مفوضه چه کسانی هستند

مُفَوِّضِه

مفوضه چه كسانى هستند و اعتقاداتشان چيست؟

«تفويض» در لغت به معناى واگذار كردن و سپردن امرى به ديگرى است و در مباحث اعتقادى دو صورت كلى دارد:

1. تفويض انسان به خدا               2. تفويض خدا به انسان يا موجودى ديگر.1

اين عنوان در مباحث كلامى در رابطه با فرقه ها و موارد گوناگونى به كار رفته است. در عين حال كاربرد مشهور آن عمدتا ناظر به كسانى است كه گفته مى شود عقيده دارند خداوند، امور عالم را به حضرت محمد (صلی الله علیه و آله) و يا حضرت على (علیه السلام)  واگذار و قدرت و اختيار آفرينش و تدبير عالم را به آنان تفويض كرده است.

علاوه بر اين ادعا شده است كه ديگر اعتقادات اين گروه عبارت است از:

1. ائمه، شريعت ها را نسخ مى كنند ؛

2. ملائكه بر ائمه فرود مى آيند و به آنها وحى مى رسانند ؛

3. حضرت رسول (صلی الله علیه و آله) و ائمه (علیه السلام)  خالق موجودات و رازق آنهايند ؛

4. حقيقت صفاتى كه در قرآن به عنوان صفات خداوند ذكر شده (مانند واحد، صمد، قادر، خالق، بارى و حىّ ) از خداوند قديم ساقط شده و به كسانى منتقل شده كه امر به آنها واگذار گشته است مانند حضرت رسول (صلی الله علیه و آله)، ائمه (علیه السلام)  و…2.

نام رهبر اين فرقه ذكر نشده است؛ از اين رو اثبات وجود اين فرقه از نظر تاريخى مشكل است. در عين حال روايات زيادى از ائمه (علیهم السلام) وارد شده است كه در آنها «مفوضه» به عنوان گروهى مستقل مورد بحث قرار گرفته اند3. از اين گروه به خصوص در زمان امام رضا (علیه السلام) ، فراوان نام برده شده است؛ بدون اينكه نامى از پيروان و يا رهبر اين گروه ذكر شده باشد.

در روايات «مفوضه» با اين اعتقادات مشرك خوانده شده اند.4 به عنوان مثال امام رضا (علیه السلام) در اين باره فرمودند:«من زعم ان اللّه عزوجل فوّض امر الخلق والرزق الى حججه فقد قال بالتفويض والقائل بالتفويض مشرك»5؛ «كسى كه گمان كند خداوند عزوجل امر آفرينش و روزى دادن بندگان را به حجت هاى خود واگذارده قائل به تفويض است و چنين كسى مشرك مى باشد».

 

1. جهت آگاهى بيشتر در اين باره بنگريد : على ربانى گلپايگانى، فرق و مذاهب كلامى، درس پنجاه و سوم، صص 365 – 369، قم : انتشارات مركز جهانى علوم اسلامى، چاپ اول، 1383.

2. در اين باره نگا:

الف. سعدبن عبداللّه بن ابى خلف اشعرى قمى، المقالات والفرق، تصحيح محمد جواد مشكور، (تهران: انتشارات علمى و فرهنگى، چاپ دوم، 1361، ص 60 و 61

ب. ابراهيم بن موسى بن محمد مخمى غرناطى، والاعتصام، (قاهره: مطبعة السعادة، 1332 ق )، ج 2، ص 219.

3. بحارالانوار، ج25، ص 345.

4. نگا: همان، ج 25، ص 328 و 329.

5. عيون اخبار الرضا، ص 124 ؛ نيز بنگريد : بحارالانوار، ج 25، ص 647 – 350.

 

منبع : هدانا برگرفته از پرسمان ادیان و مذاهب

ویژه نامه دین پژوهی (ادیان و مذاهب)