آداب کفن و دفن و نماز اموات

وقتى مسلمانى از دنیا رفت، مؤمنین براى تجهیز و فراهم ساختن مقدّمات دفن وى اقدام کنند.
نخست مؤمنان را با خبر سازند، تا براى تشییع جنازه و احترام او و نماز بر وى حاضر شوند.
امام صادق(علیه السلام) فرمود: «سزاوار است که برادران مؤمن را اطلاع دهند تا بر جنازه وى حاضر شوند و بر او نماز بگزارند و براى او استغفار کنند، تا هم میّت و هم حاضران ثواب ببرند».(1)
در این جا توجّه به چند موضوع لازم است:

اوّل: غسل میّت

باید میّت را سه غسل داد:
1ـ غسل با آب سدر ; 2ـ غسل با آب کافور ; 3ـ غسل با آب خالص.
باید براى هر غسلى نیّت قربة الى اللّه بکنند و به ترتیب، نخست با آب مخلوط به سدر، میّت را غسل مى دهند، آنگاه ظرف را مى شویند تا اثر سدر برود سپس با آب مخلوط به کافور، وى را غسل مى دهند. باز هم ظرف را کاملا مى شویند تا اثر کافور نباشد، آنگاه در مرتبه سوم، میّت را با آب خالص غسل مى دهند. پس از پایان غسل، میّت را با پارچه و حوله اى تمیز، خشک کنند.(2) شخص غسل دهنده نیز، پس از پایان کار، باید غسل «مسّ میّت» کند، مگر این که با دستکش و مانند آن غسل داده باشد.

دوم: کفن کردن

واجب است که میّت را با سه پارچه کفن کنند:
اوّل: لنگ است که از ناف تا زانو را مى پوشاند و بهتر است که از سینه تا روى پا برسد
دوم: پیراهن است که از سرِ شانه تا نصف ساق و تمام اطراف بدن را مى پوشاند.
سوم: پارچه اى بلند، به نام سرتاسرى است که همه بدن را مى پوشاند به گونه اى که بستن دو سر آن ممکن باشد و پهناى آن به اندازه اى باشد که یک طرف آن روى طرف دیگر قرار گیرد.(3)

سوم: حنوط

پس از پایان غسل، واجب است میّت را «حَنوط» کنند; یعنى به محل هاى هفت گانه سجده (پیشانى، کف دست ها، سر زانوها و سرِدو انگشت بزرگ پاها) کافور بمالند، و احتیاط آن است که مقدارى کافور روى این اعضا بگذارند.(4)
پس از غسل و کفن و حنوط، میّت را براى نماز ببرند.

چهارم: نماز میّت

بر مسلمانان لازم است وقتى خبر مرگ مسلمانى را شنیدند، براى نماز او حاضر شوند و این واجب، واجب کفایى است یعنى اگر یک نفر یا گروهى انجام دهند، از بقیّه ساقط مى شود. غسل و کفن و دفن او نیز واجب کفایى مى باشد.
واجب است بر هر میّت مسلمان و شیعه، که بالغ باشد، نماز میّت بخوانند و بنابر احتیاط واجب، بر بچّه نابالغ که کمتر از شش سال نداشته باشد، نیز نماز بخوانند.
سزاوارترین افراد، براى نماز بر میّت، وارث او است و شوهر نسبت به همسرش از دیگران اولى است (و اگر دیگران مى خوانند از آنها اجازه بگیرند). واجب است نمازگزار، نماز را رو به قبله بخواند، و سر جنازه به سمت راست و پاى او به سمت چپ نمازگزار باشد،و میّت را بر پشت بخوابانند.
در نماز میّت طهارت شرط نیست; یعنى پاک بودن بدن و لباس و داشتن وضو یا غسل و تیمّم، لازم نیست ولى بهتر است این امور رعایت شود.
مستحب است، اگر میّت مرد است، امام جماعت یا کسى که فرادى بر او نماز مى خواند روبه روى وسط قامت او بایستد و اگر میّت زن است مقابل سینه اش قرار گیرد، و مستحب است که پابرهنه نماز بخوانند; مثلا پا را از کفش درآورند و روى کفش بگذارند(5) (و امور دیگرى که در توضیح المسائل آمده است).

