نقض عهد کفار در قرآن

قرآن کریم:

إِنَّ شَرَّ ٱلدَّوَآبِّ عِندَ ٱللَّهِ ٱلَّذِينَ كَفَرُوا۟ فَهُمْ لَا يُؤْمِنُونَ* ٱلَّذِينَ عَٰهَدتَّ مِنْهُمْ ثُمَّ يَنقُضُونَ عَهْدَهُمْ فِى كُلِّ مَرَّةٍۢ وَهُمْ لَا يَتَّقُونَ.سوره انفال/آیه 55و56

به یقین، بدترین جنبندگان نزد خدا، کسانی هستند که کافر شدند و ایمان نمی‌آورند. همان کسانی که با آنها پیمان بستی؛ سپس هر بار عهد و پیمان خود را می‌شکنند؛ و (از پیمان شکنی و خیانت،) پرهیز ندارند.

نکات آیه

۱- حق ناپذیرى و پافشارى بر کفر، موجب از میان رفتن توفیق آدمى براى ایمان به آیات الهى است. (الذین کفروا فهم لایؤمنون)
با توجه به فعل مضارع «لایؤمنون» که دلالت بر استمرار دارد، جلمه «هم لایؤمنون» به این معناست که آنان ایمان نخواهند آورد. و چون این جمله به وسیله «فاء» بر جمله «کفروا» عطف شده، دلالت مى کند که سلب توفیق ایمان از آنها بر اثر کفرورزى بوده است.

۲- انسانهایى که بر اثر کفرورزى زمینه هاى ایمان را در خویش از میان برده اند، در پیشگاه خداوند بدترین جنبدگان هستند. (إن شر الدواب عنداللّه الذین کفروا فهم لایؤمنون)

۳- کفرورزى تا مرز از دست دادن زمینه هاى ایمان، عامل سقوط آدمى از مرتبه انسانیت به مرحله پست ترین حیوانات (إن شر الدواب عنداللّه الذین کفروا فهم لایؤمنون)

۴- ایمان به آیات الهى، نشان انسانیت انسان و ملاک ارجمندى او در پیشگاه خداوند (إن شر الدواب عنداللّه الذین کفروا فهم لایؤمنون)

نکات آیه

۱- پیمانهاى متعدد پیامبر(ص) با کافران مکه و پیمان شکنیهاى آنان (الذین عهدت منهم ثم ینقضون عهدهم فى کل مرة)

۲- کفرپیشگانى که بر پیمانشان با پیامبر(ص) وفادار نماندند از پست ترین جنبندگان هستند. (إن شر الدواب … الذین عهدت منهم ثم ینقضون)
«الذین عهدت منهم» مى تواند بدل و یا عطف بیان براى «الذین کفروا» در آیه قبل باشد، و نیز مى تواند مبتدا و خبر آن «فاما تثقفنهم … » در آیه بعد باشد. برداشت فوق بر اساس احتمال اول است.

۳- پیامبر(ص) بارها از یهودیان پیمان گرفت و آنان همواره پیمان خویش را شکستند. (الذین عهدت منهم ثم ینقضون عهدهم فى کل مرة)
برخى برآنند که مراد از «الذین عهدت» مشرکان مکه هستند، ولى مشهور مفسران گفته اند مقصود یهودیانى هستند که در عصر بعثت در اطراف مدینه سکونت گزیده بودند.

۴- یهودیان مدینه در عصر بعثت نمونه پست ترین جنبندگان به سبب اصرارشان بر کفر و از میان بردن زمینه هاى ایمان در خویش و شکستن پیمانها (إن شر الدواب عنداللّه الذین کفروا … الذین عهدت منهم ثم ینقضون عهدهم)

۵- پیمان شکنى، کردارى بس ناروا و زشت (إن شر الدواب … ثم ینقضون)

۶- پایبندى به پیمان از ملاکهاى انسانیت انسان (إن شر الدواب … ثم ینقضون)

۷- خداوند، پیامبر(ص) را بر روحیه پیمان شکنى یهودیان عصر خویش آگاه ساخت. (ثم ینقضون عهدهم فى کل مرة)
به کارگیرى فعل مضارع «ینقضون» به جاى فعل ماضى، با اینکه سیاق آیه اقتضا مى کرد که گفته شود «ثم نقضوا»، اشاره به این است که پیمان شکنى یک حالت مستمر براى یهودیان است.

۸- رهبران جامعه اسلامى مجاز در پیمان بستن با جوامع کفرپیشه (الذین عهدت منهم ثم ینقضون)

۹- نقض پیمانهاى گذشته از سوى جوامع کفرپیشه، مانع جواز معاهده جدید نخواهد شد. (الذین عهدت منهم ثم ینقضون عهدهم فى کل مرة)

۱۰- بى پروایى یهودیان کفرپیشه از پیمان شکنیهاى مکرر (و هم لایتقون)

۱۱- یهودیان عصر بعثت بى هیچ ترس و پروایى از پیامبر(ص) و مسلمانان، پیمانهایشان را نقض مى کردند. (و هم لایتقون)
براى فعل «یتقون» چندین متعلق مى توان لحاظ کرد ; از جمله ضمیر «ک» که خطاب به پیامبر(ص) باشد و یا کلمه اى همانند «المؤمنین».

۱۲- جامعه یهود در عصر پیامبر(ص)، جامعه اى به دور از تقوا و پرهیزگارى* (و هم لایتقون)
برداشت فوق بر این اساس است که متعلق «لایتقون»، اللّه باشد ; یعنى یهودیان ترسى از خداوند ندارند و تقواى الهى را رعایت نمى کنند.

۱۳- بى تقوایى یهودیان عصر بعثت عامل پیمان شکنى آنان (ینقضون عهدهم فى کل مرة و هم لایتقون)
جمله حالیه «و هم لا یتقون» بیانگر ریشه پیمان شکنى یهودیان و به اصطلاح حال معلّله است.

منبع: سایت هدانا برگرفته از تفسیر راهنما.