آیا تولد در کعبه که در آن بت بوده برای امام علی ع فضیلت است؟
شبهه: تولد امام على در كعبه يعنى تولد او در بزرگترين بت‌كده حجاز آیا این صحیح است؟
پاسخ اجمالی:
خانه کعبه از ابتدای خلقت بشر خانه توحید و مقدس‌ترین مکان بوده است؛ ولی مشرکان آن را عرضاً آلوده کرده اند. از این رو حتی قبل از فتح مکه که بیت پر از بت بود، اما قبله گاه مسلمانان بود.
مسأله به دنيا آمدن اميرمؤمنان (عليه السّلام) در خانه خدا و كعبه معظمه، جزء مسلمات تاريخ است كه نه تنها در منابع شيعه بلكه در منابع معتبر برادران اهل سنّت فراوان نقل شده‌است.
پاسخ تفصیلی:
پاسخ به شبهه در دو بخش ارائه می‌شود:
الف) قداست کعبه با توجه به قرار داشتن بت در آن
قداست کعبه از نظر قرآن بسیار دیرین است و وجود بتها از قداست آن هرگز نکاسته است. بر اساس آیات قرآن کعبه اولین خانه ای است که خداوند در آن عبادت شده است. زائران خانه خدا همواره برای زیارت این مکان مقدس از راه های دور و نزدیک به مکه می آمدند. بدون شک وجود بت ها در خانه کعبه و اطراف آن هرگز از قداست معنوی کعبه نکاسته است.
بنابراین تولد امام علی ـ علیه السلام ـ در این مکان مقدس فضیلتی بزرگ برای آن حضرت محسوب شده است، فضیلتی که احدی در این فضیلت با حضرت شریک نگشته است.
بدون تردید وجود بت ها در خانه کعبه شایسته این مکان مقدس نبود؛ امّا وجود مقطعی این بت ها در خانه کعبه نمی توانست قداست و معنویت اصیل این خانه را از بین ببرد. دلیل بر قداست این خانه آن است که اولا رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) پیش از بعثت و پس از آن همواره کنار این خانه می آمد و پس از طواف این خانه مقدس به عبادت مشغول می شد.
پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) پیش از فرود آمدن وحی در غار حراء به پرستش خدا می پرداخت،خانه خدا را طواف می کرد و حج و عمره می گزارد. در این زمان در خانه کعبه و در مسجد الحرام بت هایی وجود داشت اما پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) بدون توجه به بت ها و تنها به خاطر قداست و عظمت خانه کعبه در آنجا به عبادت می پرداخت. (انما الاعمال بالنیات) در روایتی از زید بن حارثه نقل شده است: «وقتی پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) طواف می کرد من با او طواف می کردم چون از کنار بت اساف یا نائله گذشتیم من به آن بت دست کشیدم، پیامبر فرمود: به این دست مکش[1]».
بنابراین این گونه نبود كه همه كسانی كه به زیارت كعبه و طواف دور آن می پرداختند، بت پرست بودند.
شاید این مطالب را هم بپسندید:
همان گونه که می دانیم شهر مکه در سال هشتم هجری فتح شد؛ بنابراین تا این سال در خانه کعبه بت هم وجود داشت. با فتح این شهر توسط پیامبر بت ها نیز نابود شدند درحالی که کعبه سال دوم هجری به عنوان قبله گاه مسلمانان قرار گرفت. اگر این تقدس وجود نداشت چگونه می توانست یک بت خانه (به قول شما) قبله گاه مسلمانان قرار گیرد؟!