دستور نماز میّت:

نماز میّت پنج تکبیر دارد و اگر نمازگزار پنج تکبیر را به این ترتیب بگوید، کافى است.
بعد از نیّت و گفتن تکبیر اوّل بگوید:

اَشْهَدُ اَنْ لا اِلهَ اِلاَّ اللهُ، وَاَشْهَدُ اَنَّ مُحَمَّداً رَسُولُ اللهِ.
گواهى دهم که نیست معبودى جز خدا و گواهى دهم که محمّد رسول خداست
و بعد از تکبیر دوم بگوید:

اَللّهُمَّ صَلِّ عَلى مُحَمَّد وَآلِ مُحَمَّد.
خدایا درود فرست بر محمّد و آل محمّد
و بعد از تکبیر سوم بگوید:

اَللّهُمَّ اغْفِرْ لِلْمُؤْمِنینَ وَالْمُؤْمِناتِ.
خدایا بیامرز مردان و زنان با ایمان را
و بعد از تکبیر چهارم بگوید:

اَللّهُمَّ اغْفِرْ لِهذَا الْمَیِّتِ.
خدایا بیامرز این مرده را.
سپس تکبیر پنجم را بگوید. ولى بهتر آن است که بعد از نیّت و تکبیر اوّل بگوید:

اَشْهَدُ اَنْ لا اِلهَ اِلاَّ اللهُ، وَحْدَهُ لا شَریکَ لَهُ، وَاَشْهَدُ اَنَّ مُحَمَّداً عَبْدُهُ وَرَسُولُهُ، اَرْسَلَهُ بِالْحَقِّ بَشیراً وَنَذیراً بَیْنَ یَدَىِ السّاعَةِ
گواهى دهم که نیست معبودى جز خداى یگانه که شریک ندارد و گواهى دهم که محمّد بنده و رسول اوست که به حق او را فرستاده نوید ده و ترساننده است در پیشاپیش قیامت
بعد از تکبیر دوم بگوید:

اَللّهُمَّ صَلِّ عَلى مُحَمَّد وَآلِ مُحَمَّد، وَبارِکْ عَلى مُحَمَّد وَآلِ مُحَمَّد، وَارْحَمْ مُحَمَّداً وَآلَ مُحَمَّد،
خدایا درود فرست برمحمّد و آل محمّد و برکت ده بر محمّد و آل محمّد و رحم کن بر محمّد و آل محمّد
کَاَفْضَلِ ما صَلَّیْتَ وَبارَکْتَ وَتَرَحَّمْتَ عَلى اِبْراهیمَ وَآلِ اِبْراهیمَ،
همانند بهترین درود و برکت و رحمتى که فرستادى بر ابراهیم و آل ابراهیم
اِنَّکَ حَمیدٌ مَجیدٌ، وَصَلِّ عَلى جَمیعِ الاَْنْبِیآءِ وَالْمُرْسَلینَ
که تویى ستوده و بزرگوار و درود فرست بر تمام پیمبران و مرسلین
بعد از تکبیر سوم بگوید:

اَللّهُمَّ اغْفِرْ لِلْمُؤْمِنینَ وَالْمُؤْمِناتِ، وَالْمُسْلِمینَ وَالْمُسْلِماتِ، اَلاَْحْیآءِ مِنْهُمْ وَالاَْمْواتِ،
خدایا بیامرز مؤمنین و مؤمنات را و مردان و زنان مسلمان را زندگانشان و مردگانشان را
تابِعْ بَیْنَنا وَبَیْنَهُمْ بِالْخَیْراتِ، اِنَّکَ مُجیبُ الدَّعَواتِ، اِنَّکَ عَلى کُلِّ شَىْء قَدیرٌ
و پیوست کن میان ما و آنها به خیرات که تو اجابت کننده دعاهایى و بر هر چیز توانایى
بعد از تکبیر چهارم بگوید:

اَللّهُمَّ اِنَّ هذا عَبْدُکَ وَابْنُ عَبْدِکَ، وَابْنُ اَمَتِکَ، نَزَلَ بِکَ، وَاَنْتَ خَیْرُ مَنْزُول بِهِ،
خدایا همانا این بنده تو و فرزند بنده تو و فرزند کنیز توست که بر تو درآمده و تو بهترین میزبانى
اَللّهُمَّ اِنّا لا نَعْلَمُ مِنْهُ اِلاَّ خَیْراً، وَاَنْتَ اَعْلَمُ بِهِ مِنّا،
خدایا ما جز خوبى از او سراغ نداریم و تو داناترى به حال او از ما
اَللّهُمَّ اِنْ کانَ مُحْسِناً فَزِدْ فى اِحْسانِهِ، وَاِنْ کانَ مُسیئاً فَتَجاوَزْ عَنْهُ وَاغْفِرْ لَهُ،
خدایا اگر او نیکوکار است پس بیفزا در احسان او و اگر بدکار است پس از او درگذر و او را بیامرز
اَللّهُمَّ اجْعَلْهُ عِنْدَکَ فى اَعْلا عِلِّیّینَ، وَاخْلُفْ عَلى اَهْلِهِ فِى الْغابِرینَ، وَارْحَمْهُ بِرَحْمَتِکَ یا اَرْحَمَ الرّاحِمینَ
خدایا او را قرار ده در نزد خود در بالاترین جایگاه ها و جانشین او باش بر خاندانش در میان سایر زندگان و رحم کن بر او به رحمت خودت اى مهربانترین مهربانان
سپس بگوید: اَللهُ اَکْبَرُ و نماز را تمام کند. و اگر میّت زن باشد بعد از تکبیر چهارم بگوید:

اَللّهُمَّ اِنَّ هذِهِ اَمَتُکَ، وَابْنَةُ عَبْدِکَ، وَابْنَةُ أَمَتِکَ، نَزَلَتْ بِکَ، وَاَنْتَ خَیْرُ مَنْزُول بِهِ،
خدایا این کنیز تو و دختر بنده تو و دختر کنیز توست که بر تو وارد شده و تو بهترین میزبانى
اَللّهُمَّ اِنّا لا نَعْلَمُ مِنْها اِلاَّ خَیْراً، وَاَنْتَ اَعْلَمُ بِها مِنّا،
خدایا ما از این زن جز نیکى سراغ نداریم و تو خود داناترى به او از ما
اَللّهُمَّ اِنْ کانَتْ مُحْسِنَةً فَزِدْ فى اِحْسانِها، وَاِنْ کانَتْ مُسیئَةً فَتَجاوَزْ عَنْها وَاغْفِرْ لَها،
خدایا اگر نیکوکار است در احسانش بیفزا و اگر بدکار است از او درگذر و بیامرز او را،
اَللّهُمَّ اجْعَلْها عِنْدَکَ فى اَعْلا عِلِّییّنَ، وَاخْلُفْ عَلى اَهْلِها فِى الْغابِرینَ، وَارْحَمْها بِرَحْمَتِکَ یا اَرْحَمَ الرّاحِمینَ.
خدایا او را در بلندترین جایگاه ها قرارده و جانشین بر خاندانش باش در سایر بازماندگان و رحم کن بر او به رحمت خود اى مهربانترین مهربانان.
واگر میّت مستضعف است یعنى وضع ایمان او درست معلوم نیست بگوید:

اَللّهُمَّ اغْفِرْ لِلَّذینَ تابُوا وَاتَّبَعُوا سَبیلَکَ، وَقِهِمْ عَذابَ الْجَحیمِ.
خدایا بیامرز آنان که توبه کردند و پیروى از راه تو نمودند و نگاهشان دار از عذاب دوزخ.
و اگر میّت طفل نابالغ باشد، بگوید:

اَللّهُمَّ اجْعَلْهُ لاَِبَوَیْهِ وَلَنا سَلَفاً وَفَرَطاً وَاَجْراً.(6)
خدایا قرار ده او را براى پدر و مادرش و براى ما گذشته و ذخیره و مزدى
مستحب است که بر جاى خود بایستد، تا جنازه را بردارند، خصوصاً امام جماعت(7) و در روایتى وارد شده است که بعد از فراغت از نماز بگوید:

رَبَّنا آتِنا فِى الدُّنْیا حَسَنَةً، وَفِى الاْخِرَةِ حَسَنَةً، وَقِنا عَذابَ النّارِ.(8)
پروردگارا بده به ما در دنیا خوبى و در آخرت نیز خوبى و نگاهمان دار از عذاب دوزخ.

