نماز آیات چیست و چه زمانی واجب می شود

در نوشتار قبل نحوه خواندن نماز آیات مطرح شد، در تکمیل نوشتار حاضر از اینجا کلیک کنید و مطالعه نمایید.

[ نماز آیات به واسطه چهار چیز واجب می شود]

مسأله 1491 نماز آیات که دستور آن بعداً گفته خواهد شد به واسطه چهار چیز (1) واجب می شود: اول: گرفتن خورشید.

دوم: گرفتن ماه، اگر چه مقدار کمی از آنها گرفته شود و کسی هم از آن نترسد.

سوم: زلزله، اگر چه کسی هم نترسد.

چهارم: رعد و برق و بادهای سیاه و سرخ (2) و مانند اینها (3) در صورتی که بیشتر مردم بترسند (4) که بنا بر احتیاط واجب باید برای اینها هم نماز آیات بخوانند (5).

(1) (سیستانی:) سه چیز..

(2) (بهجت:) و صیحه ترسناک و مانند اینها از چیزهایی که از آیات آسمانی و زمینی بوده و موجب ترس بیشتر مردم می شود بنا بر أظهر.

(3) (گلپایگانی:) در صورتی که به آنها آیت، صدق کند، اگر چه کسی هم نترسد.

(خوئی، تبریزی، صافی:) از آیات آسمانی..

(4) (اراکی، زنجانی:) بقیه مسأله ذکر نشده.

(خوئی، تبریزی:) و امّا در حوادث زمینی مانند فرو رفتن آب دریا و افتادن کوه که موجب ترس اکثر مردم شود بنا بر احتیاط واجب نماز آیات ترک نشود.

(تبریزی:) بنا بر احتیاط نماز آیات خوانده شود ولی بعید نیست که در حوادث زمینی که زلزله نباشد، نماز آیات واجب نباشد.

(فاضل، نوری:) [و] بنا بر احتیاط واجب در حوادث وحشتناک زمینی مانند شکافته شدن و فرو رفتن زمین در صورتی که بیشتر مردم بترسند، باید نماز آیات بخوانند.

(صافی:) و در حوادث زمینی نیز که موجب ترس بیشتر مردم می شود، احتیاط واجب خواندن نماز است.

(سیستانی:) سوّم: زلزله بنا بر احتیاط واجب، اگر چه کسی هم نترسد. و امّا در رعد و برق و بادهای سیاه و سرخ و مانند اینها از آیات آسمانی در صورتی که بیشتر مردم بترسند و هم چنین در حوادث زمینی مانند فرو رفتن زمین و افتادن کوه که موجب ترس اکثر مردم شود، بنا بر احتیاط مستحب نماز آیات ترک نشود.

(5) (مکارم:) چهارم: صاعقه و بادهای سیاه و سرخ و هر گونه حوادث خوفناک آسمانی در صورتی که بیشتر مردم بترسند، بلکه برای حوادث خوفناک زمینی نیز اگر موجب وحشت بیشتر مردم شود، احتیاط واجب آن است که نماز آیات بخوانند.

[تکرار اتفاقاتی که باعث نماز آیات می شود]

مسأله 1492 اگر از چیزهایی که نماز آیات برای آنها واجب است بیشتر از یکی اتفاق بیفتد، انسان باید برای هر یک از آنها یک نماز آیات بخواند، (1) مثلًا اگر خورشید بگیرد و زلزله هم بشود، باید دو نماز آیات بخواند.

(1) (مکارم:) مثل این که چند بار زلزله شود یا گرفتن خورشید با زلزله همراه گردد. امّا اگر در بین نماز آیات این امور واقع شود، همان یک نماز آیات کافی است.

(فاضل:) مثلًا اگر دو بار زلزله بشود باید دو نماز آیات بخواند. و همین طور اگر دو تا از آنها اتفاق بیفتد یعنی هم خورشید بگیرد و هم زلزله شود.

