آداب ورود به مجلس و نشستن / رفتن به مهمانی بدون دعوت
فهرست این نوشتار:
رفتن به مجلسى بدون دعوت
در حديثى مى‌خوانيم كه: «حضرت رسول صلى الله عليه و آله خطاب به على عليه السلام فرمود :
هشت گروه اگر خوار شوند، جز خود نبايد كسى را سرزنش كنند :
1- كسى كه بر سر سفره‌اى حاضر شود كه دعوت نشده است.
2- ميهمانى كه به صاحب خانه زور بگويد.
3-كسى كه از دشمنانش طلب خير كند.
4-هر كه از لئيم وبخيل طلب خير كند.
5- كسى كه خود را وارد رازى كند كه ميان دو تن پنهان است؛ بدون رضايت آنها.
6-هر كه به حاكمى توهين كند.
7-كسى كه در مكانى از مجلس بنشيند كه سزاوار او نباشد.
8- هر كه با كسى سخن گويد كه به سخن او گوش نمى‌كند».[1]
آداب ورود به مجلس و نشستن
شاید این مطالب را هم بپسندید:
1. در روايتى معتبر مى‌خوانيم كه امام صادق عليه السلام فرمود: «رسول خدا صلى الله عليه و آله در بيشتر اوقات رو به قبله مى‌نشست».[2]
2. در حديثى ديگر فرمود: «هرگاه حضرت رسول صلى الله عليه و آله وارد مجلس مى‌شد، هرجا كه به درگاه نزديك‌تر بود مى‌نشست».[3]
3. در حديث است كه امام صادق عليه السلام در منزل خود نزديك درگاه رو به قبله مى‌نشست.[4]
4. در حديثى معتبر آمده است كه رسول خدا صلى الله عليه و آله فرمود: «هرگاه كسى به خانه ديگرى برود، هرجا كه صاحب خانه تعيين مى‌كند بنشيند، زيرا صاحب خانه نيك وبد خانه‌اش را بهتر مى‌شناسد».[5]
5. از حضرت رسول صلى الله عليه و آله روايت شده است كه فرمود: «از نشانه‌هاى فروتنى آن است كه انسان راضى شود به نشستن در جايى كه پايين‌تر از جايگاه شايسته اوست وبه هر كس برسد سلام كند ومجادله را ترك گويد ـ هر چند حق با او باشد ـ ودوست نداشته باشد او را به پرهيزگارى ستايش كنند».[6]
6. از امام حسن عسکرى عليه السلام روايت شده است كه فرمود: «هر كس راضىشود به نشستن در جايى كه مناسبِ شرف او بالاتر از آن باشد، خدا وملائكه پيوسته بر او درود مى‌فرستند تا برخيزد».[7]
7. از حضرت رسول صلى الله عليه و آله روايت شده است كه فرمود: «هرگاه انسان وارد مجلسى شود كه مردم در جاى خود نشسته‌اند، اگر كسى از جاى خود برخاست وبه او تعارف كرد كه در جايش بنشيند اجابت كند كه آن كرامتى است كه به او شده است. واگر كسى براى او جا باز نكرد، هرجا كه وسيع‌تر است بنشيند».[8]
8. از امام صادق عليه السلام روايت شده است كه فرمود: «سزاوار نيست مؤمن بنشيند مگر پايين‌تر از گروهى كه نشسته‌اند، زيرا ايجاد مزاحمت براى مردم نشانه سبكى عقل است».[9]
9. از حضرت على عليه السلام روايت شده است كه فرمود: «مبادا بر سر راه بنشينيد».[10]
جايگاه صدر مجلس
از حضرت على عليه السلام روايت شده است كه فرمود: «هر كه اين سه خصلت يا يكى از آنها در او نباشد ودر صدر مجلس بنشيند، نادان است: هر چه بپرسند بتواند پاسخ دهد، هنگامى كه ديگران در اظهار نظر ناتوان شوند او قادر بر بيان حق باشد، بتواند هر كس را به آنچه صلاح اوست راهنمايى كند».[11]
آداب و روش‌هاى نشستن