پنجم دفن میّت

هنگامى که جنازه را به سوى قبر حرکت مى دهند، مستحب است آن را در چند قدمى بر زمین بگذارند و تا سه مرتبه او را تدریجاً به قبر نزدیک کنند و در دفعه چهارم وارد قبر کنند (تا روح میّت آمادگى پیدا کند).
میّت را باید طورى دفن کنند که بوى او بیرون نیاید و درندگان هم به او دسترسى پیدا نکنند و مستحب است قبر را به اندازه قامت انسان متوسط، گود کنند. اگر میّت مرد است مستحب است او را از طرف سر وارد قبر کنند و اگر زن است، از طرف عرض بدن و به هنگام وارد کردن او، پارچه اى روى قبر بگیرند.
مستحب است وقتى میّت را نزدیک قبر مى گذارند گفته شود:

اَللّهُمَّ عَبْدُکَ، اِبْنُ عَبْدِکَ، وَابْنُ أَمَتِکَ، نَزَلَ بِـکَ، وَأَنْتَ خَیْـرُ مَنْزُول بِهِ.
خدایا این شخص، بنده تو، فرزند بنده تو و فرزند کنیز توست که بر تو فرود آمده و تو بهترین کسى هستى که بر او فرود مى آیند.
و اگر میّت زن است، بگوید:

اَللّهُمَّ أَمَتُکَ، اِبْنَةُ عَبْدِکَ، وَابْنَةُ أَمَتِکَ، نَزَلَتْ بِکَ، وَاَنْتَ خَیْرُ مَنْزُول بِهِ.
خدایا این شخص، کنیز تو، فرزند بنده تو و فرزند کنیز توست که بر تو فرود آمده و تو بهترین کسى هستى که بر او فرود مى آیند.
وقتى که میّت را برمى دارند که به سوى قبر ببرند، بگویند:

بِسْمِ اللّهِ وَبِاللّهِ، وَعَلى مِلَّةِ رَسُولِ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَیْهِ وَآلِهِ، اَللّهُمَّ اِلى رَحْمَتِکَ لاإلى عَذابِکَ،
به نام خدا و با کمک خدا و برابر آیین رسول خدا که درود خدا بر او و آلش باد، خدایا به رحمت تو (فرود آید) نه به عذابت.
اَللّهُمَّ افْتَحْ لَهُ فی قَبْرِهِ، وَلَقِّنْهُ حُجَّتَهُ، وَثَبِّتْهُ بِالْقَوْلِ الثّابِتِ، وَقِنا وَإِیّاهُ عَذابَ الْقَبْرِ.
خدایا براى او در قبرش گشایشى فراهم کن و حجّتش را به وى تلقین فرما و به اعتقاد ثابت وى را استوار دار و ما و او را از عذاب قبر حفظ فرما.
(در صورتى که میّت زن باشد، ضمیرها را مؤنث آورند).
پس از آن که میّت را داخل قبر گذاشتند، مستحب است گره کفن را باز کنند و صورت میّت را روى خاک بگذارند و بالشى از خاک، زیر سر او قرار دهند، همچنین مستحب است، مقدارى از تربت امام حسین(علیه السلام) همراه او در قبر بگذارند.(9)

تلقين ميّت

پیش از آن که لحد را بپوشانند، مستحب است دست راست را به شانه میّت بزنند و او را حرکت دهند و سه مرتبه بگویند: اِسْمَعْ اِفْهَمْ، یا فُلانَ بْنَ فُلان (به جاى فلان بن فلان، نام میّت و نام پدرش را ببرند) و اگر میّت زن است بگویند اِسْمَعی، اِفْهَمی یا فُلانَةَ بِنْتَ فُلان.
سپس به ترتیب زیر، او را به عقاید حقّه اسلامى تلقین دهند:

