آيا سزاوار است كه انسان ها به خاطر گناه آدم و حوا از بهشت محروم گردند؟

نخست بايد دانست براى انسان فراز و نشيب هاى زندگى عبرت آموز و تجربه اندوز است ظرفيت او را بالا مى برد و قابليت او را براى تحصيل درجات بهشت و يا فرو غلطيدن در دركات جهنم به ظهور مى رساند و علت اصلى براى هبوط آدم به زمين همين بود كه به مقام خلافت الهى برسد و به جاى بهشت معهود اولى به بهشت موعود پايانى كه بهشت مبتنى بر عمل اختيارى و داراى مراتبى بسيار برتر است راه يابد.

براى توضيح بيشتر توجه شما را به مطالب زير جلب مى كنيم:

1 ماجراى بهشت آدم و حوا، در سه مورد از آيات قرآن ذكر شده است: بقره، 35 به بعد، اعراف، 19 به بعد، طه، 115 به بعد.

2 از مجموع آيات مزبور، به ويژه آيه 30 سوره مبارك بقره كه مى فرمايد: «انى جاعل فى الارض خليفه من در زمين جانشينى قرار مى دهم». فهميده مى شود كه آدم و حوا از نخست براى زندگى و مرگ در زمين آفريده شده بودند و ساكن شدن آنها در بهشت به وسيله خداوند تنها براى آزمايش بوده است. راز آمدن آدم به زمين نيز چنين بوده كه به منظور محرز شدن مقام خليفه اللهى وى، برترى او را بر ملائكه اعلام كند. آنگاه دستور سجده كردن به او را بدان ها داده، سپس او و حوا را در بهشت ساكن سازد و بعد به زمين فرستاده شوند ليكن آدم و حوا بر اثر خطاى خود بر آن پيشى گرفته و به صورت تنبيهى و با سابقه خطا بر زمين آمدند.

3 افزون بر آن كه بر زمين آمدن آدم و حوا و رخداد مراحل مزبور، يك قضاء مسلم و حتمى الهى بود اين امر پيامدهايى را به دنبال داشت كه در صورت واقع نشدن، آدم و حوا بدان دست نمى يافتند، از جمله:

1- گرچه آدم به خود ستم كرده و به لب پرتگاه هلاكت و دو راهى سعادت و شقاوت يعنى دنيا كشاند ولى با آمدن به اين دنيا، يكى از درجات سعادت و منازل كمال و ترقى را براى خود فراهم ساخت، به گونه اى كه اگر اصلا به اين عالم نمى آمد، و يا مى آمد ولى خطا نمى كرد، هرگز آن را درك نمى كرد، چرا كه بدون اين جريان، آدم چگونه مى توانست ميزان فقر، مذلت، بيچارگى و قصور خود را دريابد و يا چگونه مى توانست سعادت ها و راحتى هايى كه در عالم قدس و جوار خداوند در برابر زحمات، رنج ها و مشقت هاى اين دنيا به او داده مى شود به دست آورد؟

آرى، خداوند صفاتى مانند: عفو، آمرزش، رأفت، توبه، پرده پوشى، فضل، رحمت و… دارد كه جز گنهكاران از آن برخوردار نمى شوند و در ايام روزگار، نسيم هاى رحمتى از جانب او مى وزد كه جز افرادى كه خود را در معرض آن قرار مى دهند بهره اى نمى برند و اين همه در دنيا، دست يافتنى است.

2- عهدى كه در سوره طه مطرح شده، به اين حقيقت اشاره دارد كه آن پيمان عمومى بر پرستش و بندگى خدا، در دنيا، حاصل شدنى تر است چرا كه در دنيايى كه هرگز انواع ناراحتى ها و دردها و ناملايمات بوده، مرگ و زندگى، تندرستى و بيمارى، گشايش و تنگدستى، راحت و زحمت، يافتن و از دست دادن و… در آن جمع است يك رويكرد ايمانى لازم است تا با نظر افكندن در آن، انسان خود را مملوك خدا ديده، همه استقلال ها، نورانيت و جمال و زيبايى و… را در اين زاويه مشاهده كند و تنها با نگاه از اين دريچه به دنياست كه انسان ناملايمى در آن نديده، و هراسى نخواهد داشت، عهدى كه خداوند با آدم بست نيز همين جهت گيرى بوده و تنها در دنيا امكان تحقق مى يافت.

3- انسان براى زندگى در زمين خلق شده است «انى جاعل فى الارض خليفه من در روى زمين جانشين (نماينده اى) قرار خواهم داد»(1)

پس مى بايست دير يا زود حضرت آدم و حوا به زمين بيايند و در آنجا به زندگى خود ادامه دهند.

4- حضور حضرت آدم و حوا در بهشت، در حقيقت براى كسب آمادگى حضور در زندگى در دنيا و زمين بوده است، نه اين كه دائما در آن باشند. بايد توجه داشت كه حضرت آدم و حوا در بهشت جاودانى نبوده اند زيرا اين بهشت در صحنه قيامت بروز و ظهور دارد. بلكه در بهشت برزخى بوده اند كه محلى موقتى براى مؤمنان است و همه مؤمنان پس از مرگ بدان نقل مكان مى كنند. آنها بايد مدتى در آنجا مى مانند تا آمادگى حضور در زمين را پيدا كنند.

5- حضور ما انسان ها در زمين به دليل گناه آدم و حوا نبوده است. بلكه انسان جهت آزمون و رشد، نياز به حضور بر روى زمين داشت. اين انديشه كه ما گناه نخستين آدم و حوا را بر دوش مى كشيم از آموزه هاى مسيحيت تحريف شده است و دين اسلام به آن اعتقادى ندارد.

6- اصولا گناه آدم و حوا، به معناى اصطلاحى نيست. زيرا گناه در جايى است كه تكليف آمده باشد و بهشت جايگاه تكليف نيست و آدم و حوا مكلف نبودند. آنان از زمانى كه به زمين آمدند وارد جايگاه تكليف شدند. آنچه در بهشت بين آدم و حوا و شيطان گذشت آزمايشى بس عظيم براى آنها بود كه فريب سخنان فريبنده شيطان را نخورند. بنابراين آنها گناهى نكردند تا دامن ديگران را بگيرد.

(1) (بقره، آيه 130).

پرسمان.