موج اول يا موج دوم فمينيسم

موج هاى فمينيستى

پرسش 3. مقصود از امواج فمينيستى چيست؟ مثلا موج اول يا موج دوم فمينيسم به چه معناست؟

جنبش هاى فمينيستى را از زواياى مختلف مى توان دسته بندى كرد. يك تقسيم بندى براساس ديدگاه هاى عقيدتى و نگرش هاى سياسى است كه به ليبرال، ماركسيست و سوسيال و پست مدرن بپردازند.
اما تقسيم بندى ديگر جنبش فمينيسم از منظر جامعه شناسان و بر مبناى مقطع تاريخى است. از نگاه آنان، جنبش فمينيستى به سه موج تقسيم مى شد و هر يك از اين سه موج، مقطع تاريخىِ خاصّى را در بر مى گيرد و اخيراً سخن از موج چهارم به ميان آمده است:

موج اول فمينيسم

اين موج از اوايل قرن نوزدهم آغاز شده و تا 1920 ميلادى – كه در آمريكا به زنان حقّ رأى اعطا شد – ادامه داشت. مهم ترين ويژگى اين موج، دستيابى به حقوق مدنى و سياسى برابر مورد توجه بود. با آزاد شدن حقّ رأى براى زنان در بسيارى از كشورهاى غربى، از دهه سوّم تا دهه هفتمِ قرن بيستم، اين جنبش رو به افول گذاشت.

موج دوم فمينيسم

اين موج، از دهه هفتم قرن بيستم به رهبرى «سيمون دوبوار»ِ فرانسوى شروع شد و با محوريت شعار «زنان بدون مردان» خواستار برابرى كامل زن و مرد در تمامى زمينه هاى اجتماعى، روانى و فرهنگى بود. در اين دوره فمينيست ها با تأكيد بر تجرّد و تقبيح ازدواج و تشويق زنان به بروز رفتارهاى مردانه در سطح وسيع و شركت گسترده در فعاليت هاى اقتصادى، اين موج را تشديد كردند! از سوى ديگر، پذيرش نقش هاى مادرى و همسرى و خانه دارى به وسيله زنان زمينه هاى تسلّط مردان بر زنان و ريشه ظلم و تبعيض نسبت به زنان دانسته شده، خواستار حذف و از بين بردن آن بودند.

موج سوم فمينيسم

فمينيست هاى موج سوّم با تقبيح فرهنگ مردسالارى – به عنوان ريشه ستم هاى وارد بر زنان – كانون اين فرهنگ را در «تفسير جهان» و نحوه نگرش به آن مى دانند كه در دانش هاى مختلف بروز يافته است. براى رهايى از اين فرهنگ، بايد با نگاه زنان به جهان نگريسته و از جهان تفسيرى زنانه ارائه شود. از اين رو، بايستى حوزه هاى مطالعاتى خاص و با رويكردى فمينيستى – كه معطوف به تفسيرى زنانه از اخلاق، الهيات، معرفت شناسى و فلسفه سياسى و… است – ايجاد و در آن پژوهش كرد.

موج چهارم فمينيسم (موج آرام)

موج جديد، جريان انتقادى به بى بند و بارى در روابط جنسى و بى اعتنايى به تعهد و حفظ حدود در اين روابط است. اين جريان يك جهت گيرى در جنبش فمينيسم است. جريان «قدرت دخترانه»(10) در اوايل دهه 90 ميلادى با تفكرى ايده آل آغاز شد. دختران شورشى اين جريان، مجلاتى براى دوستداران خود چاپ مى كردند كه در آن با انتقاد از آزار و اذيت جنسى، اميد خود را براى ايجاد جامعه انسانى تر مطرح مى كردند، به خلاف فمينيست هاى دهه 60 و 70 ميلادى كه با تأكيد بر آزادى جنسى، مى گفتند حفظ پاكدامنى، مختص بازنده ها است و با طبيعت بشرى سازگارى ندارد و پيشگيرى از باردارى بايد در اختيار نوجوانان باشد و سقط جنين كار درستى است و در واقع آنان با مفهوم عفاف مخالف بودند، چرا كه آن را وسيله اى براى ستم مردانه مى دانستند.
در موج جديد، فمينيست ها خواستار جنبشى هستند كه براى كرامت بيش از حقوق اهميت قائل شود اين جريان حامى زنان است اما در عين حال به معيارهاى جنسى بالايى معتقد است و شايد اين زنان جوان وقتى بزرگ تر شوند، ديگر خود را فمينيست نخوانند چون رهبران جريان فمينيسم نمى توانند آنها را بپذيرند.(11)

10) Girl Power” Movement.
11) وندى شليت و نانسى لى (موس)؛ دختران به عفاف روى مى آورند؛ ترجمه و تلخيص: سمانه مدنى و پريسا پور علمدارى؛ تهران: نشر معارف، 1388؛ ص 199 تا 219.

منبع: سایت هدانا برگرفته از پرسش و پاسخ های فمينيسم .