هَلْ اَنْتَ عَلَى الْعَهْدِ الَّذى فارَقْتَنا عَلَیْهِ مِنْ شَهادَةِ اَنْ لا اِلهَ اِلاَّ اللهُ، وَحْدَهُ لا شَریکَ لَهُ،
آیا تو بر آن پیمانى که از ما جدا شدى هستى که عبارت بود از گواهى دادن به این که نیست معبودى جز خداى یگانه اى که شریک ندارد
وَ اَنَّ مُحَمَّداً صَلَّى اللهُ عَلَیْهِ وَآلِهِ، عَبْدُهُ وَرسُولُهُ، وَسَیِّدُ النَبِّییّنَ، وَخاتَمُ الْمُرْسَلینَ،
و این که محمّد صلى الله علیه وآله بنده و رسول او و آقاى پیمبران و خاتم رسولان است
وَ اَنَّ عَلِیّاً اَمیرُ الْمُؤْمِنینَ، وَسَیِّدُ الْوَصِیّینَ، وَاِمامٌ افْتَرَضَ اللهُ طاعَتَهُ عَلَى الْعالَمینَ،
و این که علىّ امیرمؤمنان و آقاى اوصیاست و آن امامى است که خداوند پیرویش را به جهانیان واجب فرموده
وَ اَنَّ الْحَسَنَ وَالْحُسَیْنَ، وَعَلِىَّ بْنَ الْحُسَیْنِ، وَمُحَمَّدَ بْنَ عَلِىٍّ، وَجَعْفَرَ بْنَ مُحَمَّد،
و حسن و حسین و على بن الحسین و محمّد بن على و جعفر بن محمّد
وَ مُوسَى بْنَ جَعْفَر، وَعَلِىَّ بْنَ مُوسى، وَمُحَمَّدَ بْنَ عَلِىٍّ، وَعَلِىَّ بْنَ مُحَمَّد،
و موسى بن جعفر و على بن موسى و محمّد بن على و على بن محمّد
وَالْحَسَنَ بْنَ عَلِىٍّ، وَالْقآئِمَ الْحُجَّةَ الْمَهْدِىَّ صَلَواتُ اللهِ عَلَیْهِمْ
و حسن بن على و حضرت قائم حجّت مهدى درودهاى خدا بر همگیشان باد
اَئِمَّةُ الْمُؤْمِنینَ، وَحُجَجُ اللهِ عَلَى الْخَلْقِ اَجْمَعینَ، وَاَئِمَّتُکَ اَئِمَّةُ هُدَىً اَبْرارٌ،
که پیشوایان مؤمنان و حجّت هاى خدا بر همه آفریدگانند و امامان تواَند امامان هدایت و نیکوکار
یا فُلانَ بْنَ فُلان، اِذا اَتاکَ الْمَلَکانِ الْمُقَرَّبانِ، رَسُولَیْنِ مِنْ عِنْدِاللهِ تَبارَکَ وَتعالى،
اى فلانى هنگامى که آن دو فرشته مقرّب که فرستادگان خداى تبارک و تعالى هستند به نزدت آمدند
وَ سَئَلاکَ عَنْ رَبِّکَ، وَعَنْ نَبِیِّکَ، وَعَنْ دینِکَ، وَعَنْ کِتابِکَ، وَعَنْ قِبْلَتِکَ، وَعَنْ اَئِمَّتِکَ،
و از تو از پروردگارت و از پیامبرت و از دینت و از کتابت و از قبله ات و از امامان تو پرسیدند
فَلا تَخَفْ وَقُلْ فى جَوابِهِما، اَللهُ جَلَّ جَلالُهُ رَبّى، وَمُحَمَّدٌ صَلَّى اللهُ عَلَیْهِ وَآلِهِ نَبِیّى،
نترس و در پاسخشان بگو خدا جلّ جلاله پروردگار من است و محمّد صلى الله علیه و آله پیامبرم مى باشد
وَالاِْسْلامُ دینى، وَالْقُرْآنُ کِتابى، وَالْکَعْبَةُ قِبْلَتى، وَاَمیرُالْمُؤْمِنینَ عَلِىُّ بْنُ اَبیطالِب اِمامى،
و اسلام دین من است و قرآن کتاب من و کعبه قبله ام و امیرمؤمنان علىّ بن ابى طالب امام من است
