف در مکان مشکوک به حکم مسجد [در مسجد جامع باشد ]
پرسش : اگر شخصی شک کند که مکانی مسجد می باشد آیا می تواند در آن جا معتکف شود؟
پاسخ : هرگاه شک کند که فلان قسمت مسجد، حکم مسجد دارد، یا از ملحقات و املاک مسجد است، حکم مسجد بر آن جارى نمى شود؛ مگر اینکه ظاهر حال آن باشد که جزء مسجد است. بنابراین در حیاط مسجدى که معلوم نیست صیغه وقف مسجد بر آن خوانده شده یا نه، نمى توان اعتکاف کرد.
چگونگی اثبات مسجد یا مسجد جامع بودن یک مکان [در مسجد جامع باشد ]
پرسش : چگونه می توان مسجد یا مسجد جامع بودن یک مکان را اثبات کرد؟
پاسخ : دو موضوع «مسجد بودن» و «جامع بودن مسجد» از راه هاى زیر ثابت مى شود: 1ـ علم و یقین. 2ـ شیاعِ موجبِ یقین. 3ـ بیّنه شرعى. 4ـ خبر عادل واحد.
عدم کفایت حکم حاکم شرع در اثبات مسجد بودن یک مکان [در مسجد جامع باشد ]
پرسش : آیا می توان به حکم حاکم شرع در اثبات مسجد بودن یک مکان بسنده کرد؟
پاسخ : قناعت به حکم حاکم شرع (از این جهت که حاکم شرع است، نه از آن جهت که خبر عادل واحد است) در این مساله مشکل است.
حکم اعتکاف در صورت علم به مسجد نبودن مکان [در مسجد جامع باشد ]
پرسش : اگر معتکف متوجه شود که مکان اعتکاف او مسجد نیست اعنکاف او چه حکمی دارد؟
پاسخ : هرگاه در مکانى به اعتقاد اینکه مسجد، یا مسجد جامع است معتکف شد، سپس معلوم شود که مسجد نیست، یا مسجد جامع نیست، اعتکافش باطل است.
عدم تفاوت حکم مسجد جامع برای زن و مرد برای اعتکاف [در مسجد جامع باشد ]
پرسش : آیا زنان نیز باید همانند مردان در مسجد جامع معتکف شوند؟
پاسخ : در اینکه اعتکاف باید در مسجد جامع باشد، تفاوتى بین زن و مرد نیست. بنابراین، زنان هم باید در مسجد جامع معتکف شوند و نمى توانند در مکانى که در داخل خانه براى نماز اختصاص داده اند، یا در مسجدى که نماز جماعت مرتّبى ندارد، معتکف شوند.
حکم بطلان اعتکاف به سبب غصب مکان معتکف دیگر [در مسجد جامع باشد ]
پرسش : آيا محلّي را که ديگران براي اعتکاف اختصاص داده اند را مي تواند تصرف کرد؟
پاسخ : این مساله مشمول قاعده «سبق» می شود (من سبق الی ما لم یسبق الیه احد فهو احق به) و اگر فرد اوّل به موقع برای اعتکاف بازگردد نمی توان محل او را تصرف کرد و در این صورت اعتکاف متصرف شرعاً اشکال دارد. مگر اینکه اعتکاف شروع شود و او حاضر نگردد.
حکم گذاشتن نشانه برای مکان خاصی از مسجد برای معتکف [در مسجد جامع باشد ]
پرسش : آيا گذاشتن وسائل، يا نام نويسى، و امثال آن موجب حقّى براى صاحبان آن نسبت به محلى از مسجد مى شود؟
پاسخ : هر گاه صدق کند که آنجا را اشغال و ذخیره کرده، براى دیگران اشکال دارد.
حکم اعتکاف در صورت غصبی بودن آجر و خاک مسجد [در مسجد جامع باشد ]
پرسش : اگر آجر و خاک مسجد غصبی باشد اعتکاف چه حکمی دارد؟
پاسخ : اگر آجر و خاک مسجد غصبى باشد، اعتکاف روى آن اشکال دارد.
حکم اعتکاف در شهر دیگر [در مسجد جامع باشد ]
پرسش : آيا انسان مى تواند در شهر ديگرى معتكف شود، يا حتماً بايد در شهر خودش باشد؟
پاسخ : در صورتى که حکم مسافر نداشته باشد، و در مسجد جامع باشد مانعى ندارد.
کفایت یک وعده نماز جماعت مرتب برای تحقق شرط مسجد جامع [در مسجد جامع باشد ]
پرسش : اينكه در تعريف مسجد جامع اقامه نماز جماعت به صورت مرتّب را شرط دانسته ايد، آيا در هر سه وعده بايد نماز جماعت اقامه گردد، يا اگر در يك وعده هم بصورت مرتّب نماز جماعت برگزار گردد، كفايت مى كند؟
پاسخ : در یک وعده نیز کفایت مى کند.
جواز اعتکاف در مساجد محله به شرط برگزاری نماز جماعت مرتب [در مسجد جامع باشد ]
پرسش : آيا در شهرهاى بزرگ كه مساجد جامع متعدّدى دارد، مى توان در مسجد هر محلّه اى اعتكاف كرد؟
پاسخ : در مساجدى که نماز جماعت به طور مرتّب برگزار مى شود، اشکالى ندارد.
امکان تعدد مساجد جامع در یک محل [در مسجد جامع باشد ]
پرسش : آيا ممكن است تعداد مساجد جامع يك شهر يا روستا متعدد باشد؟
پاسخ : در فرض سوال، ممکن است.
عدم کفایت صرف نام مسجد جامع برای برگزاری اعتکاف [در مسجد جامع باشد ]
پرسش : معمولا در هر شهرى مسجدى بنام «مسجد جامع» وجود دارد كه در گذشته از نقاط مختلف شهر براى نماز جماعت و جمعه در آن شركت مى كردند. امّا اكنون اختصاص به نمازگزاران همان محل پيدا كرده است. آيا به صرف اينكه اسم چنين مساجدى «مسجد جامع» است مى توان در آن اعتكاف كرد؟
پاسخ : این مقدار کافى نیست، باید فعلا هم نماز جماعت در آن به طور موقّت اقامه گردد.
حکم اعتکاف در نمازخانه ها [در مسجد جامع باشد ]
پرسش : آيا اعتكاف در غير مساجد جامع، مثل نمازخانه دانشگاهها، به اميد مطلوبيّت اشكال دارد؟
پاسخ : اعتکاف باید فقط در مساجد جامع باشد، و منظور از مسجد جامع، مسجدى است که به طور مرتّب در آن نماز جماعت برپا مى گردد و از اعتکاف در سایر مساجد و نمازخانه ها خوددارى شود.
حکم اعتکاف در مساجد دانشگاه [در مسجد جامع باشد ]
پرسش : اعتكاف در مساجد دانشگاههايى كه در ايّام تعطيلى نماز جماعت آن تعطيل است، چه حكمى دارد؟
پاسخ : هر گاه چند ماه نماز جماعت در آن تعطیل شود، اعتکاف در آن اشکال دارد.
حکم اعتکاف نذری در شهر خاص [در مسجد جامع باشد ]
پرسش : آيا مى توان نذر كرد كه در شهر خاصّى معتكف شد؟
پاسخ : مانعى ندارد، زیرا در نذر رجحان در تمام قیود شرط نیست. البته بدون قصد اقامت ده روز نمی توان در سفر معتکف شد.
تکلیف انسان در صورت تعدد مسجد جامع در شهر [در مسجد جامع باشد ]
پرسش : اگر در شهرى مسجد جامع متعدّد باشد تكليف چيست؟
پاسخ : در تمام مساجد جامع شهر مى توان اعتکاف کرد.
حکم اعتکاف در زیر زمین مسجد جمکران [در مسجد جامع باشد ]
پرسش : آيا اعتكاف در زيرزمين مسجد جمكران، كه از آن جهت نمازهاى يوميّه و نماز آقا امام زمان(عجّل الله تعالى فرجه الشريف) استفاده مى شود (البتّه به صورت مرتّب نماز جماعت ندارد)، جايز است؟
پاسخ : در فرض سوال، اشکال ندارد.
چگونگی نیت معتکف در غیر از مساجد جامع [در مسجد جامع باشد ]
پرسش : اگر فردي در مساجدي که شرايط اعتکاف را ندارند معتکف شد، چه حکمي دارد؟
پاسخ : باید به قصد رجاء(یعنی به امید رسیدن به ثواب) اعتکاف را بجا آورد.
حکم اعتکاف در مسجدی که همزمان با اعتکاف اقامه نماز جماعت مستمر دارد [در مسجد جامع باشد ]
پرسش : آیا در مسجدی که در زمان اعتکاف برای اقامه نماز جماعت مستمر افتتاح میشود یعنی قبلا اقامه جماعت نداشته است،می توان معتکف شد؟
پاسخ : در فرض سوال، نمی توان معتکف شد ولی اگر از چند روز مانده به اعتکاف (مثلا ده روز یا یک هفته مانده به اعتکاف) نماز را جاری کنند تا آن زمان می شود اعتکاف کرد.
صحت اعتکاف زن به شرط رضایت شوهر [اذن شوهر، والدین و صاحب کار ]
پرسش : آیا رضایت شوهر در صحت اعتکاف زن شرط می باشد؟
پاسخ : هرگاه اعتکاف زن منافات با حقوق شوهر داشته باشد، باید اجازه شوهر را جلب کند واگر منافات نداشته باشد احتیاط واجب در رضایت شوهر است.
