چگونه تقدیرات یکسال بدست امام زمان در شب قدر امضا می شود

سوال : چگونه ملائکه تقديرات يک‌سال را به خدمت امام زمان عرضه مي‌کنند؟

حضرت آیت الله مصباح یزدی

عرضه تقديرات يک سال همه موجودات در يک شب به خدمت يک نفر چگونه ممکن است؟ هر قدر هم که اين علوم، فشرده ارائه شود زمان زيادي براي انتقال آن نياز است. اين سؤالي است که در ذهن برخي افراد شکل مي‌گيرد و وقتي پاسخ درستي براي آن پيدا نمي‌کنند شک مي‌کنند که آيا اين آيات واقعا حقيقتي دارند يا اين‌ها ادبيات و شعري براي تقريب به ذهن است.

پاسخ اقناعی

در پاسخ عرض مي‌کنم خوشبختانه امروز در اثر پيشرفت تکنولوژي ابزاري اختراع شده که باور اين حقيقت را آسان کرده که در زماني اندک مي‌توان معلومات فراواني را منتقل يا ارائه کرد. لوح‌هاي فشرده نمونه‌اي از اين ابزارها هستند. اگر صد سال پيش به مردم گفته مي‌شد که ابزاري ساخته خواهد شد که با آن مي‌توان با زدن يک دکمه مجموعه يک دائرة‌المعارف يا يک کتابخانه را در يک حجم کوچکي گنجاند، براي آن‌ها قابل باور نبود. يکي از استدلال‌هايي که براي تجرد روح مطرح مي‌کردند اين بود که اگر روح مجرد نباشد لازمه‌اش انطباع کبير در صغير است (چاپ شدن تصويري بزرگ همچون کوه در محلي کوچک همچون مغز) و اين محال است. اما اکنون عملا مي‌بينند که انطباع کبير در صغير به يک معنا ممکن است؛ امروزه عکس‌ها و نقش‌هاي عظيم را در سطحي کوچک منعکس مي‌کنند.

اين نوعي پاسخ اقناعي است براي کساني که اين شبهه برايشان مطرح مي‌شود که چگونه ملائکه تقديرات فراواني را به محضر امام زمان عليه‌السلام عرضه مي‌کنند. در پاسخ آنها مي‌گوييم: همان‌طور که شما مي‌توانيد در يک لوح فشرده ميليون‌ها مطلب را به کسي عرضه کنيد ملائکه هم مي‌توانند چنين علمي را در اختيار امام زمان عليه‌السلام قرار دهند. اين پاسخ براي اقناع است، وگرنه حقيقت مطلب بالاتر از اين است.

پاسخ حلی

همه ما کم يا بيش معتقديم که وقتي جمعيتي فراوان، با زبان و گويش‌هاي گوناگون به حرم حضرت معصومه سلام‌الله‌عليها و به طريق اولي، به حرم امام معصوم عليه‌السلام مشرف مي‌شوند و حوائج خويش را مطرح مي‌کنند، حضرت معصومه عليهاسلام و به طريق اولي امام عليه‌السلام، سخن همه را مي‌شنود و جواب همه را هم مي‌دهد (أَشْهَدُ أَنَّكَ تَسْمَعُ كَلَامِي، وَ تَقْدِرُ عَلَى رَدِّ جَوَابِي). امام عليه‌السلام سخن هر يک از زوار را چنان مي‌شنود که سخن ديگر زائران را مي‌شنود. اگر کسي بگويد: مگر امام چند گوش دارد که اين همه حرف را مي‌شنود، مي‌گوييم: اين درک، مربوط به مرحله نفس متعلق به بدن نيست. روح انسان‌هاي وارسته و مقرب درگاه الهي مراتبي دارد که بر اين عالم مادي احاطه دارد و خود آن، جزء اين حوادث مادي يا متأثر از اين عالم مادي و تحت شرايط و قوانين ماده و ماديات نيست. آن‌ها قوانين خاص خودشان را دارند و ما حقيقت آن مراتب را نمي‌دانيم.