1. در روايت است كه: «حضرت رسول صلى الله عليه و آله به سه روش مى‌نشست: گاه زانوها را از زمين برداشته، دست‌ها را بر پايين زانوان گذاشته ومچ يك دست را با دست ديگر مى‌گرفت، گاه دو زانو مى‌نشست، گاه يك پا را بر پاى ديگر مى‌نهاد وهرگز چهار زانو نمى‌نشست».[12]
2. در حديث است كه ابوحمزه مى‌گويد: امام زين العابدين عليه السلام در حالى كه يك پا را بر بالاى ران ديگر گذاشته بود فرمود:
«مردم اين‌گونه نشستن را خوب نمى‌دانند ومى‌گويند: اين نشستن پروردگار است». حضرت فرمود: «من براى ناچارى چنين نشسته‌ام وخداوند ناچار نيست، همان‌گونه كه كسالت وخواب بر اوعارض نمى‌شود، زيرا جسم نيست ونشستن در مورد خدا تصوّر نمى‌شود».[13]
3. در روايتى ديگر مى‌خوانيم كه حضرت صادق عليه السلام پاى راست را بر روى ران پاى چپ گذاشته بود.[14]
4. از امام صادق عليه السلام روايت شده است كه فرمود: «كسى را كه در جاى تنگ چهار زانو بنشيند انسان نشمار».[15]
5. از حضرت رسول صلى الله عليه و آله روايت شده است كه فرمود: «كسى كه در ميان جماعتى مى‌نشيند، نبايد لباسش را از ران خود دور كند».[16]
6. در چندين حديث آمده است كه: «احتبا ديوار عرب‌هاست.[17] »[18]
7. در حديثى موثّق مى‌خوانيم كه از امام صادق عليه السلام پرسيدند: احتبا چه حكمى دارد؟ فرمود: «اگر عورت نمايان نشود اشكالى ندارد».[19]
8. در روايتى ديگر فرمود: «جايز نيست مرد در برابر كعبه احتبا كند».[20]
9. در روايتى معتبر مى‌خوانيم كه حضرت رسول صلى الله عليه و آله فرمود: «سزاوار است بين كسانى كه در تابستان در مكانى نشسته‌اند به مقدار يك وجب فاصله باشد، تا از گرما اذيّت نشوند».[21]
[1] . همان، ح 2.
[2] . خصال، ج 2، ص 175، ح 9؛ بحارالأنوار، ج 75، ص 371، ح 12.
[3] . كافى، ج 2، ص 661، ح 4؛ بحارالأنوار، ج 16، ص 240.
[4] . مكارم الأخلاق، ص 26.
[5] . كافى، ج 2، ص 662، ح 9.
[6] . قرب الإسناد، ص 73، ح 212؛ بحارالأنوار، ج 75، ص 465، ح 5.
[7] . الجعفريات، ص 149.
[8] . تحف العقول، ص 486؛ بحارالأنوار، ج 75، ص 466، ح 12.
[9] . امالى طوسى، ج 2، ص 7؛ بحارالأنوار، ج 75، ص 464، ح 3.
[10] . امالى طوسى، ج 1، ص 310؛ بحارالأنوار، ج 75، ص 464، ح 2.
[11] . امالى طوسى، ج 1، ص 7؛ بحارالأنوار، ج 75، ص 465، ح 6.
[12] . تحف العقول، ص 389؛ اصول كافى، ج 1، ص 19.
[13] . كافى، ج 2، ص 661، ح 4.
[14] . همان، ح 2.
[15] . كافى، ج 2، ص 661، ح 5؛ بحارالأنوار، ج 48، ص 47، ح 72.
[16] . محاسن، ص 11، ح 35.
[17] . خصال، ج 2، ص 423؛ بحارالأنوار، ج 10، ص 108.
[18] . منظور اين است كه عرب در مواردى كه كنار ديوار نمى‌نشيند ونمى‌تواند براىتكيه زدن از ديوار استفادهكند، به روش خاصّى مى‌نشيند كه او را از تكيه زدن برديوار بى‌نياز مى‌كند وآن روش را احتبا مى‌گويند. بدينصورت كه ساق دو پا را به شكمنزديك مى‌كند وپيراهن را روى بدن وساق پاها مى‌كشد ومى‌نشيند. وبدينترتيب از تكيهزدن به ديوار بى‌نياز مى‌شود (اصول كافى، ج 2، ص 662، پاورقى).
[19] . كافى، ج 2، ص 662، ح 2 و3.
[20] . كافى، ج 2، ص 663، ح 4.
[21] . همان، ح 5.
منبع: کتاب حلیه المتقین علامه مجلسی با بازنگری تحت نظر حضرت آیت الله مکارم شیرازی