صحت اعتکاف فرزند به شرط رضایت والدین [اذن شوهر، والدین و صاحب کار ]
پرسش : آیا فرزند برای اعتکاف باید رضایت والدین را جلب نماید؟
پاسخ : چنانچه اعتکاف فرزند موجب اذیّت و آزار پدر و مادر گردد، باید رضایت آنها را جلب کند، در غیر این صورت اذن آنها شرط نیست; هر چند احتیاط تحصیل رضایت آنها، مخصوصاً پدر است.
صحت اعتکاف اجیر به شرط رضایت صاحب کار [اذن شوهر، والدین و صاحب کار ]
پرسش : آیا رضایت صاحب کار در صحت اعتکاف اجیر شرط می باشد؟
پاسخ : در صورتى که شخصى، دیگرى را مثلا براى یک ماه، اجیرکرده که کارهایش را انجام دهد، چنانچه اجیربخواهد در مدّت اجاره معتکف شود باید اجازه صاحب کار را تحصیل کند.
حکم اعتکاف کودک ممیّز [اذن شوهر، والدین و صاحب کار ]
پرسش : آیا کودک ممیّز می تواند معتکف شود؟
پاسخ : اعتکاف بچه ممیّز که خوب و بد را تشخیص مى دهد صحیح است؛ بنابراین بلوغ شرط اعتکاف نیست.
حکم اعتکاف زن با مصرف قرص پیشگیری از عادت ماهانه [اذن شوهر، والدین و صاحب کار ]
پرسش : اگر خانمى با استفاده از قرص هاى مخصوص مانع خونريزى در ايّام عادت ماهيانه شود، آيا مى تواند معتكف گردد؟
پاسخ : این کار مانعى ندارد، ولى براى این کار رضایت شوهر را جلب کند.
وظیفه زن در صورت پیشمانی شوهر از اعتکافش در روز سوم [اذن شوهر، والدین و صاحب کار ]
پرسش : اگر مردى به همسرش اجازه اعتكاف دهد، ولى در روز سوم پشيمان گردد، تكليف زن چيست؟
پاسخ : زن اعتکاف را تا آخر ادامه مى دهد.
شاید این مطالب را هم بپسندید:
وجوب توقف معتکف در مسجد [از مسجد خارج نشود ]
پرسش : آیا توقف معتکف در مسجد واجب می باشد؟ و همچنین چگونگی توقف شرط می باشد؟
پاسخ : لازم است که معتکف به قصد عبادت در مسجد توقّف کند و نیز تفاوتى بین انواع توقّف و بودن در مسجد نیست؛ بنابراین مى تواند بایستد، یا بنشیند، یا بخوابد، یا راه برود و به طور کلی اینکه توقف به هر شکلى که باشد مانعی ندارد.
موارد جواز خروج معتکف از مسجد [از مسجد خارج نشود ]
پرسش : خروج معتکف از مسجد در چه مواردی جایز می باشد؟
پاسخ : خروج معتکف از مسجد در موارد زیر جایز است: الف) براى اداى شهادت در دادگاه. ب) براى شرکت در نماز جمعه، ولى براى شرکت در نماز جماعت با توجّه به اینکه نیازى به این کار نمى باشد، جایز نیست; زیرا در مسجد جامع معمولا نماز جماعت برپا مى شود. ج) جهت حضور در تشییع جنازه مومنین و عیادت مریض؛ هر چند این امور بر او واجب نشده باشد. د) در سایر ضروریات عرفیّه، یا شرعیّه واجب(مانند غسل)، چه مربوط به امور دنیایى باشد، یا مربوط به امور آخرت. چه به مصلحت خودش باشد، یا مصلحت دیگرى آن را اقتضا کند. و به فتوای ما به طریق اولی در مورد امتحانات سرنوشت ساز هم مجاز است؛ البته به طوری که صورت اعتکاف بهم نخورد مثلا حدود یکی دو ساعت و بیشتر نباشد. ولى در غیر موارد مذکور نباید از مسجد خارج شود.
وجوب خروج معتکف از مسجد در صورت احتلام [از مسجد خارج نشود ]
پرسش : اگر معتکف، محتلم شد تکلیف او چیست؟
پاسخ : هرگاه به هنگام اعتکاف محتلم شود، واجب است از مسجد خارج گردد و غسل جنابت کند و نمى تواند داخل مسجد غسل نماید، زیرا توقّف جنب در مسجد حرام است؛ و اگر خارج نشود اعتکافش باطل مى شود.
معصیت معتکف در صورت ترک وجوبِ خروج از مسجد [از مسجد خارج نشود ]
پرسش : اگر معتکف در صورت وجوب خروج از مسجد، ترک واجب کند اعتکاف او چه حکمی دارد؟
پاسخ : اگر خروج از مسجد بر معتکف واجب شود (مثلا براى پرداخت بدهى، یا انجام واجب دیگرى که متوقّف بر خروج از مسجد است،) و از مسجد خارج نشود، مرتکب گناه شده؛ ولى اعتکافش باطل نمى شود.
عدم لزوم انتخاب نزدیکترین مسیر در صورت خروج از مسجد [از مسجد خارج نشود ]
پرسش : اگر معتکف بنا بر ضرورتی از مسجد خارج شود باید نزدیکترین مسیر را انتخاب کند؟
پاسخ : چنانچه بنا بر ضرورتى از مسجد خارج شد، لازم نیست نزدیکترین راه را به هنگام رفت و برگشت انتخاب کند، مگر اینکه تفاوت مسیرها بسیار زیاد باشد.
مقدار توقف معتکف در خارج از مسجد در صورت خروج ضروری [از مسجد خارج نشود ]
پرسش : اگر معتکف بنا بر ضرورتی از مسجد خارج شود تا چه مدتی می تواند توقف داشته باشد؟ حرکت در زیر سایه چطور؟
پاسخ : لازم است فقط به مقدار حاجت و ضرورت توقّف داشته باشد، نه بیشتر; همانگونه که در صورت امکان در طول مسیر رفت و برگشت نباید در زیر سایه اى بنشیند; بلکه مطلقاً در جایى ننشیند، ولى حرکت در زیر سایه حرام نیست.
حکم اعتکاف در صورت خروج ضروری طولانی [از مسجد خارج نشود ]
پرسش : اگر معتکف بنابر ضرورتی از مسجد خارج شده و این خروج طولانی شود؛ در این صورت اعتکاف چه حکمی دارد؟
پاسخ : هرگاه بنابر ضرورتى از مسجد خارج شود و خروجش طولانى گردد، به گونه اى که صورت اعتکاف از بین برود ( و عرفاً گفته شود که چنین شخصى معتکف نیست) اعتکافش باطل مى شود.
وظیفه زن معتکف در صورت جاری شدن صیغه طلاق رجعی [از مسجد خارج نشود ]
پرسش : اگر شوهری همسر معتکف خود را طلاق رجعی دهد تکلیف زن چیست؟
پاسخ : هرگاه مردى همسر معتکفش را طلاق رجعى دهد، بر زن واجب است که براى سپرى کردن عدّه طلاق به منزلش بازگردد. بنابراین، اعتکافش باطل مى شود، و چنانچه واجب نامعیّن و غیرمحدود بوده پس از تمام شدن عدّه باید آن را از سر گیرد. و اگر واجب معیّن و محدود بوده، اقوى بطلان اعتکاف و رعایت عدّه است، مشروط بر اینکه وجوب اعتکاف بخاطر نذر یا اجاره بوده باشد. (هر چند ما در اصل عبادات استیجاریّه اشکال داریم) و اگر به غیر نذر و اجاره واجب شده، احتیاط تقدیم عدّه است، چون اهمیّت دارد.
وظیفه زن معتکف در صورت جاری شدن صیغه طلاق بائن [از مسجد خارج نشود ]
پرسش : اگر شوهری همسر معتکف خود را طلاق بائن دهد تکلیف زن چیست؟
پاسخ : اگر طلاق بائن باشد اعتکاف زن صحیح است و خروج از مسجد لازم نیست؛ زیرا واجب نیست زن در عدّه طلاق بائن در منزل مشترک باشد.
حکم اعتکاف در صورت رفتن به آبدارخانه و دفتر مسجد [از مسجد خارج نشود ]
پرسش : رفتن به آبدارخانه، دفتر و ديگر قسمتهاى مسجد به هنگام اعتكاف چه حكمى دارد؟
پاسخ : بیرون رفتن از محلّ مسجد جز در موارد ضرورت و نیاز جایز نیست.
حکم خروج از مسجد به سبب موقعیت شغلی معتکف [از مسجد خارج نشود ]
پرسش : چنانچه معتكف امام جماعت مسجدى، يا معلّم و دبير و استاد، يا مهندسِ ناظر بناى عظيمى باشد، آيا مى تواند جهت اقامه نماز جماعت، يا تدريس در ساعت خاصّى از روز، يا نظارت بر حُسن اجراى كار در وقت معيّنى از زمان اعتكاف، از مسجد خارج شود، و پس از اتمام كار بلافاصله بازگردد؟
پاسخ : این کار براى اعتکافش اشکال دارد.
حکم خروج معتکف از مسجد برای شرکت در مراسم ختم [از مسجد خارج نشود ]
پرسش : به هنگام اعتكاف از فوت يكى از دوستان، يا بستگان دور يا نزديك مطّلع شدم. امّا خبر زمانى رسيد كه وى را دفن كرده بودند، و فرصت شركت در تشييع جنازه از دست رفته بود، آيا مى توانم در مراسم ختم ايشان شركت كنم؟
پاسخ : این کار اشکال دارد.
حکم خروج معتکف از مسجد برای بدرقه و استقبال حجاج [از مسجد خارج نشود ]
پرسش : آيا براى بدرقه بستگانى كه به مكّه مشرف مى شوند، يا استقبال از آنان به هنگام بازگشت مى توان از مسجد خارج شد؟
پاسخ : هرگاه این کار نسبت به او ضرورت عرفى داشته باشد، جایز است.
