نشانه های ایمان به خدا
نشانه هاى يقين به خدا
پرسش 35 . ايمان واقعى و يقين قلبى به خدا را توضيح دهيد؟ نشانه ها و آثار به دست آوردن اين يقين چيست؟
از ديدگاه قرآن «ايمان» عبارت است از علم و معرفت يقينى توأم با تسليم و خضوع در برابر حق.
در «يقين» چهار شرط هست و با آنها، ظن، شك و جهل، از قلمرو يقين خارج مى شود؛ چرا كه در ظن و شك، جزم به ثبوت وجود ندارد، ولى يقين غيرقابل زوال است.
قرآن كريم از ضرورتى كه حاصل شرايط چهارگانه «يقين» است، با عباراتى از قبيل «لا رَيْبَ فِيهِ»و مانند آن ياد كرده است.160
از ديدگاه قرآن «يقين» داراى مراتبى است كه به حسب آن «ايمان» نيز داراى مراتب مى گردد: علم اليقين، عين اليقين و حق اليقين.
«علم اليقين» در مرحله معرفت مفهومى و ذهنى است: مانند آنكه آدمى به جهنم و بهشت، در حد ادراك عقلى واقف گردد و خصايص آنها را در حد فهم مفهوم دريابد.
«عين اليقين» يافتن حقايق خارجى و مشاهده همان معرفت مفهومى و ذهنى است؛ مثل آنكه وقتى ملحد را در قيامت به جهنم بردند، وى ديگر خود جهنم را مى بيند يا هنگامى كه مؤمن را به بهشت بردند، او خود بهشت را مشاهده مى كند.
«حق اليقين» آن است كه انسان نه تنها شاهد حق باشد، بلكه عين شهود قرار گيرد و فانى از غير و باقى باللّه شود. از خود چيزى نداشته باشد و در معرفت الهى غرق شود.161 در قرآن كريم به بعضى از مقامات يا درجات مؤمنان، اشاره شده است:
1. مقام تسليم؛ واگذارى تمام ساحت هاى وجودى خود، به اختيار خداوند.162
2. مقام ابرار؛ گذشتن از آن چيزى كه به آن نيازمنديم و بخشيدن آن به ديگران.163
شاید این مطالب را هم بپسندید:
3. مقام تقوا؛ خوف از خدا و كناره گيرى از گناه، [ البته به شرط اينكه] مقصود از آن ترس و اين كناره گيرى خداوند باشد.164
4. مقام اخلاص؛ انسان قلبش را مخصوص حق كند تا احدى جز مقلب القلوب در حرم دل او راه نيابد.165
امّا نشانه ها و آثار اين يقين و ايمان واقعى را بايد در اعمال و كردار خويش جست و جو كنيم؛ چنان كه
حضرت على (علیه السلام) مى فرمايد: «عقيده مؤمن در كردارش ديده مى شود».
ما اين آثار و نشانه ها را در دو قلمرو فردى و اجتماعى شمارش مى كنيم:
يك. آثار فردى
1. لذت معنوى و انبساط روحى،
2. تغيير نگرش به امور معنوى و مادى،
3. آرامش روحى،
4. رضامندى از حق و خود مقصرانگارى،
5. احساس عزّت و غلبه،166
6. توكل بر خدا،167
7. محافظت بر اداى فرايض، به خصوص نماز،168
8. عفت و پاك دامنى،169
9. خشوع در نماز،170
10. روى گردانى از امور لغو و بيهوده،171
11. افزايش ايمان، هنگام شنيدن آيات الهى.172
دو. آثار اجتماعى
1. تحكيم وحدت،
2. استقرار عدالت اجتماعى،
3. حسن مقابله با فساد و انحراف،173
4. تأمين نيازهاى مادى ديگران،174
5. تواضع در برابر مردم،175
6. پيشى گرفتن در امور خير،176
7. عدم طمع دوستى با كافران،177
8. كوشش در امانت دارى،178
9. وفاى به تعهدها و قرار دادها.179
160. مانند: بقره 2، آيه 2؛ آل عمران (3)، آيه 9. در اين خصوص نگا: معرفت شناسى در قرآن، ج3 ص 255 و 256.
161. نگا: تكاثر 102، آيه 5 و 6؛ حاقه (69)، آيه 51 و نيز: مراحل اخلاق در قرآن، ج11 (تفسير موضوعى)، ص351 ـ 356.
162. مانند: بقره 2، آيه 128 و نگا: تفسير موضوعى قرآن كريم، ج1، ص383 و 384.
163. مطففين 83، آيه 18 ـ 22 و نگا: الميزان، ج1، 430.
164. تفسير موضوعى قرآن كريم، ج1، ص205 ـ 219.
165. لقمان 31، آيه 32، بينه (98)، آيه 5؛ كهف (18)، آيه 110 و نگا: اوصاف الاشراف، ص65؛ تفسير موضوعى قرآن كريم، ج11، ص253 ـ 258.
166. در خصوص اين پنج مورد نگا: كيش پارسايان، ص37 ـ 45.
167. انفال 8، آيه 2.
168. مومنون 23، آيه 9.
169. همان، آيه 5.
170. همان، آيه2.
171. همان، آيه 3.
172. انفال 8، آيه 2.
173. در خصوص اين سه مورد نگا: كيش پارسايان، ص45 ـ 49.
174. توبه 9، آيه 71؛ انفال (8)، آيه 3.
175. فرقان 25، آيه 63.
176. مؤمنون 23،آيه 59.
177. مجادله 58، آيه 22.
178. مؤمنون 23، آيه 8.
179. همان.
منبع: هدانا برگرفته از کتاب پرسش ها و پاسخ ها «عرفان و عشق» .
