موانع برقراری ارتباط کلامی بین اعضای خانواده
موانع برقراری ارتباط کلامی بین اعضای خانواده
فهرست این نوشتار:
اولین مانع برقراری ارتباط کلامی: پنهانی صحبت کردن
اموری مثل قطع حرف یکدیگر، جدال و بگو و مگو در امور کم اهمیت، تهدید، توهین، تمسخر و انتقاد شدید و پرگویی، سلامت روابط خانوادگی را تهدید می‌کند. در تعالیم اسلام به برخی از این امور که باید از آن پرهیز شود اشاره شده است:
اولین مانع:
پنهانی صحبت کردن بعضی اعضای خانواده در حضور دیگران، باعث آزار و اندوه آنها می‌شود، امام صادق علیه السلام فرمودند: زمانی که در جمعی سه نفر حضور دارند، دو نفر از آنها در حضور دیگری نجوا نکنند، چون قطعاً این پنهانی و درگوشی حرف زدن باعث اندوه و اذیت فرد دیگر می‌شود[1].
۱- عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: إِذَا کَانَ الْقَوْمُ ثَلَاثَةً فَلَا یَتَنَاجَى مِنْهُمُ اثْنَانِ دُونَ صَاحِبِهِمَا فَإِنَّ فِی ذَلِکَ مَا یَحْزُنُهُ وَ یُؤْذِیهِ. الکافی (ط – الإسلامیة)، ج۲، ص:
۶۶۰
دومین مانع برقراری ارتباط کلامی : دروغ گویی
دروغ‌گویی، خواه به جدی باشد خواه به شوخی نامناسب اعلام شده زیرا به فضای وضوح و صراحت در روابط بین فردی آسیب می‌رساند.
امیر بیان امیرالمومنین علیه السلام می‌فرمایند: هیچ بنده ای طعم شیرین ایمان به خدا را نمی‌چشد، تا اینکه دورغ به شوخی و جدی را ترک کند[1].
شاید این مطالب را هم بپسندید:
در جایی دیگر می‌فرمایند: دروغ باعث نفاق و دورویی می‌شود ، هر کس که دروغ بگوید انصاف و مروت او از بین می‌رود ، دروغ هر چیزی را فاسد می‌کند ، دروغ سستی و خیانت است[2].
سومین مانع: قطع کلام یکدیگر
قطع کلام یکدیگر به چنگ زدن صورت تشبیه شده است.
پیامبر گرامی اسلام فرمودند: هر کس به کلام برادر مسلمان خود که در حال سخن است وارد شود و سخن او را قطع کند مثل این است که به صورت او چنگ زده و خدشه وارد سازد[3].
۱- قَالَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلَامُ: «لَا یَجِدُ عَبْدٌ طَعْمَ الْإِیمَانِ حَتّى یَتْرُکَ الْکَذِبَ هَزْلَه و جدَه. کافی (ط – دار الحدیث)، ج۴، ص: ۴۴
۲- الْکَذِبُ یُؤَدِّی إِلَى النِّفَاق ، مَنْ کَذَبَ أَفْسَدَ مُرُوَّتَه ، الْکَذِبُ فَسَادُ کُلِّ شَیْء ، الْکَذِبُ مَهَانَةٌ وَ خِیَانَة ، تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، ص: ۲۲۰
۳- قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص مَنْ عَرَضَ لِأَخِیهِ الْمُسْلِمِ الْمُتَکَلِّمِ فِی حَدِیثِهِ فَکَأَنَّمَا خَدَشَ وَجْهَه.
چهارمین مانع برقراری ارتباط کلامی مناسب: مسخره کردن
مسخره کردن در قرآن به شدت نهی شده و بیشتر در مورد زنان به آن تأکید شده است، خداوند در آیه ۱۱ سوره حجرات می‌فرماید: ” یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا لا یَسْخَرْ قَوْمٌ مِنْ قَوْمٍ عَسى أَنْ یَکُونُوا خَیْراً مِنْهُمْ وَ لا نِساءٌ مِنْ نِساءٍ عَسى أَنْ یَکُنَّ خَیْراً مِنْهُنَّ …”[1]
استهزاء عبارت است از اینکه چیزى بگویى که با آن، کسى را حقیر و خوار بشمارى، حال چه اینکه چنین چیزى را به زبان بگویى و یا به این منظور اشارهاى کنى، و یا عملا تقلید طرف را در آورى، به طورى که بینندگان و شنوندگان بالطبع از آن سخن، و یا اشاره، و یا تقلید بخندند.
آنچه که از این آیه شریفه برداشت می‌شود این است که مىخواهد بفرماید: هیچ کسى را مسخره نکنید، چون ممکن است آن کس نزد خدا از شما بهتر باشد. چیزى که هست چون غالبا مردان، مردان را، و زنان، زنان را مسخره مىکنند، فرموده هیچ مردى مرد دیگرى را و هیچ زنى زن دیگرى را مسخره نکند، و گر نه ممکن است گاهى اوقات یعنى در غیر غالب مردى زنى را، و یا زنى مردى را مسخره کند[2].
امام صادق علیه السلام فرمودند: هر کس مردم را مسخره مىکند، امید نداشته باشد که مردم با او صادقانه دوستى کنند[3].
۱- کلمه” سخریه” که مبدء اشتقاق کلمه” یسخر” است، به معناى استهزاء مىباشد.
۲- ترجمه تفسیر المیزان، ج۱۸، ص: ۴۸۱
۳- قال الصادق ع : لَا یَطْمَعَن الْمُسْتَهْزِئُ بِالنَّاسِ فِی صِدْقِ الْمَوَدَّة؛ خصال، ج ۲، ص ۴۳۴