حکم خروج معتکف از مسجد برای شرکت در مراسم عروسی [از مسجد خارج نشود ]
پرسش : عروسى يكى از بستگانِ نزديك، مقارن با اعتكاف من شده است. اگر در عروسى او شركت نكنم دلخور شده، وممكن است كدورت خانوادگى ايجاد شود. در چنين فرضى خروج از مسجد چه حكمى دارد؟
پاسخ : چنین فرضى از قبیل ضرورت است، و شرکت محدود در آن مانعى ندارد.
حکم خروج معتکف از مسجد در روز سوم برای غسل مستحبی [از مسجد خارج نشود ]
پرسش : هرگاه معتكف در روز سوم اعتكاف، براى انجام غسل مستحبّى از مسجد خارج شود، اعتكافش چه حكمى دارد؟
پاسخ : در فرض سوال، اشکالى ندارد ولى زیاد در خارج مسجد توقّف نکند.
حکم صرف غذای معتکفین در محوطه مسجد [از مسجد خارج نشود ]
پرسش : با توجّه به مشكلاتى كه صرف غذا در مسجد دارد، آيا معتكفين مى توانند در سالن غذاخورى كه در محوطه مسجد است، غذا بخورند؟
پاسخ : اگر محوطه مسجد جزء مسجد نیست نباید از مسجد خارج شوند.
حکم خروج معتکف از مسجد برای غسل ام داوود [از مسجد خارج نشود ]
پرسش : آيا مى توان براى غسل امّ داوود از مسجد خارج شد؟ برفرض عدم جواز، اگر شخصى چنين كرده باشد چه حكمى دارد؟
پاسخ : احتیاط آن است که این غسل را در مسجد بجا آورد.
حکم خروج معتکف از مسجد در صورت جهل به حکم یا فراموشی [از مسجد خارج نشود ]
پرسش : خروج معتکف از مسجد در دو حالت زیر چه حکمی دارد؟ الف) در صورتى كه جاهل به حكم باشد. ب) اگر به سبب فراموشى يا اكراه باشد.
پاسخ : در هر دو صورت اعتکافش اشکال دارد.
حکم خروج معتکف از مسجد برای امتحانات یا ثبت نام ضروری [از مسجد خارج نشود ]
پرسش : چنانچه ايّام اعتكاف مصادف با كارهاى مهمّى شود كه فقط با حضور خود شخص انجام آن امكان پذير است، مانند شركت در جلسه كنكور، يا امتحان، يا مصاحبه جهت گزينش، يا دفاعيّه پايان نامه، يا ثبت نام حج و مانند آن، كه زمان آن هم قابل تجديد نيست، آيا براى اين امور مى تواند از مسجد خارج گردد؟
پاسخ : در صورتى که حکم ضرورت عرفى را داشته باشد، خارج شدن به مقدار محدود که منافات با صدق اعتکاف نداشته باشد(برای یک یا دو ساعت اشکالی ندارد)، مانعى ندارد.
حکم انجام غسل توسط معتکف در مسجد [از مسجد خارج نشود ]
پرسش : با توجه به اينكه خروج از مسجد براى معتكف جايز نيست؛ انجام غسل در مسجد چه حكمى دارد؟
پاسخ : غسل جنابت را نمى توان در مسجد انجام داد، چون سبب توقّف در مسجد در حال جنابت است; ولى غسل هاى دیگر اشکالى ندارد، مشروط بر اینکه مزاحمتى براى نمازگزاران ایجاد نکند.
حکم محرم شدن معتکفِ مسجدالحرام قبل از اذان صبح در تنعیم [از مسجد خارج نشود ]
پرسش : شخصى كه قصد دارد در مسجدالحرام معتكف شود; آيا مى تواند قبل از اذان صبح در تنعيم مُحرِم شود و بقيّه اعمال را در حال اعتكاف انجام دهد(با توجه به اينكه محلّ سعى جزء مسجد نيست)؟
پاسخ : در فرض سوال، این مقدار اشکالى ندارد.
حکم خروج معتکف از مسجد برای وضو و مسواک زدن [از مسجد خارج نشود ]
پرسش : آیا معتکف می تواند برای وضو، غسل مستحبی و مسواک زدن از مسجد خارج شود؟
پاسخ : براى وضو و غسل مستحبّى و مسواک زدن به عنوان مقدّمه وضو اشکالى ندارد.
حکم خروج معتکف از مسجد برای تماس تلفنی یا دیدار حضوری با خانواده [از مسجد خارج نشود ]
پرسش : آیا معتکف می تواند برای تماس تلفنی یا دیدار حضوری با خانواده، از مسجد خارج شود؟
پاسخ : این کار اشکال دارد; مگر اینکه محل تماس تلفنی یا دیدار حضوری جزء مسجد باشد.
حکم خروج عمدی از مسجد در روز سوم [از مسجد خارج نشود ]
پرسش : اگر معتکف در روز سوم، عمدا از مسجد خارج شود چه حکمی دارد؟ این کار کفاره دارد؟
پاسخ : کفاره ندارد اما اعتکاف را قضا کند.
حکم خروج از مسجد در هر روز به مدت دو ساعت [از مسجد خارج نشود ]
پرسش : آیا معتکف می تواند در هر سه روز اعتکاف، به مدت دو ساعت برای کار ضروری از مسجد خارج شود؟
پاسخ : در فرض سوال، اشکالی ندارد.
حکم نشستن معتکف در سایه ی خارج از مسجد [از مسجد خارج نشود ]
پرسش : آنچه از روايات استفاده مي شود، اين است که نشستن در سايه براي معتکف بيرون مسجد اشکال دارد ولي راه رفتن زیر سایه مانعي ندارد؛ مطابق این مسئله معتکفی که مثلاً برای ضرورت امتحان از مسجد خارج می شود نباید زیر سقف و مانند آن بنشیند؛ در این صورت تکلیف چیست؟
پاسخ : در حال ضرورت مانعی ندارد.
حکم اعتکاف در صورت خارج کردن معتکفین از مسجد برای مجلس ختم [از مسجد خارج نشود ]
پرسش : افرادي مراسم اعتكاف را در مسجدي برگزار كرده اند ولی به دليل برگزاري مراسم ختم در مسجد مذکور، بيشتر از دو ساعت را خارج از مسجد بوده اند اعتکاف چه حکمی دارد؟
پاسخ : در فرض سوال، اعتکاف صحیح است.
حکم حضور در کلاس در زمان اعتکاف [از مسجد خارج نشود ]
پرسش : در ایام اعتکاف در مسجد دانشگاه، حضور در کلاس درس چه حکمی دارد؟
پاسخ : در فرض سوال، جایز نیست.
حکم حضور در کلاس در زمان اعتکاف [از مسجد خارج نشود ]
پرسش : در ایام اعتکاف در مسجد دانشگاه، حضور در کلاس درس چه حکمی دارد؟
پاسخ : در فرض سوال، جایز نیست.
حکم خروج معتکف از مسجد برای استحمام [از مسجد خارج نشود ]
پرسش : آیا رفتن به حمّام نزدیک محلّه، جهت انجام مستحبّات اعتکاف، خروج از اعتکاف محسوب، و موجب ابطال آن مى شود؟ رفتن به منزل نزدیک مسجد جهت حمّام استحبابى چطور؟
پاسخ : هر دو اشکال دارد.
کارهایی که بر معتکف حرام است [محرّمات اعتکاف ]
پرسش : محرمات اعتکاف را بیان فرمایید؟
پاسخ : شش چیز بر معتکف حرام است: 1.آمیزش با همسر. 2.استمنا بنابر احتیاط واجب. 3.بوى خوش. 4 و 5. خرید و فروش. 6.ممارات و مجادله.
عدم تفاوت حرمت آمیزش از جلو و پشت در اعتکاف [محرّمات اعتکاف ]
پرسش : آیا در حرمت آمیزش در هنگام اعتکاف، تفاوتی بین آمیزش از جلو و پشت وجود دارد؟
پاسخ : در حرمت آمیزش به هنگام اعتکاف، تفاوتى بین آمیزش از جلو و پشت سر نیست.
حکم لمس و بوسیدن همسر در اعتکاف [محرّمات اعتکاف ]
پرسش : لمس و بوسیدن همسر در اعتکاف چه حکمی دارد؟
پاسخ : احتیاط آن است که از لمس و بوسیدن همسر از روی شهوت خوددارى گردد. امّا نگاه به همسر از روى شهوت حرام نیست، هر چند احتیاط در ترک آن است.
عدم تفاوت حرمت آمیزش بین مرد و زن معتکف [محرّمات اعتکاف ]
پرسش : آیا در حکم حرمت آمیزش، بین مرد و زن معتکف تفاوت وجود دارد؟
پاسخ : تفاوتى بین زن و مرد در حرمت آمیزش به هنگام اعتکاف نیست. بنابراین همانگونه که بر مرد معتکف این کار حرام است، بر زن معتکف نیز حرام است.
حکم اعتکاف در صورت استمنای معتکف [محرّمات اعتکاف ]
پرسش : اگر معتکف، استمناء کند اعتکاف او چه حکمی دارد؟
پاسخ : استمناء بنابر احتیاط واجب موجب بطلان اعتکاف است، هر چند از راه حلال باشد؛ مثل اینکه بر اثر نگاه به همسرش از وى منى خارج گردد.
حکم اعتکاف در صورت بوییدن بوی خوش [محرّمات اعتکاف ]
پرسش : اگر معتکف، بوی خوش استشمام کند اعتکاف او چه حکمی دارد؟
پاسخ : بوییدن عطریّات و بوهاى خوش، هر چند به قصد لذّت نباشد حرام است; مثل اینکه عطرى را براى امتحان ببوید.