وَالْحَسَنُ بْنُ عَلِىٍّ الْمُجْتَبى اِمامى، وَالْحُسَیْنُ بْنُ عَلِىٍّ الشَّهیدُ بِکَرْبَلاءَ اِمامى،
و حسن بن على مجتبى امام من است و حسین بن على که در کربلا شهید شد امام من است
وَ عَلِىٌّ زَیْنُ الْعابِدینَ اِمامى، وَمُحَمَّدٌ باقِرُ عِلْمِ النَّبِیّینَ اِمامى، وَجَعْفَرٌ الصّادِقُ اِمامى،
و على زین العابدین امام من است و محمّد شکافنده علم پیمبران امام من است و حضرت جعفر صادق امام من است
وَمُوسَى الْکاظِمُ اِمامى، وَعَلىٌّ الرِّضا اِمامى، وَمُحَمَّدٌ الْجَوادُ اِمامى،
و موسى کاظم امام من است و على الرضا امام من است و محمّد جواد امام من است
وَعَلِىٌّ الْهادى اِمامى، وَالْحَسَنُ الْعَسْکَرىُّ اِمامى، وَالْحُجَّةُ الْمُنْتَظَرُ اِمامى،
و على الهادى امام من است و حسن العسکرى امام من است و حضرت حجّت منتظر امام من است
هؤُلاءِ صَلَواتُ اللهِ عَلَیْهِمْ اَجْمَعینَ اَئِمَّتى، وَسادَتى وَقادَتى وَشُفَعآئى،
اینان که درودهاى خدا بر همگیشان باد امامان و آقایان و رهبران و شفیعان منند
بِهِمْ اَتَوَلّى، وَ مِنْ اَعْدآئِهِمْ اَتَبَرَّءُ فِى الدُّنْیا وَالاْخِرَةِ،
که بدیشان دوستى ورزم و از دشمنانشان بیزارى جویم در دنیا و آخرت،
ثُمَّ اعْلَمْ یا فُلانَ بْنَ فُلان، اَنَّ اللهَ تَبارَکَ وَتَعالى نِعْمَ الرَّبُّ،
وانگه بدان اى فلان پسر فلان که براستى خداى تبارک و تعالى خوب پروردگارى است
وَ اَنَّ مُحَمَّداً صَلَّى الله عَلَیْهِ وَآلِهِ نِعْمَ الرَّسُولُ،
و محمّد صلى الله علیه وآله نیکو رسولى است
وَ اَنَّ اَمیرَ الْمُؤْمِنینَ عَلِىَّ بْنَ اَبى طالِب، وَاَوْلادَهُ الاْئِمَّةَ الاَْحَدَ عَشَرَ نِعْمَ الاَْئِمَّةُ،
و امیر مؤمنان على بن ابى طالب و فرزندانش امام هاى یازده گانه نیکو امامانى هستند
وَ اَنَّ ما جآءَ بِهِ مُحَمَّدٌ صَلَّى اللهُ عَلَیْهِ وَآلِهِ حَقٌّ،
و براستى هرچه را محمّد صلى الله علیه وآله آورده است همگى حق است
وَ اَنَّ الْمَوْتَ حَقٌّ، وَ سُؤالَ مُنْکَر وَنَکیر فِى الْقَبْرِ حَقٌّ، وَالْبَعْثَ حَقٌّ،
و مرگ حق است و سؤال نکیر و منکر در قبر حق است و برانگیخته شدن حق است
وَالنُّشُورَ حَقٌّ، وَالصِّراطَ حَقٌّ، وَالْمیزانَ حَقٌّ، وَتَطایُرَ الْکُتُبِ حَقٌّ،
و دوباره زنده شدن حقّ است و صراط حق است و میزان حق است و پراکنده شدن نامه هاى اعمال بر مردم حق است
وَالْجَنَّةَ حَقٌّ، وَالنّارَ حَقٌّ، وَاَنَّ السّاعَةَ آتِیَةٌ لارَیْبَ فیها، وَاَنَّ اللهَ یَبْعَثُ مَنْ فِى الْقُبُورِ
و بهشت حق است و دوزخ حق است و قیامت آمدنى است که شکى در آن نیست و خدا برانگیزد هر که در گور است
سپس بگوید:

