«مسيلمه» و تحدى با قرآن

پرسش : آیا سخنان مسیلمه توانایی معارضه با قرآنرا دارد؟

پاسخ اجمالی:

«مسیلمه» انسانی سبک مغز بود، که در صدد معارضه با قرآن برآمد. عبارات مضحکی که از او نقل شده، نشان می دهد که او بی توجه به محتوای سخنانش، تنها به دنبال سجع در کلمات بوده است.

پاسخ تفصیلی:

سخنانى که از او به عنوان معارضه با قرآننقل شده نشان مى دهد که او مردى سبک مغز بود، و بى آنکه به محتواى سخن بیندیشد به دنبال سجع در کلمات بود.
از جمله عبارات مضحکى که از وى در این زمینه نقل شده و به اصطلاح تقلیداز قرآن است، این کلمات است:
«و المبذّرات بذراً، و الحاصداتِ حَصْداً، و الذّاریاتِ قَمْحاً، و الطّاحناتِ طَحْناً، و العاجِناتِ عَجناً، وَ الخابِزاتِ خَبْزاً، و الثّارِداتِ ثِرداً، وَ اللاّقِماتِ لَقْماً، اِهاله وسِمناً»(1)؛

(قسم به دهقانان و کشاورزان! قسم به دروکنندگان! قسم به جدا کنندگان گندم از کاه! قسم به خمیر کنندگان! قسم به نان پزندگان! قسم به ترید کنندگان و قسم به لقمه بردارن با چربى و روغن)!

گویى مى خواسته است با این جمله هاى مضحک به مقابله آیات سوره عادیات یا ذاریات برود، قرآن مى گوید:
«وَالْعَادِیَاتِ ضَبْحاً * فَالْمُورِیَاتِ قَدْحاً * فَالْمُغِیرَاتِ صُبْحاً * فَاَثَرْنَ بِهِ نَقْعاً * فَوَسَطْنَ بِهِ جَمْعاً * اِنَّ الاِْنسَانَ لِرَبِّهِ لَکَنُودٌ…»؛ (سوگند به اسبان دونده [مجاهدان] در حالى که نفس زنان به پیش مى تاختند، * و سوگند به افروزندگان جرقه آتش در برخورد سمهایشان [با سنگ هاى بیابان]، * و سوگند به هجوم آوران در سپیده دم، * که گرد و غبار به هر سو پراکندند، * و [ناگهان] در میان جمع [دشمن] ظاهر شدند، * که انسان در برابر نعمت هاى پروردگارش بسیار ناسپاس و بخیل است).

ببین تفاوت ره از کجا تا کجا است! 

در عبارت دیگرى از او نقل مى کنند که این گونه آیات را بر خود نازل کرده است!:

«یا ضِفْدِعُ بِنْتَ ضِفْدِ عَیْنِ، نقّى ما تَنَقّینَ اَعْلاکَ فِى الماءِ وَ اَسفَلکَ فِى الطّینِ لا الماءَ تُکَدِّرینَ وَ لا الشّارِبَ تَمنَعینَ»؛

(اى قوباغه ماده، اى دختر قورباغه! آنچه مى خواهى صدا کن! نیمى از بالاى بدنت در آب و نیم پایین آن در گِل است! نه آب را گِل آلود مى کنى، و نه کسى را از نوشیدن آب جلوگیرى مى نمایى).(2)
سایر سخنان و به اصطلاح آیات دیگرى که از او نقل شده نیز همین گونه است؛ بلکه بعضى بدتر و بعضى حتى رکیک تر است که صرف نظر کردن از ذکر آنها اولى است.
از عباراتى که از وى نقل شده به خوبى استفاده مى شود که او تنها به سجع عبارات اهمیت مى داد، و مسجع بودن را کافى مى دانست.(3)

پی نوشت:
(1). سفينة البحار، ماده سلم (با مختصر تقاوت) و تاريخ ابن اثير، جلد 2، صفحه 361 و اعجاز القرآن الرافعى، (ترجمه) صفحه 127.
(2). سفينة البحار، جلد اول، ماده سلم و تاريخ ابن اثير، جلد 2، صفحه 361 و اعجاز القرآن رافعى (ترجمه) صفحه 128.
(3). گردآوري از کتاب: پيام قرآن‏، آيت الله العظمى ناصر مكارم شيرازى، دار الكتب الاسلاميه‏، تهران‏، 1386 ه. ش‏، ج 8، ص 105.