حکم خرید و فروش در اعتکاف [محرّمات اعتکاف ]
پرسش : خرید و فروش در هنگام اعتکاف چه حکمی دارد؟
پاسخ : خرید و فروش، بلکه مطلق تجارت در صورت عدم ضرورت، بنابر احتیاط واجب بر معتکف حرام است.
حکم اشتغال به کارهای مباح دنیوی در اعتکاف [محرّمات اعتکاف ]
پرسش : اشتغال به کارهای مباح دنیوی مانند خیاطی در هنگام اعتکاف چه حکمی دارد؟
پاسخ : اشتغال به کارهاى مباح دنیوى، حتّى مثل خیاطى و بافتنى ومانند آن، اشکالى ندارد; هر چند ترک آن جز در موارد اضطرار، مطابق با احتیاط است.
حکم خرید و فروش ضروری در حین اعتکاف [محرّمات اعتکاف ]
پرسش : خرید و فروش مواد خوراکی، بنابر ضرورت در هنگام اعتکاف چه حکمی دارد؟
پاسخ : هرگاه براى تهیّه موادّ خوراکى ناچار از خرید وفروش شود، و شخص غیر معتکفى که این کار را انجام دهد نیابد، و تهیّه اجناس مذکور بدون خرید امکان نداشته باشد، در این صورت خرید و فروش مانعى ندارد.
حکم جدال در هنگام اعتکاف [محرّمات اعتکاف ]
پرسش : مجادله کردن در هنگام اعتکاف چه حکمی دارد؟
پاسخ : جدال بر سر مسائل دنیوى یا دینى به قصد غلبه کردن بر طرف مقابل و اظهار فضیلت، حرام است. امّا به نیّت روشن شدن حقیقت، و برطرف کردن خطا و اشتباه طرف مقابل، نه تنها اشکالى ندارد، بلکه از بهترین عبادات است. بنابراین، ملاک قصد و نیّت معتکف است، چرا که هر کس در گرو نیّات خویش است.
یکسان نبودن محرمات اعتکاف با محرمات احرام [محرّمات اعتکاف ]
پرسش : آیا تمامی محرمات احرام حجاج برای شخص معتکف نیز حرام می باشد؟
پاسخ : تمامی محرّمات احرام (آنچه بر حاجى به هنگام احرام حرام مى گردد) از قبیل شکار، ازاله موهاى بدن، پوشیدن لباسهاى دوختنى و مانند آن، برمعتکف حرام نیست؛ مگر شش مورد که عبارتند از: آمیزش با همسر، استمنا برابر احتیاط واجب، بوى خوش، خرید و فروش و ممارات و مجادله.
عدم تفاوت محرمات اعتکاف در بین شب و روز [محرّمات اعتکاف ]
پرسش : آیا محرمات اعتکاف برای معتکف در بین شب و روز متفاوت می باشد؟ مبطلات روزه چطور؟
پاسخ : تفاوتى در محرّمات اعتکاف برای معتکف، در بین شب و روز نیست. البتّه چیزهاى (دیگرى) که روزه را باطل مى کند و انجام آن بر معتکف حرام است، مانند خوردن و آشامیدن و سر زیر آب کردن، فقط در روز حرام است.
حکم مطالعه امور دنیوی و اشتغال به آن در اعتکاف [محرّمات اعتکاف ]
پرسش : مطالعه امور دنیوی و اشتغال به آن در هنگام اعتکاف چه حکمی دارد؟
پاسخ : پرداختن به امور دنیوى و مطالعات مربوط به آن براى معتکف جایز است; ولى اشتغال به این امور در تمام اوقات اعتکاف مشکل است، و شاید با مفهوم اعتکاف از منظر اهل شرع منافات داشته باشد.
حکم اعتکاف در صورت خندیدن و صحبت کردن [محرّمات اعتکاف ]
پرسش : آیا صحبت کردن و خندیدن در هنگام اعتکاف اشکال دارد؟
پاسخ : صحبت کردن و خندیدن ضررى به اعتکاف نمى زند.
حکم نایب گرفتن معتکف برای خرید و فروش [محرّمات اعتکاف ]
پرسش : اگر معتكف در معامله اى پول نپردازد، بلكه جنس را نسيه بخرد، يا نسيه بفروشد، يا براى معامله نائب بگيرد، يا پول را به دست خود فروشنده ندهد، يا مستقيماً پول از دست خريدار نگيرد، اعتكاف چه حكمى پيدا مى كند؟
پاسخ : خرید و فروش، بلکه مطلق تجارت، با نبود ضرورت براى معتکف حرام است. ولى اگر دیگرى را نایب بگیرد اشکالى ندارد.
حکم طلب مال از بدهکار در حین اعتکاف [محرّمات اعتکاف ]
پرسش : آیا معتکف طلبکار، مى تواند طلب خويش را بازستاند؟
پاسخ : این کار مانعی ندارد.
حکم پرداخت اجرت حمامی در حین اعتکاف [محرّمات اعتکاف ]
پرسش : آیا پرداختن اجرت حمامی در حین اعتکاف، مصداق خرید و فروش می باشد و جایز نیست؟
پاسخ : این کار اشکالی ندارد.
حکم خواندن شعر در زمان اعتکاف [محرّمات اعتکاف ]
پرسش : با توجّه به اينكه از شعر گفتن در حال اعتكاف نهى شده است، اگر معتكف در مدح اهل بيت(عليهم السلام) اشعارى بگويد، كار حرامى مرتكب شده است؟
پاسخ : این کار خللى به اعتکاف وارد نمى کند.
وظیفه معتکف در صورت عطر افشانی مسجد [محرّمات اعتکاف ]
پرسش : در مساجد معمولا عطر مى زنند و گريزى از آن نيست، وظيفه معتكف چيست؟
پاسخ : معتکف عمداً استنشاق نکند.
حکم استفاده از اغذیه و مواد معطر در اعتکاف [محرّمات اعتکاف ]
پرسش : استفاده از غذاها، ميوه ها، موادّ شوينده و لوازم آرايشى معطّر، و همچنين دستمال كاغذى هاى معطّر، و خلاصه هر چيز معطر، هر چند جزء عطريّات و بوى خوش به شمار نرود، براى معتكف چه حكمى دارد؟
پاسخ : در صورتى که عرفاً جزء عطریّات محسوب نشود مانعى ندارد، ولى بهتر پرهیز از آن است.
حکم استفاده از زعفران در غذای معتکف [محرّمات اعتکاف ]
پرسش : آیا استفاده از زعفران در غذای معتکف اشکال دارد؟
پاسخ : در فرض سوال، اشکال دارد.
حکم معاملات غیر از بیع در اعتکاف [محرّمات اعتکاف ]
پرسش : انجام ساير معاوضات (غير از بيع) نظير اجاره، شركت، جعاله، مضاربه و مانند آن در حال اعتكاف چه حكمى دارد؟
پاسخ : انجام این امور نیز براى معتکف اشکال دارد.
حکم پرداختن به مباحث سیاسی و اجتماعی در زمان اعتکاف [محرّمات اعتکاف ]
پرسش : بعضى از معتكفين در برخى از اوقات، كه حال مناسبى براى دعا و اعمال مستحبّى ندارند، به مباحثات علمى، يا سياسى، يا اقتصادى، يا اجتماعى، يا شغلى، يا حزبى و مانند آن مى پردازند، اين كار چه حكمى دارد؟
پاسخ : این کار اشکالى ندارد، هر چند بهتر است به عبادت یا حداقل به مباحثات دینى بپردازند.
حکم بوییدن بوی خوش برای معتکفی که بو را تشخیص نمی دهد [محرّمات اعتکاف ]
پرسش : بوييدن بوهاى خوش و اشياى معطّر براى معتكفى كه بر اثر سرماخوردگى و مانند آن، بوها را به خوبى تشخيص نمى دهد، چه حكمى دارد؟
پاسخ : اگر به هیچ وجه بو را تشخیص نمى دهد اشکالى ندارد.
حکم اجیر گرفتن برای امور عبادی در اعتکاف [محرّمات اعتکاف ]
پرسش : با توجّه به اينکه خرید و فروش در اعتکاف جایز نیست؛ آیا اجیر گرفتن برای امور عبادی هم شامل این حکم می شود؟
پاسخ : این کار خلاف احتیاط است.
حکم پرداخت کرایه تاکسی برای معتکف [محرّمات اعتکاف ]
پرسش : با توجه به عدم جواز معامله برای معتکف، پرداخت اجرت تاکسی برای معتکف در مواردی که خروج از مسجد مانعی ندارد مانند شرکت در نماز جمعه و امتحان و مانند آن، چه حکمی دارد؟
پاسخ : در موارد نیاز و ضرورت، مانعی ندارد.
حکم استعمال عطر توسط معتکف از روی جهل به حکم [محرّمات اعتکاف ]
پرسش : اگر معتکف از روی جهل به حکم، عطر بزند اعتکاف او چه حکمی دارد؟
پاسخ : اعتکاف او بنابر احتیاط واجب باطل است ولی می تواند به مرجع دیگری رجوع کند.
حکم وضعی معامله صورت گرفته در زمان اعتکاف [محرّمات اعتکاف ]
پرسش : اگر در حال اعتکاف معامله ای انجام دهد آیا معامله نیز باطل می شود؟
پاسخ : معامله باطل نیست.
حکم وضعی معامله صورت گرفته در زمان اعتکاف [محرّمات اعتکاف ]
پرسش : اگر در حال اعتکاف معامله ای انجام دهد آیا معامله نیز باطل می شود؟
پاسخ : معامله باطل نیست.
