آیا دعا تقدیر را تغییر میدهد
تقدیر و دعا
وقتی دعا می‌کنیم که خدایا همه مریضی‌ها را شفا بده و یا گرفتاری‌های ما را برطرف نما آیا به نوعی به سنت‌های الهی مغایرت پیدا نمی‌کند چرا که اگر قرار باشد این دعاها پذیرفته شود معنایش این است که هیچ‌کس نباید از این دنیا برود و یا مشکلی داشته باشد؟
نکته:
باید دقت کرد برای ایجاد یک پدیده تنها عواملی مادی تأثیر ندارند بلکه عوامل معنوی نیز در پدید آمدن آن پدیده موثر میی‌باشند و اگر در آیات و روایات به دعا کردن سفارش شده است به این معناست که تنها به عوامل مادی اکتفا نکنید بلکه عوامل معنوی مانند دعا، صدقه، توبه نیز در پدید آمدن یک شیء نقش به‌سزایی دارند.
به عبارتی قرآن کریم می فرماید:
«قُلْ مَا يَعْبَأُ بِكُمْ رَبِّي لَوْلَا دُعَاؤُكُمْ»[153]؛
«اگر دعای شما بندگان نبود خداوند به شما توجهی نمی‌فرمود»
«قُلْ أَرَأَيْتُكُم إِنْ أَتَاكُمْ عَذَابُ اللّهِ أَوْ أَتَتْكُمُ السَّاعَةُ أَغَيْرَ اللّهِ تَدْعُونَ إِن كُنتُمْ صَادِقِينَ. بَلْ إِيَّاهُ تَدْعُونَ فَيَكْشِفُ مَا تَدْعُونَ إِلَيْهِ إِنْ شَاء»[154]
در این آیه میفرماید اگر عذاب الهی بیاید، او را می‌خوانید و خداوند عذاب را از شما دور می‌کند:
«وَقَالَ رَبُّكُمُ ادْعُونِي أَسْتَجِبْ لَكُمْ»[155]؛
شاید این مطالب را هم بپسندید:
«بخوانید مرا اجابت می‌کنم شما را».
نکته:
طبق این آیه شریفه چنانچه انسان منقطع از مسببات گردد و تنها خدا را بخواند دعای او مستجاب می‌گردد و مشکلات او مرتفع می‌گردد. البته طبق بعضی روایات[156]،چگونگی استجابت دعا متفاوت است؛ گاهی خواسته‌ای را مطرح می‌کند ولی از آنجا که حکمت، مصلحتی در کار است خداوند نیاز دیگری را از او برطرف می‌کند. به‌طور مثال دعا می‌کند برای ماشین اما خداوند وسایل خانه را برای او فراهم می‌کند و گاهی دفع بلا می‌کنند. به‌طور مثال دعامی‌کند برای پول بیشتر، اما خداوند خطر تصادف یا بیماری را از او دور می‌کند که از به دست آوردن پول و خرج آن در درمان بهتر است. بنابراین دعا به‌طور حتم مستجاب می‌شود اما شکل و زمان آن متفاوت خواهد شد.
نکته:
این نکته ضرورت دارد بیان گردد که دعا باید با اصل آفرینش انسان و نظام و نظام‌مندی جهان سازگاری داشته باشد. به‌طور مثال دعا این‌گونه نباشد که من پرنده شوم و یا من مرگ نداشته باشم، بلکه با دعا کارهای امکان‌پذیر تحقق پیدا می‌کند. به‌طور مثال شرایط پرواز در آسمان‌ها فراهم شود و یا تأخیر در مرگ اتفاق بیفتد.
زیرا یکی از مواردی که در قرآن کریم تصریح گردیده است این است که هر انسانی مرگ را می بیند:
«كُلُّ نَفْسٍ ذَآئِقَةُ الْمَوْتِ»[157]؛
خلاصه آن‌که دعا کردن سنت‌های قطعی الهی مانند وقوع مرگ و برپایی قیامت را نمی‌تواند تغییر دهد[158]، اما در تأخیر یا تعجیل حوادث و یا کاهش و افزایش آثار پدیده‌ها می‌تواند مؤثر باشد.
[153]. فرقان (25)، آیه 77.
[154]. انعام (6)، آیات 40 و 41.
[155]. غافر (40)، آیه 60.
[156]. رجوع گردد به: ری‌شهری، محمد، میزان‌الحکمه، ج 4، باب علل تأخیر در استجابت دعا.
[157]. عنکبوت (29)، آیه 57.
[158]. فاطر (35)، آیه 43.
منبع: هدانا برگرفته از پرسش ها و پاسخ ها «قسمت» و «قضا و قدر».
ویژه نامه اعتقادات و دین پژوهی
