آیا نظريه انتصاب تضعیف ولایت فقیه است

آيا نظريه انتصاب لطمه زدن به ولى فقيه نيست؟

در اينجا دو احتمال وجود دارد:

يك. تضعيف اصل ولايت فقيه

نظريه انتصاب، مقبوليت اصل ولايت فقيه را در عقيده مردم تضعيف مى كند؛ زيرا مردم نمى پذيرند خدا كسى را به ولايت بر آنان معين كند.

نقد و بررسى

يكم. مسئله مذكور ـ كه سعى مى شود به عنوان يكى از افكار عمومى ثابت و مسلم جامعه تلقى شود ـ انديشه اى ناسازگار با مبانى دينى است و با واقعيات جامعه شناختى و فرهنگ جوامع اسلامى نيز ناسازگار است. جامعه اسلامى، از آغاز در مدينه با ولايت انتصابى پيامبر اكرم (صلی الله علیه وآله)  شكل گرفت. در مكتب تشيع نيز ولايت انتصابى معصومين (علیهم السلام)  از مسلمات مذهب به شمار مى آيد.

درباره ولى فقيه در عصر غيبت نيز، تجربه تاريخى انقلاب اسلامى ايران، با پذيرش قاطع ولايت امام خمينى (رحمه الله) ، نشان داد كه مبناى نصب هرگز نمى تواند مايه ضعف اعتقادات مردم در امر ولايت ـ چه ولايت معصومان (علیهم السلام)  و چه ولايت فقيه ـ شود.

دوم. اثبات يا انكار مسائل دينى، روش خاص خود را دارد. اينكه «نظريه انتصاب، مقبوليت اصل ولايت فقيه را در عقيده مردم تضعيف مى كند»، از نظر علمى نمى تواند دليل انكار نظريه انتصاب قرار گيرد. اثبات يا انكار نظريه انتصاب، بايد مبتنى بر عقل يا نقل باشد؛ حال آنكه اين مسئله نه دليل عقلى دارد و نه نقلى.

دو. از دست دادن مقبوليت

از آنجا كه در نظريه انتصاب، مشروعيت تصرفات ولى فقيه منوط به انتخاب مردم نيست، مردم احساس هميارى و مشاركت كمترى در امر حكومت مى كنند؛ لذا ولى فقيه مقبوليت خود را از دست داده و از يارى مردم بى بهره مى شود.

نقد و بررسى :

يكم. تجربه تاريخى انقلاب اسلامى ايران، خلاف اين نتيجه را ثابت كرده و مى كند. حضور مردم در صحنه هاى مختلف در جريان شكل گيرى جمهورى اسلامى و مراحل پس از آن، اگر بى نظير نباشد، در جوامع بشرى امروز كم نظير است. اين حضور صرفا متكى به اعتقاد دينى مردم، به لزوم و وجوب شرعى پيروى از ولى امر است كه بازگويى همان نظريه نصب مى باشد.

دوم. در اين احتمال فرض شده است كه در نظريه انتصاب، مشاركت مردم در امر حكومت ناديده گرفته شده است؛ در حالى كه در نگرش اسلامى در كنار مشروعيت الهى، مقبوليت و اقبال عمومى در كار بست قدرت و اعمال آن نيز ملاحظه گرديده و اعمال ولايت بدون خواست عمومى انجام نمى پذيرد.[111]

[111]. براى آگاهى بيشتر ر.ك: شاكرين، حميدرضا، مشروعيت چيست مقاله، پرسمان سال دوم، شماره هفتم، فروردين 1382.

منبع: سایت هدانا برگرفته از پرسمان، پرسش ها و پاسخ ها «ولایت فقیه و جمهوری اسلامی ایران .»

ویژه نامه احکام جامع سایت هدانا