[کسی که چند نماز آیات بر او واجب است]

مسأله 1493 کسی که چند نماز آیات بر او واجب است، اگر همه آنها برای یک چیز بر او واجب شده باشد، مثلًا سه مرتبه خورشید گرفته و نماز آنها را نخوانده است (1)، موقعی که قضای آنها را می خواند، لازم نیست معین کند که برای کدام دفعه آنها باشد (2) و هم چنین است اگر چند نماز برای رعد و برق و بادهای سیاه و سرخ و مانند اینها بر او واجب شده باشد، ولی اگر برای آفتاب گرفتن و ماه گرفتن و زلزله، یا برای دو تای اینها نمازهایی بر او واجب شده باشد بنا بر احتیاط واجب، باید موقع نیت، معین کند نماز آیاتی را که می خواند برای کدام یک آنها است (3).

این مسأله، در رساله آیت اللّه بهجت نیست

(1) (نوری:) یا برای چند چیز باشد مثلًا برای آفتاب گرفتن و ماه گرفتن و زلزله نمازهایی بر او واجب شده باشد..

(2) (نوری:) بقیه مسأله ذکر نشده.

(3) (صافی:) اگر موقع نیت معین کند نماز آیاتی را که می خواند برای کدام یک آنها است موافق با احتیاط عمل کرده است.

(خوئی، تبریزی، سیستانی:) مسأله کسی که قضای چند نماز آیات بر او واجب است؛ چه همه آنها برای یک چیز بر او واجب شده باشد، مثلًا سه مرتبه خورشید گرفته و نماز آنها را نخوانده است، چه برای چند چیز باشد مثلًا برای آفتاب گرفتن و ماه گرفتن و زلزله نمازهایی بر او واجب شده باشد، موقعی که قضای آنها را می خواند لازم نیست معیّن کند که برای کدامیک آنها می باشد.

(زنجانی:) مسأله کسی که چند نماز آیات بر او واجب است، اگر آن نمازهای آیات احکام یکسان داشته باشند، مانند: قضای نمازهایی که برای خورشید گرفتگی های متعدد خوانده می شود لازم نیست که در نیّت معین کند که برای کدام یک نماز می خواند و اگر نمازهایی بر عهده کسی باشد که احکام متفاوتی داشته باشد؛ مثلًا یکی قضای خورشید گرفتگی باشد که لازم نیست فوراً به جا آورده شود، و یکی برای زلزله است که فوریت دارد؛ یا یکی ادا و دیگری قضا باشد، باید موقع نیت معین کند که نماز آیاتی که می خواند برای کدام یک از آنها است.

(مکارم:) مسأله لازم نیست تعیین کند نمازی که می خواند، برای کدامیک از این حوادث است که رخ داده، همین اندازه که نیّت آن چه بر او واجب است بکند، کافی است.

[ موجبات نماز آیات در همان شهر ]

مسأله 1494 چیزهایی که نماز آیات برای آنها واجب است، (1) در هر شهری اتفاق بیفتد، فقط مردم همان شهر باید نماز آیات بخوانند و بر مردم جاهای دیگر واجب نیست (2)، ولی اگر مکان آنها به قدری نزدیک باشد که با آن شهر یکی حساب شود، نماز آیات بر آنها هم واجب است.

(1) (خوئی، مکارم، سیستانی، بهجت، زنجانی:) در هر جایی اتفاق بیفتد (سیستانی: و احساس شود) فقط مردم همان جا باید نماز آیات بخوانند و بر مردم جاهای دیگر واجب نیست (بهجت: اگر چه از توابع یکدیگر و به یک اسم معروف باشند).

(2) (تبریزی:) بقیه مسأله ذکر نشده.

(نوری:) در هر شهری یا نقطه دیگری اتفاق بیفتد، مردم همان شهر و آن نقطه باید نماز آیات بخوانند و بر مردم جاهای دیگر واجب نیست. [پایان مسأله]

 [اگر بفهمد نماز آیاتی که خوانده باطل بوده]

مسأله 1502 اگر بفهمد نماز آیاتی که خوانده (1) باطل بوده، باید دوباره بخواند و اگر وقت گذشته قضا نماید.

