چگونگی خواندن نماز در ادیان مختلف
پيشينه نماز
پرسش 2 . آيا نماز در زمان اديان پيش از اسلام بوده است؟ و اگر وجود داشته شكل خواندن آن در اديان مسيحى و يهودى و ساير اديان آسمانى چگونه بوده است؟
با مطالعه پيرامون تاريخ اديان و مذاهب و همچنين آيات و روايات نقل شده از معصومين عليهم السلام، اين مطلب كاملاً روشن مى گردد كه قديمى ترين عبادت در تمامى اديان نماز بوده است.
از هنگام اقامت حضرت آدم و حوا عليهماالسلام در زمين، خداوند نماز را بر حضرت آدم عليه السلام واجب كرد10.
كشتى نوح عليه السلام داراى پنجره ها و سوراخ هايى بود كه از آن نور خورشيد به داخل منعكس مى شد و از اين طريق وقت نماز را تشخيص مى دادند11.
حضرت ابراهيم عليه السلام آن گاه كه همسر و فرزند خود را در كنار كعبه نو بنياد نهاد، دست به دعا برداشت و به خداى متعال چنين گفت: خدايا من، خاندان خود را در سرزمينى غيرحاصل خيز و كنار خانه ات ترك نمودم تا نماز را به پا دارند پس دل هاى مردم را در هواى (گرو) آنان قرار ده12.
وقتى حضرت موسى عليه السلام به كوه طور آمد و پيام رسالت را دريافت نمود خداوند به او فرمود: «من خداى يكتا هستم. پس مرا عبادت كن و نماز را به پا دار»13.
حضرت عيسى عليه السلام در گهواره به امر خداوند اين گونه سخن گفت: «من بنده خدا هستم كه كتاب آسمانى را بر من نازل كرد و مرا پيامبر قرار داد و هر جا كه باشم مرا مايه بركت قرار داد و به نماز و زكات تا وقتى كه جان در بدن دارم مرا توصيه نمود»14.
علاوه بر پيامبران اولواالعزم، در آيات و روايات متعدّدى از نماز پيامبرانى همچون؛ شيث، ادريس، يونس، صالح، اسماعيل، اسحاق، يعقوب، لوط، شعيب، داوود، زكريا، ايوب عليهم السلام و… سخن به ميان آمده كه همگى گويا وجود نماز در تمامى اديان و شريعت هاى پيش از اسلام مى باشد15.
اما در خصوص كيفيت و چگونگى اقامه نماز در اديان مسيحى و يهودى و ساير اديان آسمانى پيش از اسلام بايد گفت: آنچه براساس تاريخ اديان و آيات و روايات غيرقابل انكار مى باشد اين است كه نماز به عنوان عبادت در كليه اديان وجود داشته و دارد و متناسب با تكامل دين، روند تكاملى داشته است و اين تكامل در دين مبين اسلام ـ همانند جنبه هاى ديگر آن معارف، مثل قوانين، و مقرّرات اجتماعى ـ متناسب با انسان رشد يافته عصر خاتميت به اوج خود رسيده است16.
يهوديان روزى سه بار نماز مى خوانند. نماز صبح، نماز عصر و نماز مغرب. نماز در كنيسه بهتر است و در صورتى كه حداقل ده نفر مرد حضور داشته باشند، نماز جماعت برقرار مى شود. در اين حال يك نفر كاهن، لاوى يا مسن ترين فرد كه عبرى را خوب مى داند، جلو مى ايستد و دعاها و متونى از تورات را مى خواند. معروف ترين عبارتى كه مى خوانند شِمَعْ (بشنو) (Shema)نام دارد كه عبارت است از: «اى اسرائيل بشنو؛ يهوه خداى ما يهوهِ واحد است. پس يهوه خداى خود را به تمامى جان و تمامى قوّت خود محبّت نما».17
شستن دست ها تا مچ (وضو) و بستن بازوبند و پيشانى بندى كه در آن آياتى از تورات نوشته شده (تفيلين) (Tefilin) براى مردان در نماز صبح واجب است. قبله يهود شهر اورشليم است.
در مسيحيت نماز به شيوه خاصى كه در اسلام وجود دارد مطرح نيست، بلكه آنها در برابر خدا دعا بجا مى آورند. مسيحيان كاتوليك پيش از ورود به كليسا با آب مقدس خود را تطهير مى كنند، به اين صورت كه دست خود را در آب فرو برده و به صليب مى كشند.18
شاید این مطالب را هم بپسندید:
يكى از دعاهاى مرسوم براى برگزارى نماز، دعاى زير است: «اى پدر ما كه در آسمانى نام تو مقدّس باد، اراده تو چنان كه در آسمان است در زمين نيز به انجام رسد. نان كفاف امروز ما را بده، گناهان امروز ما را ببخش چنان كه ما نيز كسانى را كه به ما بدى مى كنند ببخشيم. ما را در آزمايش نياور، بلكه از شرير رهايى ده؛ زيرا ملكوت، قوت و جلال از آن توست. «آمين».19
البته برخى از حركت هاى بدن مانند دست ها را رو به آسمان گرفتن و يا خم كردن زانو در نماز مسيحيان مرسوم است.
بنا بر آنچه گفته شد؛ نماز در اديان آسمانى گذشته نيز سابقه داشته است اگر چه برگزارى آن به شكل هاى متفاوت بوده است.
10. مجلسى، بحارالانوار، ج11، ص196.
11. بحارالانوار، ج11، ص333.
12. ابراهيم 14، آيه 37
13. طه 20، آيه 14.
14. مريم 19، آيه 31 و 30.
15. براى اطلاع بيشتر رجوع كنيد: سيماى نماز، حسين انصاريان، فصل: نماز در آئينه ى حيات انبيا و امّت ها.
16. مجتبى كلباسى، يكصد وده پرسش درباره نماز، انتشارات ستاد اقامه نماز، نهم، 1388ش، ص 114.
17. تثنيه 6: 5-4. البته آنان در قرائت آن، به جاى لفظ يهوه، از ادوناى استفاده مى كنند.
18 .Houghton Mifflin Books .A History :Prayer .(2005) Carol Zaleski,Philip Zaleski.
19. متى، 6:9.
منبع: هدانا برگرفته از نماز چیستی و چرایی.