جواز پول دادن معتکف به دیگری جهت خرید اضطراری [محرّمات اعتکاف ]
پرسش : پول دادن به افرادى كه معتكف نيستند، جهت خريد لوازم مورد نياز، مثل شامپو و خميردندان و مانند آن، چه حكمى دارد؟
پاسخ : آنچه ضرورى است، مانعى ندارد.
ملاقات و گفتگو معتکف با اعضای خانواده [محرّمات اعتکاف ]
پرسش : ملاقات و گفتگوى اعتكاف كننده با اعضاى خانواده اش (همسر، خواهر، مادر) در طول اعتكاف چه حكمى دارد؟
پاسخ : اشکالى ندارد.
مبطلات اعتکاف [مبطلات اعتکاف ]
پرسش : مبطلات اعتکاف را بیان فرمایید؟
پاسخ : امور زیر باطل کننده اعتکاف است: 1. تمام چیزهایى که روزه را باطل مى کند، چنانچه در روز انجام شود. 2. آمیزش با همسر، چه در روز باشد و چه در شب. 3. ارتکاب سایر محرّماتِ اعتکاف; نظیر خرید و فروش و استشمام عطریّات و بوهاى خوش، بنابر احتیاط واجب، بلکه خالى از قوّت نیست.
حکم ارتکاب محرمات باطل کننده اعتکاف [مبطلات اعتکاف ]
پرسش : چنانچه معتکف یکی از محرمات باطل کننده اعتکاف را انجام دهد چه حکمی دارد؟
پاسخ : هرگاه معتکف یکى از محرّماتی که موجب بطلان اعتکاف مى شود را حتّى از روى سهو و فراموشى مرتکب گردد، اعتکاف او خالى از اشکالى نیست.
وظیفه معتکف در صورت آمیزش جنسی [مبطلات اعتکاف ]
پرسش : اگر انسان در هنگام اعتکاف، آمیزش جنسی کند وظیفه او چیست؟
پاسخ : اگر معتکف آمیزش جنسى کند هر چند از روى فراموشى باشد، چنانچه اعتکاف واجب باشد باید پس از اتمام آن، در صورتى که وقت آن محدود بوده، قضاى آن را بجا آورد، و اگر وقتش وسیع است، بنابر احتیاط واجب آن را از نو شروع کند، و اگر مستحب بوده، آن را تمام کند و قضا ندارد.
وظیفه معتکف در صورت ارتکاب مبطلات اعتکاف [مبطلات اعتکاف ]
پرسش : اگر معتکف، یکی از مبطلات اعتکاف را مرتکب گردد چه وظیفه ای دارد؟
پاسخ : هرگاه انسان، اعتکاف خود را به سبب ارتکاب یکى از مبطلات اعتکاف باطل کند چنانچه آن اعتکاف واجب معیّن بود (و وقت آن گذشته) باید قضاى آن را بجا آورد، و اگر واجب غیر معیّن بوده، باید آن را دوباره انجام دهد، مگر اینکه به هنگام نیّت اعتکاف یا اجراى صیغه نذر شرط رجوع کرده باشد، که در این صورت نیازى به قضا یا اعاده آن نیست. و اگر اعتکافش واجب نبوده، ولى در روز سوم آن را باطل کرده، در اینجا نیز باید قضاى آن را بجا آورد، امّا اگر در روز اوّل و دوم (قبل از تکمیل دو روز) بوده، وظیفه اى ندارد.
عدم فوریّت قضای اعتکاف [مبطلات اعتکاف ]
پرسش : آیا به جا آوردن قضای اعتکاف، واجب فوری می باشد؟
پاسخ : قضاى اعتکاف، واجب فورى نیست؛ هر چند انجام آن در اوّلین فرصت مطابق احتیاط است.
عدم وجوب قضای اعتکاف نذری میّت بر ولیّ او [مبطلات اعتکاف ]
پرسش : اگر معتکف در حین اعتکاف نذری یا مانند آن که واجب شده است بمیرد؛ قضای آن بر ولیّ میّت واجب است؟
پاسخ : هرگاه معتکف در اثناى اعتکافى که به سبب نذر یا مانند آن واجب شده از دنیا برود، قضاى آن بر ولىّ میّت واجب نیست; هر چند مطابق احتیاط است.
حکم بطلان اعتکاف با زنا و شراب خواری در شب [مبطلات اعتکاف ]
پرسش : آیا ارتکاب حرام مانند زنا و شراب خواری در شب موجب بطلان اعتکاف می باشد؟
پاسخ : زنا کردن موجب بطلان اعتکاف است و مشروب خوردن بنابراحتیاط واجب موجب بطلان اعتکاف است.
حکم نگاه حرام در زمان اعتکاف [مبطلات اعتکاف ]
پرسش : آیا نگاه شهوت انگیز موجب بطلان اعتکاف مى شود؟
پاسخ : موجب بطلان اعتکاف نمى شود.
محرّمات اعتکاف که مبطل آن نیز هستند [مبطلات اعتکاف ]
پرسش : كدام يك از محرّمات اعتكاف، باعث بطلان اعتكاف مى شود؟
پاسخ : پنج چیز بر معتکف حرام است: 1ـ تمتّع از همسر، خواه جماع باشد یا لمس و بوسیدن، بنابر احتیاط. 2ـ استمنا بنابر احتیاط; هر چند از طریق حلال باشد، مانند ملاعبه با همسر. 3ـ بوییدن عطریّات و بوهاى خوش; هر چند به قصد لذّت نباشد. 4ـ خرید و فروش، بلکه مطلق تجارت با نبودن ضرورت بنابر احتیاط; ولى پرداختن به امور مباح دنیوى مانند خیّاطى و امثال آن اشکال ندارد. 5ـ جدال بر سر مسائل دینى یا دنیوى به قصد غلبه کردن بر طرف مقابل و اظهار فضیلت. و هر یک از امور فوق اعتکاف را باطل مى کند.
باطل شدن اعتکاف بسبب باطل شدن روزه معتکف [مبطلات اعتکاف ]
پرسش : اگر روزه معتكف باطل شود، آيا اعتكافش نيز باطل مى گردد؟
پاسخ : آرى! اعتکاف او هم باطل مى شود.
هر کار حرامی موجب بطلان اعتکاف نیست [مبطلات اعتکاف ]
پرسش : اگر معتكف مرتكب فعل حرامى شود كه روزه را باطل نمى كند، اعتكافش چه حكمى دارد؟
پاسخ : هرکار حرامى اعتکاف را باطل نمى کند; تنها امور خاصّى اعتکاف را باطل مى کند .
وظیفه معتکف در صورت های مختلف باطل شدن اعتکافش [مبطلات اعتکاف ]
پرسش : اگر اعتكاف به وسيله يكى از مبطلات و مفسدات باطل شود در صور زير چه حكمى دارد؟ الف) در صورتى كه اعتكاف، واجب معيّن باشد. ب) در صورتى كه اعتكاف واجب غير معيّن باشد. ج) در صورتى كه اعتكاف استحبابى باشد. و در هر صورت آيا قضاى اعتكاف، واجب فورى است؟
پاسخ : هر گاه اعتکاف خود را با یکى از امور پنجگانه مبطل اعتکاف، باطل کند، اگرآن اعتکاف به سبب نذر بر او واجب معیّن بوده باید قضا کند. و اگر واجب غیر معیّن بوده و این امر در روز سوم بوده نیز باید قضا کند. و اگر در روز اوّل و دوم بوده لازم نیست. در ضمن، قضاى اعتکاف واجب فورى نیست; بلکه وقت آن وسیع است.
تکلیف معتکفی که با علم یا جهل به موضوع جای کسی را غصب کرده [مبطلات اعتکاف ]
پرسش : اگر شخصى جاى كسى را كه معتكف بوده غصب كند، فرموده اند اعتكاف او باطل است، حال اگر جاهل يا عامد بوده و اكنون پشيمان شده، و جاى خود را عوض كرده، آيا اعتكاف او صحيح است؟ و در صورت عمد آيا كفّاره دارد؟
پاسخ : اگر جاهل به موضوع باشد، اعتکاف او صحیح است; ولى اگر غصب بودن را مى دانسته و حکم اعتکاف را نمى دانسته، اعتکاف او صحیح نیست. و توبه در اینجا مشکلى را حل نمى کند.
حکم پرداخت کفاره اعتکاف [کفاره اعتکاف ]
پرسش : اگر معتکف، اعتکاف واجب خود را باطل کند باید کفاره بپردازد؟ اعتکاف مستحب چطور؟
پاسخ : هر گاه معتکف به سبب آمیزش، هر چند در شب، اعتکاف واجب خود را باطل کند، باید کفّاره بپردازد. امّا اگر با یکى دیگر از محرّمات، اعتکاف را باطل نماید کفّاره ندارد، هر چند پرداخت کفّاره در غیر آمیزش نیز موافق احتیاط است؛ بلکه احتیاط آن است که در اعتکاف مستحبى، اگر قبل از تکمیل روز دوم باطل شود نیز کفّاره بدهد.
مقدار کفاره اعتکاف [کفاره اعتکاف ]
پرسش : کفاره اعتکاف چه مقدار می باشد؟
پاسخ : کفّاره اعتکاف بنابر اقوى همانند کفّاره ماه رمضان است; یعنى شصت روز روزه بگیرد، و یا شصت فقیر را سیر کند. ولى احتیاط مستحبآن است که همچون کفّاره ظهار عمل کند، که در درجه اوّل روزه است.
وجوب پرداخت کفاره مجدد در صورت ابطال اعتکاف واجب در ماه رمضان [کفاره اعتکاف ]
پرسش : اگر معتکف ، اعتکاف واجب خود را در ماه رمضان باطل کند باید دو بار کفاره بپردازد؟
پاسخ : هرگاه اعتکاف واجب باشد، و در ماه رمضان واقع شود و انسان آن را با آمیزش در روز باطل کند، باید دو کفّاره بپردازد. یک کفّاره براى باطل کردن اعتکاف و دیگر، کفّاره باطل کردن روزه ماه مبارک رمضان.