این مسأله در رساله آیات عظام: مکارم و بهجت نیست

(1) (سیستانی:) اگر بفهمد نماز آیاتی که برای آفتاب گرفتگی یا ماه گرفتگی خوانده..

[اگر در وقت نماز یومیه، نماز آیات هم بر انسان واجب شود]

مسأله 1503 اگر در وقت نماز یومیه، نماز آیات هم بر انسان واجب شود، چنانچه برای هر دو نماز وقت دارد (1)، هر کدام را اول بخواند اشکال ندارد. و اگر وقت یکی از آن دو تنگ باشد (2)، باید (3) اول آن را بخواند و اگر وقت هر دو تنگ باشد، باید اول نماز یومیه را بخواند.

(1) (زنجانی:) و خواندن هیچ یک از آنها فوریت ندارد..

(2) (زنجانی:) یا خواندن آن فوریت داشته باشد مانند نماز آیات به جهت زلزله..

(3) [کلمه «باید» در رساله آیات عظام: خوئی و تبریزی نیست]

[اگر در بین نماز یومیه بفهمد که وقت نماز آیات تنگ است]

مسأله 1504 اگر در بین نماز یومیه بفهمد که وقت نماز آیات تنگ است (1)، چنانچه وقت نماز یومیه هم تنگ باشد، باید آن را تمام کند بعد نماز آیات را بخواند (2). و اگر وقت نماز یومیه تنگ نباشد، باید (3) آن را بشکند و اول نماز آیات، بعد نماز یومیه را به جا آورد.

(1) (زنجانی:) یا نماز آیات فوری بر عهده اوست..

(2) (زنجانی:) و الّا باید آن را بشکند، و اول، نماز آیات، بعد نماز یومیه را به جا آورد.

(3) [کلمه «باید» در رساله آیات عظام: خوئی، تبریزی و سیستانی نیست]

[اگر در بین نماز آیات بفهمد که وقت نماز یومیه تنگ است]

مسأله 1505 اگر در بین نماز آیات بفهمد که وقت نماز یومیه تنگ است، باید نماز آیات را رها کند و مشغول نماز یومیه شود و بعد از آن که نماز را تمام کرد پیش از انجام کاری که نماز را به هم بزند، بقیه نماز آیات را از همان جا که رها کرده بخواند.

• توضیح المسائل مراجع مطابق با فتاوای سیزده نفر از مراجع معظم تقلید/ متن اصلی از رساله امام خمینی و مُحشی حضرات آیات: سیستانی، صافی گلپایگانی، مکارم شیرازی، نوری همدانی، شبیری زنجانی، بهجت،فاضل،  اراکی، خویی، گلپایگانی، تبریزی.

---

مطابق نظر آيت الله خامنه اي

س 711: نماز آیات چیست و علت شرعی وجوب آن کدام است؟
ج: نماز آيات دو رکعت است که هر رکعت آن پنج رکوع و دو سجده دارد و اسباب شرعى وجوب آن عبارت است از: کسوف خورشيد و خسوف ماه، اگر چه مقدار کمى از آنها گرفته شود؛ زلزله و هر حادثه غيرعادى که باعث ترس بيشتر مردم شود مانند بادهاى سياه يا سرخ و يا زرد که غيرعادى باشند؛ تاريکى شديد، فرو رفتن زمين و ريختن کوه، صيحه آسمانى و آتشى که گاهى در آسمان ظاهر مى‏شود. در غير از کسوف و خسوف و زلزله، بايد آن حادثه موجب ترس و وحشت بيشتر مردم شود، و حادثه‏اى که ترس آور نباشد و يا موجب ترس و وحشت افراد نادرى گردد، اعتبار ندارد. اجوبه الاستفتائات.