اَفَهِمْتَ یا فُلانُ.
آیا فهمیدى فلانى
در حدیث آمده است که میّت در جواب مى گوید: بلى فهمیدم. آنگاه بگوید:

ثَبَّتَکَ اللهُ بِالْقَوْلِ الثّابِتِ، هَداکَ اللهُ اِلى صِراط مُسْتَقیم،
خدایت پابرجا بدارد به گفته پایدار و هدایتت کند خدا به راه راست،
عَرَّفَ اللهُ بَیْنَکَ وَبَیْنَ اَوْلِیائِکَ فى مُسْتَقَرّ مِنْ رَحْمَتِهِ
آشنایى برقرار کند خدا میان تو و دوستانش در جایگاه رحمتش
و در پایان بگوید:

اَللّهُمَّ جافِ الاَْرْضَ عَنْ جَنْبَیْهِ، وَاصْعَدْ بِرُوحِهِ اِلَیْکَ، وَلَقِّهِ مِنْکَ بُرْهاناً، اَللّهُمَّ عَفْوَکَ عَفْوَکَ
خدایا دور کن زمین را از پهلوهایش و بالا ببر روح او را بسوى خود و تلقین کن به او از نزد خود برهانى، خدایا گذشتت گذشتت
(و اگر میّت زن است، در همه این موارد ضمیرها را مؤنّث بیاورد).

پس از آن خشت لحد را بچینند و قبر را به صورت مربع مستطیل بسازند و مى توانند به اندازه چهار انگشت از زمین بلند کنند و نشانه اى روى آن بگذارند که شناخته شود و روى قبر آب بپاشند وبعد از پاشیدن آب، کسانى که حاضرند دست ها رابر قبر بگذارند و انگشت ها را باز کرده، در خاک فرو برند و هفت مرتبه سوره «انّا انزلناه» را بخوانند و براى میّت طلب آمرزش کنند.
پس از آن، این دعا را بخوانند:

اَللّـهُمَّ جافِ الاَْرْضَ عَنْ جَنْبَیْهِ، وَاصْعَدْ اِلَیْکَ رُوحَهُ،
خدایا زمین را از پهلوهایش دور کن و روحش را به سوى خودت بالا ببر و از نزد خود
وَلَقِّهِ مِنْکَ رِضْواناً، وَاَسْکِنْ قَبْرَهُ مِنْ رَحْمَتِکَ ما تُغْنِیهِ بِهِ عَنْ رَحْمَةِ مَنْ سِواکَ.
رضوان و خشنودى را به وى تلقین کن و قبرش را از رحمت خویش آرام گردان به گونه اى که از رحمت غیر تو بى نیاز گردد.
(و اگر میّت زن است، ضمیرها را مؤنث بخوانند)
مستحب است که ولىّ میّت، بعد از آن که مردم برگشتند کنار قبر میّت، نزد سر او بنشیند و با صداى بلند آن تلقین را که ذکر شد، بار دیگر بخواند، که در روایات آمده است، وقتى این تلقین را بخوانند فرشتگان مأمور سؤال بر او آسان مى گیرند.(1)

 

نماز ليلة الدّفن (نماز وحشت)

مستحب است در شب اوّل قبر، دو رکعت نماز وحشت براى میّت بخوانند، به این ترتیب که در رکعت اوّل بعد از حمد، یک مرتبه «آیة الکرسى» و در رکعت دوم بعد از حمد، ده مرتبه سوره «انّا انزلناه» و بعد از سلامِ نماز بگوید:

«اَللّهُمَّ صَلِّ عَلى مُحَمَّـد وَآلِ مُحَمَّـد، وَابْعَثْ ثَوابَهُما إلى قَبْرِ فُلان»
خدایا درود فرست بر محمّد و آل محمّد و بفرست ثواب این نماز را به سوى قبر این مرده فلانى پسر فلانى.
(و به جاى کلمه فلان، اسم میّت را ببرد).(1) 
«نماز وحشت» را در هر موقع از شب اوّل قبر مى توان بجا آورد، ولى مناسبت تر است در اوّل شب، بعد از نماز عشا باشد و اگر دفن میّت به علّتى تأخیر بیفتد، باید نماز وحشت را تا شب اوّل دفن او تأخیر اندازد.(2)

 

فهرست کامل مفاتیح الجنان