وظیفه معتکف در صورت بطلان اعتکاف واجب در روزه قضای رمضان [کفاره اعتکاف ]
پرسش : اگر معتکف در اعتکاف واجب خود، روزه قضای رمضان گرفته باشد؛ در صورت بطلان اعتکاف، نسبت به کفاره چه وظیفه ای دارد؟
پاسخ : چنانچه اعتکاف واجب باشد و روزه قضاى ماه رمضان را گرفته باشد و آن را باطل کند، علاوه بر کفّاره اعتکاف باید کفّاره افطارقضاى روزه رمضان را نیز بپردازد.
وظیفه معتکف در صورت آمیزش در اعتکاف نذری در ماه رمضان [کفاره اعتکاف ]
پرسش : اگر معتکف در اعتکاف نذری خود در ماه رمضان، آمیزش جنسی کند نسبت به کفاره چه وظیفه ای دارد؟
پاسخ : هرگاه مطابق نذر در ماه رمضان معتکف شود، سپس آن را با آمیزش در روز باطل کند باید سه کفّاره بپردازد: الف) کفّاره اعتکاف. ب) کفّاره نذر (البتّه مشروط بر اینکه نذر را در مثل این واجبات صحیح بدانیم). ج) کفّاره افطاردر ماه رمضان.
وظیفه معتکف در صورت آمیزش بدون رضایتِ همسر معتکف خود در ماه رمضان [کفاره اعتکاف ]
پرسش : اگر مرد معتکف با همسر معتکف خود در ماه رمضان بدون رضایت او آمیزش جنسی کند نسبت به کفاره چه وظیفه ای دارد؟
پاسخ : هرگاه معتکف با همسر در حال اعتکافش در روز ماه مبارک رمضان بدون رضایت وى، آمیزش کند، احتیاط آن است که چهار کفّاره بدهد، هر چند بعید نیست سه کفّاره به شرح زیر کفایت کند: الف) کفّاره باطل کردن اعتکاف خودش. ب) کفّاره باطل کردن روزه ماه رمضان خودش. ج) کفّاره باطل کردن روزه ماه رمضان همسرش. زیرا دلیلى بر اینکه کفّاره چهارمى به خاطر باطل کردن اعتکاف زن، بر شوهر واجب باشد در دست نداریم. بدین جهت اگر در شب او را مجبور بر آمیزش کند فقط کفّاره بطلان اعتکاف خودش را باید بپردازد، و کفّاره دیگرى بر او نیست.
وظیفه زوجین معتکف در صورت آمیزش در ماه رمضان [کفاره اعتکاف ]
پرسش : اگر زوجین معتکف در ماه رمضان آمیزش جنسی کنند نسبت به کفاره چه وظیفه ای دارند؟
پاسخ : چنانچه معتکف در روز ماه رمضان با همسر در حال اعتکافش آمیزش کند، و این کار با میل و رضایت زوجه نیز بوده باشد، هر یک از آنها باید دو کفّاره بپردازد، و اگر در شب همبستر شوند، هر کدام یک کفّاره مى دهد.
حکم پرداخت کفاره در صورت بطلان روزه روز سوم اعتکاف در ماه رمضان [کفاره اعتکاف ]
پرسش : اگر معتکف در ماه مبارک رمضان، روزه روز سوم اعتکاف را نگیرد باید دو کفاره بپردازد؟
پاسخ : یک کفاره بیشتر ندارد مگر اینکه با جماع روزه را باطل کند که دو کفاره دارد.
حکم قطع اعتکاف مستحبی [قطع اعتکاف ]
پرسش : آیا معتکف می تواند اعتکاف مستحبی خود را قطع نماید؟
پاسخ : قطع اعتکاف مستحبّى در دو روز اوّل جایز است; امّا اگر دو روز اوّل گذشت و آن را رها نکرد، در روز سوم واجب مى شود، و نمى توان آن را قطع کرد.
حکم قطع اعتکاف بنابر ضرورت [قطع اعتکاف ]
پرسش : اگر معتکف بنابر ضرورت می تواند اعتکاف را قطع کند؟ آیا کفاره دارد؟
پاسخ : در صورتى که ضرورتى پیش آید، مى تواند اعتکاف را برهم بزند. و در صورتى که روز سوم باشد باید قضا کند; همچنین اگر به عنوان نذر بوده باشد. ولى کفّاره ندارد.
حکم قطع اعتکاف نذری [قطع اعتکاف ]
پرسش : آیا معتکف می تواند اعتکاف نذری خود را قطع نماید؟
پاسخ : اعتکاف نذرى، اگر معیّن باشد (مثل اینکه نذر کرده در 13 و 14 و 15 ماه رجب معتکف شود) قطع آن جایز نیست و چنانچه غیر معیّن باشد، قطع آن جایز است.
حکم قطع اعتکاف در روز سوم بدون عذر با وجود شرط عدول [قطع اعتکاف ]
پرسش : اگر کسى در نیّت خود شرط رجوع کند، آیا بدون بروز مانع مى تواند اعتکاف را در روز سوّم بهم بزند؟
پاسخ : این کار اشکال دارد.
حکم تعلیق در اعتکاف [قطع اعتکاف ]
پرسش : تعلیق در اعتکاف چه حکمی دارد؟
پاسخ : تعلیق در اعتکاف جایز نیست. بنابراین اگر اعتکافش را معلّق بر چیزى کند که منافات با تحقّق قصد اعتکاف داشته باشد، باطل است. امّا اگر آن را معلّق بر شرطى کند که به هنگام نیّت مى داند آن شرط حاصل خواهد شد اشکال ندارد و این در حقیقت تعلیق در اعتکاف شمرده نمى شود.
حکم عدول از اعتکاف واجب معیّن [عدول از اعتکاف ]
پرسش : آیا می توان از اعتکاف واجب معین عدول کرد؟
پاسخ : اگر اعتکاف واجب معیّن باشد (مثل اینکه نذر کرده دهه آخر ماه مبارک رمضان امسال را معتکف شود) به مجرّد شروع اعتکاف، بلکه قبل از شروع، انجام آن (در زمان خودش) واجب است، و رجوع و عدول از آن جایز نیست.
حکم عدول از اعتکاف واجب غیر معیّن و اعتکاف مستحبی [عدول از اعتکاف ]
پرسش : آیا می توان از اعتکاف واجب غیر معین و اعتکاف مستحبی عدول کرد؟
پاسخ : در اعتکاف واجب موسّع (مثل اینکه نذر کرده ده روز از ماه مبارک رمضان امسال را معتکف شود) و همچنین در اعتکاف مستحبى قبل از تکمیل دو روز اوّل، حق رجوع و عدول دارد، امّا پس از گذشت این زمان، یا در روز سوم اعتکاف واجب مى گردد و رجوع جایز نیست. ولى احتیاط آن است که در این دو، مخصوصاً در واجب موسّع، هنگامى که شروع کرد عدول نکند، و آن را به اتمام برساند.
جواز شرط عدول از اعتکاف [عدول از اعتکاف ]
پرسش : آیا معتکف می تواند در اعتکاف شرط عدول نماید؟ شرط انجام منافیات اعتکاف چطور؟
پاسخ : معتکف مى تواند به هنگام نیّت اعتکاف، شرط کند که هر زمان خواست، حتّى در روز سوم، از اعتکاف خارج شود; اعمّ از اینکه خروج از اعتکاف را مشروط به حادث شدن امرى کند یا نه و احتیاط آن است که شرط مذکور براى عذرى هر چند عرفى باشد، ولى نمى تواند شرط کند که منافیات اعتکاف، نظیر همبستر شدن با همسر و مانند آن را در حال اعتکاف انجام دهد.
زمان ذکر شرط عدول از اعتکاف [عدول از اعتکاف ]
پرسش : معتکف باید در چه زمانی شرط عدول از اعتکاف را بیان نماید؟
پاسخ : شرط عدول از اعتکاف، باید به هنگام نیّت اعتکاف ذکر گردد; بنابراین اگر قبل از نیّت اعتکاف، یا پس از آن گفته شود، اعتبارى ندارد هر چند قبل از شروع روز سوم باشد.
عدم تأثیر اسقاط شرط عدول بعد از ذکرآن در نیّت اعتکاف [عدول از اعتکاف ]
پرسش : آیا می توان به اسقاط شرط عدول از اعتکاف ترتیب اثر داد؟
پاسخ : هرگاه به هنگام نیّت شرط عدول کند، سپس آن را اسقاط کند، این اسقاط تاثیرى ندارد، هر چند احتیاط آن است که آثار سقوط شرط را جارى کند، یعنى پس از تکمیل دو روز عدول نکند و روز سوم را نیز در اعتکاف بماند.
جواز ذکر شرط عدول در صیغه اعتکاف نذری [عدول از اعتکاف ]
پرسش : آیا معتکف می تواند در صیغه اعتکاف نذری، شرط عدول نماید؟
پاسخ : انسان مى تواند به هنگام نذر اعتکاف، شرط عدول را در صیغه نذر بگنجاند. مثل اینکه بگوید: «لله علىّ ان اعتکف بشرط ان یکون لى الرجوع عند عروض کذا او مطلقاً». دراین صورت حقّ عدول دارد، هر چند به هنگام نیّت اعتکاف آن را شرط نکرده باشد. البتّه این شرط در صورتى صحیح است که معنایش نذر اعتکاف مشروط باشد، سپس به هنگام وفاى به نذر نیّت کند آنچه را نذر کرده ـ هر چند بصورت اجمالى ـ بجا آورد تا اینکه اشتراط عدول در حقیقت در نیّت اعتکاف باشد. در غیر این صورت دلیلى بر صحت آن وجود ندارد، و لکن احتیاط آن است که شرط را به هنگام نیّت و شروع اعتکاف نیز ذکر کند.