---

حضرت آیت الله مکارم شیرازی

موارد وجوب نماز آیات [شرایط وجوب نماز آیات ]

پرسش : نماز آیات در چه صورتی واجب می شود؟

پاسخ : نماز آیات در چهار صورت واجب مى‏شوداوّل و دوم گرفتن خورشید و ماه هرچند مقدار کمى از آنها بگیرد، خواه کسى بترسد یا نه. سوم زلزله، خواه کسى‏ بترسد یا نه. چهارم صاعقه و بادهاى سیاه و سرخ و هرگونه حوادث خوفناک آسمانى در صورتى که بیشتر مردم بترسند، بلکه براى حوادث خوفناک زمینى نیز اگر موجب وحشت بیشتر مردم شود احتیاط واجب آن است که نماز آیات بخوانند.

عدم یقین به قول مخبر به خسوف و کسوف [شرایط وجوب نماز آیات ]

پرسش : اگر به قول کسی که از خورشید یا ماه گرفتگی خبر داده یقین حاصل نشود و بعد مشخص شود که خورشید یا ماه گرفتگی رخ داده تکلیف چیست؟

پاسخ : اگر به او خبر دهند خورشید یا ماه گرفته است ولى براى او یقین حاصل نشود و نماز نخواند بعداً معلوم شود که راست گفته اند، اگر تمام خورشید یا ماه گرفته باشد باید نماز آیات را بخواند وگرنه واجب نیست.

لکه سیاهی که با چشم مسلح دیده شود [شرایط وجوب نماز آیات ]

پرسش : در مواردی که کسوف تنها با چشم مسلّح به صورت لکه اى سیاه رنگ بر روى خورشید قابل رؤیت باشد، آیا این پدیده همچون کسوف جزئى محسوب گشته، و موجب وجوب نماز آیات مى گردد؟

پاسخ : این مقدار کسوف جزئى محسوب نمى شود.

خسوف و کسوف نسبت به سیارات دیگر [شرایط وجوب نماز آیات ]

پرسش : آیا قرار گرفتن دیگر سیّارات در مقابل یکدیگر، بطورى که مانع از رؤیت همدیگر شوند، باعث وجوب نماز آیات مى شود؟

پاسخ : نماز آیات مخصوص به خسوف و کسوف خورشید و ماه است.

وقت نماز آیات هنگام خسوف وکسوف [وقت نماز آیات]

پرسش : هنگام خورشید گرفتگی و ماه گرفتگی چه زمانی باید نماز آیات خوانده شود؟

پاسخ : در موقع گرفتن خورشید یا ماه وقت نماز آیات از موقعى است که شروع به گرفتن کرده و تازمانى که کاملًا باز نشده ادامه دارد، ولى احتیاط مستحب آن است قبل از شروع به باز شدن نماز را بخواند.

منبع: سایت هدانا برگرفته از استفتائات آیت الله العظمی مکارم شیرازی

• ويژه نامه احكام نماز
• نماز آیات در هنگام خورشید و ماه گرفتگی
• آيا نماز آيات در زمان حيض بايد قضا شود
• خواندن نماز آيات در استحاضه
• • پول گرفتن امام جماعت برای خواندن نماز
  • اقتدا به امام جماعت غیر روحانی
  • مکروهات نماز جماعت چیست
  • مستحبات نماز جماعت چیست
  • گفتن اذکار و انجام اعمال قبل امام جماعت
  • خريد و فروش چك و سفته چه حکمی دارد

---

---

کلید:  نماز آیات چیست و چه زمانی واجب می شود نماز آیات چیست و چه زمانی واجب می شود نماز آیات چیست و چه زمانی واجب می شود نماز آیات چیست و چه زمانی واجب می شود نماز آیات چیست و چه زمانی واجب می شود نماز آیات چیست و چه زمانی واجب می شود نماز آیات چیست و چه زمانی واجب می شود نماز آیات چیست و چه زمانی واجب می شود نماز آیات چیست و چه زمانی واجب می شود نماز آیات چیست و چه زمانی واجب می شود نماز آیات چیست و چه زمانی واجب می شود نماز آیات چیست و چه زمانی واجب می شود نماز آیات چیست و چه زمانی واجب می شود نماز آیات چیست و چه زمانی واجب می شود