آیا بسم الله الرحمن الرحیم جزء آیات سوره است؟

 

پرسش : آیا بسم الله جزئى از سوره هاى قرآن است؟

پاسخ اجمالی

حق این است که گفته شود بسم الله جزء هر سوره است ـ آن گونه که ظاهر قرآن چنین است ـ و اگر در سوره توبه بسم الله ذکر نشده به خاطر آن است که این سوره با اعلان جنگ به دشمنانى که پیمان خود را شکسته بودند، آغاز مى شود و اعلان جنگ تناسب با نام رحمان و رحیم که بیانگر رحمت عامّه و خاصّه خداست، ندارد.

پاسخ تفصیلی

به یقین آنچه در میان دو جلد قرآن قرار دارد، جزء قرآن است و این که بعضى مى گویند بسم الله جزء قرآن نیست و فقط براى جداسازى سوره هاست.

اوّلا: این سخن در مورد سوره حمد صادق نیست و همان گونه که در تمام قرآنهاى موجود شماره گذارى شده، آیه اى از سوره حمد است.

ثانیاً : چرا این جداسازى در سوره برائت انجام نگرفته است و اگر گفته شود به خاطر ارتباط این سوره با سوره قبل از آن یعنى سوره انفال است، به هیچ وجه قابل قبول نیست، زیرا اتّفاقاً هیچ ارتباط پیوندى بین مفهوم آخرین آیات سوره انفال و نخستین آیات سوره برائت وجود ندارد، درحالى که بسیارى از سورههاى قرآن است که با یکدیگر بى ارتباط نیستند ولى بسم الله آنها را از هم جدا کرده است.

حق این است که گفته شود بسم الله جزء هر سورهاست ـ آن گونه که ظاهر قرآن چنین است ـ و اگر در سوره توبه بسم الله ذکر نشده به خاطر آن است که این سوره با اعلان جنگ به دشمنانى که پیمان خود را شکسته بودند، آغاز مى شود و اعلان جنگ تناسب با نام رحمان و رحیم که بیانگر رحمت عامّه و خاصّه خداست، ندارد.(1)

پی نوشت:
(1). گرد آوري از کتاب: شیعه پاسخ می گوید، آيت الله العظمى ناصر مكارم شيرازى،‏، مدرسه الامام على بن ابى طالب( ع)، قم‏،1387 ه. ش‏، ص 223.