عدم تفاوت شرط عدول در صیغه نذر اعتکاف معیّن با غیر معیّن [عدول از اعتکاف ]
پرسش : آیا احکام شرط عدول در صیغه نذر اعتکاف معیّن با غیر معیّن متفاوت می باشد؟
پاسخ : تفاوتى در شرط عدول در صیغه نذر، بین نذر اعتکاف ایّام معیّن و غیرمعیّن، و اعتکافهاى پى در پى و جداى از هم نیست. بنابراین هر گاه شرط عدول کند در تمام صورتهاى مذکور حقّ عدول دارد و قضاى چنین اعتکافى نسبت به نذر معیّن، و از سر گرفتن آن در نذر غیر معیّن واجب نیست.
حکم شرط عدول معتکف در یک اعتکاف نسبت به اعتکاف دیگر [عدول از اعتکاف ]
پرسش : آیا معتکف می تواند در یک اعتکاف، شرط عدول در اعتکاف دیگر نماید؟
پاسخ : معتکف نمى تواند در یک اعتکاف شرط کند که حقّ عدول در اعتکاف دیگر داشته باشد، همانگونه که نمى تواند شرط کند که حق فسخ اعتکاف شخص دیگر ـ اعمّ از فرزند، یا خدمتکار، یا فرد بیگانه اى ـ را داشته باشد.
حکم اعتکاف نذری [نذر اعتکاف ]
پرسش : آيا مي توان اعتکاف را نذر کرد؟
پاسخ : چون اعتکاف یک عبادت است، می توان آن را نذر کرد. ولی شرایط نذر باید رعایت شود، از جمله اینکه سبب آزار پدر و مادر نشود و در مورد زوجه بنابر احتیاط واجب اذن زوج هم لازم است (اینکه منافات با حق زوج نداشته باشد کافی نیست).
حکم به جا آوردن روزه های واجب در اعتکاف نذری [نذر اعتکاف ]
پرسش : هرگاه انسان نذر کند در روزهای معینی معتکف شود آیا می تواند روزه نذری را جایگزین روزه اعتکاف کند؟ اگر در هنگام نذر، قصد او روزه مخصوص اعتکاف بوده باشد چطور؟
پاسخ : هرگاه نذر کند که در روزهاى معیّنى (مثلا سه روز اوّل ماه شعبان) معتکف شود، و روزه نذرى یا روزه استیجارى(هر چند ما در اصل عبادات استیجاریّه اشکال داریم) نیز بر عهده داشته باشد، مى تواند چنین روزه هایى را به هنگام اعتکاف نذرى بجا آورد، تا هم نذر اعتکاف را انجام داده باشد و هم روزه هاى واجب را. البتّه اگر به هنگام نذرِ اعتکاف، قصدش این باشد که روزه مخصوص اعتکاف بگیرد، نمى تواند قصد روزه دیگرى کند.
بطلان نذر کمتر از سه روز در اعتکاف [نذر اعتکاف ]
پرسش : اگر انسان نذر کند که دو روز معتکف باشد این کار چه حکمی دارد؟
پاسخ : چنانچه نذر کند یک یا دو روز معتکف شود، نه بیشتر، نذرش باطل است، ولى اگر قید «نه بیشتر» را ذکر نکند، نذرش صحیح است، و باید آن را تا سه روز کامل کند.
حکم نذر معین اعتکاف در صورت مصادفت با روز عیدین [نذر اعتکاف ]
پرسش : اگر انسان نذر معین برای اعتکاف کند و روز سوم مصادف با عید شود، نذر او چه حکمی دارد؟
پاسخ : اگر انسان نذر کند سه روز معیّن یا بیشتر معتکف گردد (مثل اینکه نذر کند روز 28 و 29 و 30 ماه مبارک رمضان را معتکف شود) سپس روز سوم مصادف با عید گردد (مثل اینکه ماه رمضان در فرض مثال فوق 29 روز شود) چنین نذرى از اصل باطل است، و قضا هم ندارد; زیرا نذر از ابتدا منعقد نشده است، هر چند قضاى آن مطابق احتیاط است.
چگونگی انجام نذر اعتکاف در صورت تقیید آن به روز بازگشت مسافر [نذر اعتکاف ]
پرسش : اگر شخصی نذر کند که در روز بازگشت مسافرش معتکف گردد نذر او چه حکمی دارد؟
پاسخ : هر گاه نذر کند که روز بازگشت (مثلا) پدرش از مکّه معتکف شود، چنانچه امکان داشته باشد در آن روز احتیاط کند و از طلوع فجر اعتکاف ببند، نذرش صحیح است. همچنین اگر یقین داشته باشد که مسافرش قبل از طلوع فجر (اذان صبح) باز مى گردد.
حکم نذر اعتکاف در صورت تقیید آن به روز پس از ورود مسافر [نذر اعتکاف ]
پرسش : اگر شخصی نذر کند که پس از ورود مسافرش معتکف گردد نذر او چه حکمی دارد؟
پاسخ : اگر نذر کند روز پس از ورود مسافرش معتکف شود، بدون شک نذرش صحیح است، و باید تا سه روز در حال اعتکاف باشد.
حکم نذر اعتکاف سه روزه بدون دو شب میانی آن [نذر اعتکاف ]
پرسش : اگر انسان نذر کند که سه روز، بدون دو شب میانی آن معتکف شود نذر او چه حکمی دارد؟
پاسخ : چنانچه نذر کند که سه روز بدون دو شب وسط آنها معتکف مى شود، چنین نذرى باطل است.
عدم لزوم اعتکاف شب اول در صورت نذر سه روزه کردن [نذر اعتکاف ]
پرسش : اگر شخصی نذر کند که سه روز را معتکف باشد آیا باید شب اول را نیز معتکف باشد؟
پاسخ : در صورتى که نذر کند سه روز یا بیشتر معتکف شود، لازم نیست شب اوّل هم در حال اعتکاف باشد.
لزوم اعتکاف شب اول در صورت نذر یک ماهه [نذر اعتکاف ]
پرسش : اگر شخصی نذر کند که یک ماه را معتکف باشد آیا باید شب اول را نیز معتکف باشد؟
پاسخ : اگر نذر کند یک ماه معتکف شود، شب اوّل که جزء ماه محسوب مى شود نیز باید در حال اعتکاف باشد.
وظیفه معتکف در اعتکاف یک ماهه در صورت کسری ماه قمری [نذر اعتکاف ]
پرسش : هرگاه شخصی نذر کند که یک ماه معتکف باشد؛ چنانچه ماه قمری 29 روز باشد چه وظیفه ای دارد؟
پاسخ : هر گاه نذر کند که یک ماه قمرى معتکف شود، چنانچه ماهى که در آن معتکف شده 29 روز باشد، احتیاط واجب آن است که روز اوّل ماه بعد را نیز بر آن بیفزاید، زیرا هرگاه دو روز بر اعتکافش اضافه کند، اعتکاف روز سوم نیز واجب مى شود.
چگونگی انجام نذر اعتکاف یک ماهه [نذر اعتکاف ]
پرسش : اگر شخصی نذر کند که یک ماه را معتکف باشد چگونه باید آن را به جا آورد؟
پاسخ : هرگاه نذر کند که یک ماه معتکف شود، واجب است یک ماه پشت سر هم معتکف شود.
چگونگی انجام نذر اعتکافِ قسمتی از یک ماه [نذر اعتکاف ]
پرسش : اگر شخصی نذر کند که قسمتی از یک ماه را معتکف باشد چگونه باید آن را به جا آورد؟
پاسخ : اگر نذر کند که قسمتى از ماه ( مثلا نه روز یا پانزده روز) اعتکاف نماید، مى تواند بطور پراکنده (سه روز سه روز) معتکف شود، تا آن مقدار که نذر کرده کامل شود، مشروط بر اینکه نذرش انصراف به روزهاى پى در پى نداشته باشد، که در این صورت نیز باید اعتکافش پى در پى باشد.
وظیفه معتکف در صورت بطلان یک روز از نذر اعتکاف یک ماهه غیر معین [نذر اعتکاف ]
پرسش : اگر معتکف یک روز از نذر اعتکاف یک ماهه غیر معین خود را باطل کند چه وظیفه ای دارد؟
پاسخ : چنانچه نذر کند که یک ماه نامعیّن، یا چندین روز پى در پى غیر معیّن معتکف شود (چه قید پى در پى را در صیغه نذر آورده باشد، یا چنین از نذرش استفاده گردد)، و اعتکاف را شروع کند، سپس یک روز یا بیشتر از ایّام اعتکاف را باطل کند، تمام روزهایى که معتکف بوده باطل مى شود، هر چند روزهایى که بطور صحیح در حال اعتکاف بوده، سه روز یا بیشتر بوده باشد، و باید اعتکاف را با رعایت تتابع و پى در پى بودن از سر بگیرد.
وظیفه معتکف در صورت بطلان یک روز از نذر اعتکاف یک ماهه معین [نذر اعتکاف ]
پرسش : اگر معتکف یک روز از نذر اعتکاف یک ماهه معین خود را باطل کند چه وظیفه ای دارد؟ اگر بطلان در آخرین لحظات اعتکاف روی داده باشد چطور؟
پاسخ : اگر نذرش براى ماه یا روزهاى معیّنى بوده و آن را باطل کرده، باید قضاى آن را بصورت پى در پى بجا آورد و حتّى اگر اعتکاف نذرى معیّن را در آخرین لحظات باطل کند، به گونه اى که پس از بطلان هنوز مقدارى از زمان اعتکاف باقیمانده باشد احتیاط آن است که در این صورت نیز قضا کند.
