آیا توسل شرک است

توسّل

 

 

آیا توسل نمودن به پیامبر(صلی الله علیه و آله و سلم) و خاندان مطهرشان شرک است؟

 

وهابیت بر این پندار نادرستند که توسل به اولیای الهی و اهل بیت پیامبر(صلی الله علیه و آله و سلم)  کاری شرک آلود است؛ زیرا از سویی مردگان توانایی شنیدن و برآورده کردن نیازهای ما را ندارند و از سوی دیگر راه ارتباط و پیوند ما با مردگان بسته است و ما نمی توانیم با آنها سخن بگوییم. ازاین‌رو اگر کسی بگوید: ای محمد(صلی الله علیه و آله و سلم) از خدا بخواه که خداوند حاجت من را برآورده سازد و برای من دعا کن، او مرتکب شرک شده است.

 

نکته :

وهابیت بسیاری از مسلمانان شیعه و سنی را به خاطر توسل به اولیای دین، مشرک دانسته و خون و مال و آبروی آنها را هدر می داند.

 

در پاسخ به این توهّم نادرست به چند نکته اشاره می شود:

1. بر فرض که مردگان هیچ درک و شعوری ندارند و سخن ما را نمی شنوند و یا نمی توانند نیازهای ما را برآورده کنند و برای ما دعا کنند، درخواست از چنین موجود عاجزی لغو و بیهوده است، نه آن که شرک باشد. مثلاً اگر کسی از یک سنگ بخواهد که نیاز او را برآورده کند، نهایت چیزی که می توان درباره آن گفت این است که این فرد کار لغو و بیهوده ای انجام داده و نیاز خود را از یک موجود عاجز و ناتوان خواسته است.

مفهوم شرک بار معنایی بس بزرگی دارد؛ شرک یعنی آن که انسان در کنار قدرت بی نهایت و مطلق پروردگار جهان، معتقد به یک سرچشمه مستقل قدرت و تأثیرگذاری دیگری باشد به نام پیامبر(صلی الله علیه و آله و سلم) و اولیای دین.

کسانی که به اولیای الهی متوسل می شوند بر این باورند که اولیای دین هر چه دارند از خداوند و عنایات الهی است و خداوند آنها را وسیله قرار داده است. چنان که در امور مادی خداوند وسایلی قرار داده است که مردم سریع تر و آسان تر به خواسته های خود برسند.

2. این ادعا که رابطه و پیوند زندگان با مردگان در دنیا قطع است و مردگان نمی توانند در جهان برزخ برای زندگان دعا کنند، پوچ و باطل است و با روایات و آیات مورد پذیرش وهابیت سازگار نیست؛

 

ابن کثیر دمشقی که خود از پیروان مکتب فکری ابن تیمیه و طرف‌دار تفکر اُموی است، در تفسیر خود ذیل آیه شریفه 105 سوره توبه:

«وَ قُلِ اعمَلُوا فَسَیَرَی الله عَمَلَکُم وَ رَسُولُهُ وَ المُؤمِنُونَ»؛ «و بگو: [هر کاری می خواهید] بکنید، که به تحقیق خداوند و پیامبر او و مؤ منان در کردار شما می نگرند».

 

این حدیث صحیح را از مسند احمدبن حنبل و مسند ابوداود طیالسی نقل می کند که رسول گرامی اسلام(صلی الله علیه و آله و سلم) فرمودند:

«إنّ أعمالکم تُعرضُ علی أقربائکم و عشائرکم فی قبورهم، فأن کان خیراً استبشروا به، و إن کان غیرذلک قالوا: أللّهم ألهِمهُم أن یعملوا بطاعتک»[316]؛

«پیامبر(صلی الله علیه و آله و سلم) فرمودند: اعمال و کردار شما بر خویشاوندان و نزدیکان شما در قبرهایشان عرضه می گردد، اگر آن کارها و عملکردهای شما خیر و خوب باشد به آنها مژده و بشارت می دهند، و اگر غیر از این باشد می گویند: «پروردگارا به آنها الهام کن تا بر اساس طاعت تو  رفتار کنند».

 

بر اساس این حدیث صحیح که ابن کثیر در تفسیر خود آورده است:

رفتار و اعمال زندگان بر مردگان در قبرها عرضه می گردد و آنها به عملکرد زندگان مطلع و آگاه می شوند و می توانند خوب و بد آنها را از یکدیگر تمییز دهند و نیز برای زندگان دعا می کنند که:

«اللّهم ألهِمهُم أن یعملوا بطاعتک»

 

اگر مردگان معمولی در قبرهایشان برای زندگان دعا می کنند، پس پیامبر و خاندان پاکش – صلوات الله علیهم اجمعین – به طریق اولی می توانند در قبرهایشان رفتار ما را ببینند و نیازهای ما را مطلع شوند و برای ما دعا کنند.

بنابراین توسل به اولیای الهی پس از مرگشان شرک نیست بلکه امری معقول و پسندیده است که در آیات و روایات به آن تأکید شده است.

 

[316]. تفسیر القرآن العظیم، ابن کثیر، ج 2، ص 401.

 

منبع: هدانا برگرفته از پرسمان، پرسش ها و پاسخ ها « شیعه و اهل سنت »

ویژه نامه امامت پژوهی و فرقه های مذهبی

ویژه نامه اعتقادات و پاسخ به شبهات