ب) گزارش جريان ولادت امير مؤمنان (عليه السّلام) از منابع اهل سنت
در منابع متعدد آمده است كه راوي مي‌گويد: من و عباس بن عبدالمطّلب و عده‌اي ديگر در مقابل خانه كعبه در مسجد الحرام نشسته بوديم كه ناگهان فاطمه بنت اسد كه درد زاييدن فرزند او را ناراحت كرده بود، پديدار گشت و نزد خانه آمد و گفت: پروردگار من ايمان دارم به تو و به همه پيامبران و كتاب‌هايي كه از سوي تو آمده و گفتار جدم ابراهيم خليل را تصديق دارم و به او كه اين خانه كعبه را بنا كرد، پروردگارا به حق همان كسي كه اين خانه را بنا كرد و به حق اين نوزادي كه در شكم من است، ولادت او را بر من آسان گردان. ناگهان ديديم قسمت پشت خانه كعبه شكافته شد و فاطمه به داخل خانه رفت و از ديدگاه ما پنهان گرديد و ديوار خانه نيز مانند نخست به هم پيوست، ما كه چنين ديديم خواستيم قفل در را باز كنيم، ولي در باز نشد. اين مطلب به سرعت در شهر پيچيد، سه روز از اين ماجرا گذشت و چون روز چهارم شد فاطمه از همان مكان بيرون آمد و علي (عليه السّلام) را در دست داشت و به مردم گفت: خداي تعالي مرا به زنان پيش از خود برتري بخشيد، و من در خانه خدا رفتم و از روزي و ميوه بهشتي خوردم و چون خواستم از خانه بيرون آيم، هاتفي ندا كرد اي فاطمه نام اين مولود را علي بگذار كه خداي عليّ اعلي مي‌فرمايد: من نام او را از نام خود جدا كردم و او كسي است كه بتها را در خانه من مي‌شكند.[2]
جريان ولادت حضرت در منابع اهل سنّت:
1. حاكم نيشابوري در مستدرك، ج 3، ص 550، حكومت 6044 مي‌گويد: در اخبار متواتر (اخباري كه يقين آور است) آمده كه فاطمه بنت اسد، امير مؤمنان علي (عليه السّلام) را در درون كعبه به دنيا آورد.[3]
2. حافظ گنجي شافعي در كفاية المطالب، ص 407، آورده است:
امير مؤمنان علي (عليه السّلام) شب جمعه در 13 ماه رجب در خانه خدا به دنيا آمد، و هيچ كسي قبل از او و بعد از او در خانه خدا به دنيا نيامده است.[4]
3. شهاب الدين السيد محمود آلوسي صاحب تفسير روح المعاني، در كتاب: «سرح الخريدة الغيبة في شرح القصيدة العينيّه، تأليف عبدالباقي افندي عمري، در ذيل يكي از اشعار او مي‌گويد: اين مسأله كه اميرمؤمنان علي (عليه السّلام) در خانه خدا به دنيا آمد مسأله مشهور و معروف است و در كتاب‌هاي شيعه و سني نقل شده است.[5]
بنابراين جريان تولد اميرمؤمنان حقيقتي است كه نه تنها شيعه بلكه برادران اهل سنّت نيز به آن اذعان دارند كه در الغدير به تفصيل آورده شده است.
جمع بندي:
از مجموعه مطالبي كه در اين پاسخ اشاره شد، دو نتيجه به طور يقين مشخص مي‌شود:
اولاً: خانه کعبه از ابتدای خلقت بشر خانه توحید و مقدس ترین مکان بوده است.
ثانياً: مسأله به دنيا آمدن اميرمؤمنان (عليه السّلام) در خانه خدا و كعبه معظمه چیزی نیست که فقط شيخ مفيد و مجلسى و شيخ شوشترى و …. گزارش کرده باشند، بلکه تعدادی از بزرگان اهل سنت مانند حاكم نيشابوري در مستدرك، حافظ گنجي شافعي در كفاية المطالب و شهاب الدين السيد محمود آلوسي صاحب تفسير روح المعاني نیز این واقعه را نقل کردند؛ لذا این جریان جزء مسلمات تاريخ است كه نه تنها در منابع شيعه بلكه در منابع معتبر برادران اهل سنّت نیز فراوان نقل شده كه علامه اميني در کتاب الغدير همه آن منابع را جمع‌آوري كرده است.
[1] . بيهقی، احمد بن حسين، دلائل النبوه، ترجمه محمود مهدوی دامغانی، تهران، علمی و فرهنگی ۱۳۶۱، ج۱، ص۲۰۱.
[2] . محلاتي، سيد هاشم، زندگاني حضرت امير المؤمنین، تهران، انتشارات علميه اسلاميه، ج 1،ص 28.
[3] . امینی، عبدالحسین، الغدير، نشر مركز الغدير، للدراسات الاسلاميه، 1416 ق، ج 6، ص 35.
[4] . همان
[5] . همان
اندیشه قم