حکم نذر اعتکاف چهار روزه غیر متوالی در صورت بطلان آن در روز چهارم [نذر اعتکاف ]
پرسش : اگر شخصی نذر کند که چهار روز غیر متوالی معتکف باشد چنانچه در روز چهارم، مبطل اعتکاف از او روی دهد نذر او چه حکمی دارد؟
پاسخ : در صورتى که نذر کند چهار روز معتکف شود، و پى در پى بودن را شرط نکرده باشد، و این مطلب از نحوه نذر وى نیز استفاده نشود، سپس در روز چهارم کارى که اعتکاف را باطل مى کند انجام دهد، سه روز اوّل اعتکافش صحیح است، ولى باید روز چهارم را قضا کند، و دو روز دیگر بر آن بیفزاید.
وظیفه معتکف در صورت قطع اعتکاف نذری در روز چهارم [نذر اعتکاف ]
پرسش : اگر نذر كند چهار روز معتكف شود، و پيوستگى آن چهار روز را شرط ننمايد، و روز چهارم برخلاف نذرش از اعتكاف خارج شود، وظيفه اش چيست؟
پاسخ : باید مجدّداً اعتکاف چهار روز را بجا آورد.
وظیفه معتکف در صورت نذر اعتکاف پنج روزه [نذر اعتکاف ]
پرسش : اگر شخصی نذر کند که پنج روز معتکف باشد چگونه باید آن را به جا آورد؟
پاسخ : هر گاه نذر کند، پنج روز معتکف شود، باید یک روز دیگر بر آن بیفزاید، چه پى در پى بجا آورد، یا به شکل ناپیوسته.
وظیفه شخص در صورت فراموشی ادای نذر اعتکاف معین [نذر اعتکاف ]
پرسش : اگر شخصی به خاطر فراموشی و مانند آن، نذر اعتکاف معین را به جا نیآورد چه وظیفه ای دارد؟
پاسخ : اگر نذر کند در زمان معیّنى (مثلا یک ماه معیّن از سال، یا روزهاى معیّنى از ماه خاص) معتکف شود، سپس در آن ایّام مخصوص، بخاطر فراموشى یا عمداً و عصیاناً یا بر اثر اضطرار، اعتکاف را ترک کند، قضاى آن واجب است. و اگر تشخیص ماهها مشکل شود، و در نتیجه ماه مورد نظر را نتواند بطور قطعى مشخص کند، به ظنّ خود عمل مى کند، مگر اینکه احتیاط ممکن باشد و عسر و حرج لازم نیاید، که احتیاط واجب آن است مطابق احتیاط عمل کند. و چنانچه به هیچ کدام از ماهها ظن ندارد، بین ماههایى که محتمل است مخیّر است.
نذر اعتکاف در سفر [نذر اعتکاف ]
پرسش : آیا مسافر می تواند نذر کند که اگر فلان حاجتم روا شد، بروم در شاهچراغ معتکف شود؟
پاسخ : نذر صحیح نیست ولی اگر نذر کند حاجت گرفتم بروم در شاه چراغ یا مثل آن معتکف شوم واجب است برود و ده روز بماند و معتکف شود.
حکم اعتکاف نذری در ماه رمضان [نذر اعتکاف ]
پرسش : آيا اعتكاف نذرى را مى توان در ماه مبارك رمضان بجا آورد؟
پاسخ : در فرض سوال، مانعى ندارد؛ مگر اینکه نیّت او به هنگام نذر، اعتکاف در غیر ماه رمضان باشد.
حکم اعتکاف در صورت غصبی بودن لباس معتکف [متفرقه اعتکاف ]
پرسش : اگر لباس معتکف غصبی باشد اعتکاف او چه حکمی دارد؟
پاسخ : غصبى بودن لباس ضررى به اعتکاف نمى زند.
حکم اعتکاف زن با مصرف قرص پیشگیری از عادت ماهانه [متفرقه اعتکاف ]
پرسش : اگر خانمى با استفاده از قرصهاى مخصوص مانع خونريزى در ايّام عادت ماهيانه شود، آيا مى تواند معتكف گردد؟
پاسخ : این کار مانعى ندارد، ولى براى این کار رضایت شوهر را جلب کند.
حکم اعتکاف مهمان [متفرقه اعتکاف ]
پرسش : با توجه به اينكه فقها مى فرمايند مستحب است ميهمان بدون جلب رضايت ميزبان روزه مستحبى نگيرد، و اعتكاف بدون روزه گرفتن محقّق نمى شود، آيا ميهمان بدون اجازه ميزبانش مى تواند، معتكف شود؟
پاسخ : این کار مانعی ندارد.
حکم شرکت معتکف در راهپیمایی [متفرقه اعتکاف ]
پرسش : آيا شركت در مراسم و راهپيمايى هاى مهم، مانند روز قدس، 22 بهمن و نظاير آن، جزء مصاديق ضرورت عرفى يا شرعى محسوب مى شود؟
پاسخ : احتیاط آن است که معتکف در این امور شرکت نکند.
وظیفه زن معتکف در صورت عادت ماهانه [متفرقه اعتکاف ]
پرسش : اگر خانمى به هنگام اعتكاف عادت ماهانه شود، وظيفه اش چيست؟
پاسخ : باید فوراً از مسجد خارج شود و به اعتکاف خود خاتمه دهد؛ ضمنا اگر نذر نکرده وظیفه ای ندارد ولی اگر نذر کرده، در هر روزی که حیض شود باید اعتکاف را مجدداً بجا آورد و چنانچه از ابتدا می دانسته که در این ایّام عادت میشود، نذرش منعقد نشده و وظیفه ای ندارد.و در اعتکاف مستحب تنها در صورتی انجام اعتکاف مجدد واجب می شود که در روز سوم حیض شود.
حکم اعتکاف طلاب و دانشجویان در ایام تحصیلی [متفرقه اعتکاف ]
پرسش : آيا طلاّب و دانشجويان در ايّام تحصيل مى توانند معتكف شوند؟
پاسخ : هر گاه اعتکاف به درس آنها لطمه نزند، اشکالى ندارد.
حکم گفتگو با تلفن همراه در هنگام اعتکاف [متفرقه اعتکاف ]
پرسش : گفتگو کردن با تلفن همراه در زمان اعتکاف چه حکمی دارد؟
پاسخ : در صورتى که ضررى به اعمال اعتکاف نزند مانعى ندارد، ولى بهتر ترک آن در غیر موارد ضرورت است.
حکم خواندن صیغه عقد و طلاق در هنگام اعتکاف [متفرقه اعتکاف ]
پرسش : آيا در حال اعتكاف مى توان صيغه عقد و طلاق خواند؟
پاسخ : این کار اشکالی ندارد.
استحباب انجام اعمال ام داوود بر معتکف در غیر از ایام البیض [متفرقه اعتکاف ]
پرسش : آيا اعمالى كه معتكفين در سيزدهم تا پانزدهم رجب بجا مى آورند (نظير اعمال امّ داوود) جزء اعمال اعتكاف است، و چنانچه كسى در ماه مبارك رمضان هم معتكف شود بايد آنها را بجا آورد، يا از اعمال مخصوص ايّام البيض محسوب مى شود؟
پاسخ : اعتکاف در اعمال امّ داوود شرط نیست بلکه مربوط به ایّام البیض است. هر چند انجام آن در حال اعتکاف بهتر مى باشد.
حکم پوشیدن لباس احرام توسط معتکف [متفرقه اعتکاف ]
پرسش : با توجّه به اينکه برخي گفته اند معتکف مانند محرم است، آیا مي¬تواند لباس احرام بپوشد؟
پاسخ : پوشیدن لباس احرام نه تنها مستحب نیست بلکه نوعی بدعت است هر چند اعتکاف را باطل نمی کند.
مکروهات اعتکاف [متفرقه اعتکاف ]
پرسش : چه چیزهایی برای معتکف مکروه است؟
پاسخ : مکروهات روزه و مکروهات مسجد را رعایت کند مگر آن مقدار که برای اعتکاف ضرورت دارد.
حکم اعتکاف مستحاضه کثیره [متفرقه اعتکاف ]
پرسش : آیا مستحاضه کثیره می تواند معتکف شود؟
پاسخ : در صورتی که غسل های روزانه خود را انجام دهد مانعی ندارد. در این صورت خروج از مسجد به قصد انجام غسل مانعی ندارد و در صورتی که انجام این غسل ها برای او مشقت دارد می تواند بجای بعضی از غسل ها یک تیمم انجام دهد.
وظیفه معتکف در صورت معذور بودن از غسل [متفرقه اعتکاف ]
پرسش : اگر معتکف در مسجد جنب شود و امکان غسل نباشد وظیفه او چیست؟
پاسخ : تیمم نموده و به مسجد برگردد تا زمانی که امکان غسل پیدا کند.
حکم خوابیدن معتکف در مسجد [متفرقه اعتکاف ]
پرسش : آیا خوابیدن در مسجد برای معتکف نیز کراهت دارد؟
پاسخ : کراهت ندارد.
حکم حضور معتکف در مراسم ارتحال امام خمینی رحمة الله علیه [متفرقه اعتکاف ]
پرسش : آیا معتکفین می توانند در مراسم ارتحال امام خمینی رحمة الله علیه شرکت کنند؟
پاسخ : در صورتی که می خواهید در این مراسم شرکت کنید از اعتکاف صرف نظر کنید.
منبع: سایت هدانا برگرفته از استفتائات آیت الله العظمی مکارم شیرازی.