اما اين را مي‌دانيم که امام معصوم عليه‌السلام همه سخنان همه زائران را مي‌شنود و جواب آن‌ها را مي‌دهد و بهترين راه برآورده کردن حاجات آن‌ها را هم مي‌داند، به‌گونه‌اي که با مصالح ديگر اصطکاک نداشته باشد. البته همه اين‌ها در واقع کار خداست که به دست امام و به اذن ‌الله جاري مي‌شود. اما به هر حال امام واسطه است و اقتضاي وساطت اين است که واسطه همه حوائج را بشنود و درک کند. با توجه به اين حقيقت روشن مي‌شود که اين امر به امامي اختصاص ندارد که از دنيا رفته و ما به زيارت حرم او مي‌رويم، بلکه امام زنده و حيّ هم واجد اين مرتبه از کمال است.

متاسفانه اشتغالات مادي و روزه‌مره کمتر به افراد اجازه مي‌دهد که در باره چنين موضوعاتي فکر کنند. اما اگر در دعاها، مناجات‌ها و زيارت‌ها، مانند زيارت جامعه و زيارت آل‌ياسين، دقت کنيم اشاراتي به اين مسائل وجود دارد. در زيارت آل ياسين مي‌خوانيم: سَلَامٌ عَلَى آلِ يَاسِينَ ذَلِكَ هُوَ الْفَضْلُ الْمُبِينُ مِنْ عِنْدِ اللَّهِ‏ وَ اللَّهُ ذُو الْفَضْلِ الْعَظِيمِ‏ إِمَامُهُ مَنْ يَهْدِيهِ صِرَاطَهُ الْمُسْتَقِيمَ‏ قَدْ آتَاكُمُ‏ اللَّهُ خِلَافَتَهُ يَا آلَ يَاسِين‏ُ وَ عَلَّمَ مَجَارِيَ أَمْرِهِ فِيمَا قَضَاهُ وَ دَبَّرَهُ وَ رَتَّبَهُ وَ أَرَادَهُ فِي مَلَكُوتِه‏ ... ‏اين زيارت اشاره دارد به اين که حوادث اين عالم از مراتبي بالا تنزل پيدا مي‌کنند و اين حوادث مجاري خاصي دارد و خداوند علم اين مجاري را که در ملکوت تدبير شده و برنامه‌ريزي شده است به امام عليه‌السلام عطا کرده است.

پس ما نبايد گمان کنيم عالم هستي منحصر در همين عالم ماده است. عوالمي هست که فوق قوانين عالم ماده است و قوانين خاص خود را دارند که ما حقيقت آن‌ها را درک نمي‌کنيم. آن‌چه مربوط به آن عوالم است خداوند علمش را به برخي از بندگانش در اين عالم هم مي‌دهد. زيرا آن‌ها سعه وجودي دارند و با آن عوالم هم در ارتباط هستند.

اين که ملائکه نازل مي‌شوند و مقدرات را به امام زمان عليه‌السلام عرضه مي‌کنند امري باورناپذير نيست. براي تقريب به ذهن مي‌توان گفت: خداي متعال در آن شب نوري را به وسيله ملائکه به قلب امام زمان عليه‌السلام مي‌تاباند که همه چيز براي ايشان روشن مي‌شود. اگر در روايت آمده است که اگر نزول ملائکه در شب قدر و ارائه تقديرات نبود ما چيزي از آن‌ها نمي‌دانستيم، اين امر براي مرحله مادي وجود پيامبر و ائمه اطهار عليهم‌السلام است، وگرنه وجود نوراني ايشان احتياج به ملک و ارائه آن‌ها ندارد، بلکه ملک از آن نور آفريده شده است.

منبع : سخنرانی آیت الله مصباح یزدی 1394/04/16