مرگ قبل از سن تکلیف

آيا بچه هايى كه قبل از بلوغ مى ميرند وارد بهشت مى شوند؟ (بدون هيچ تلاشى براى كسب مقامات معنوى؟)

 

1 كفر و ايمان والدين فرد نابالغ- كه از دنيا رفته- تأثيرى در دوزخى يا بهشتى شدن فرزند فرزند آنها ندارد. چنانكه خداوند در قرآن كريم مى فرمايد: «وَ لا تَزِرُ وازِرَهٌ وِزْرَ أُخْرى وَ ما كُنّا مُعَذِّبينَ حَتّى نَبْعَثَ رَسُولاً» (اسراء/ 15) «وَ أَنْ لَيْسَ لِلإنِسْان إِلاّ ما سَعى» (نجم/ 39)

2 در روايات داريم كه پيامبر (ص) فرمودند: «كل مولد يولد على الفطره» (كافى ج 2 ص 13 باب «فطره الخلق على التوحيد») هر مولودى بر اساس فطرت توحيدى متولد مى شود. لذا اين فطرت توحيدى هيچ سنخيت و تناسبى با دوزخ رفتن ندارد خواجه نصيرالدين طوسى در كتاب تجريد الاعتقاد نيز مى فرمايد: «تعذيب غير المكلف قبيح عذاب نمودن غير مكلف عقلا زشت و ناپسند است.

3 پرسش اساسى اين است كه آيا دليل خاصى وجود دارد كه دلالت بر رفتن كودكان و افراد نابالغ به بهشت، بكند؟

الف. در ذيل آيه 98 سوره مباركه نساء كه مى فرمايد: «إِلاَّ الْمُسْتَضْعَفينَ مِنَ الرِّجالِ وَ النِّساءِ وَ الْوِلْدانِ لا يَسْتَطيعُونَ حيلَهً وَ لا يَهْتَدُونَ سَبيلاً فَأُولئِكَ عَسَى اللّهُ أَنْ يَعْفُوَ عَنْهُمْ» بازگشت ستمگران به دوزخ است مگر آن از مردان و زنان وكودكان كه به راستى ناتوان بودند و گريز و چاره اى براى ايشان ميسر نبود و راهى به نجات خود نمى يافتند اميد است كه خداوند آنها را مورد عفو خود قرار دهد.»

در تفسير آيه مذكور روايات متعددى از اهل بيت عليهم السلام وارد شده است كه بيانگر رفتن كودكان نابالغ به بهشت است، در ذيل به نمونه اى اشاره مى شود:

عن ابى عبدالله (ع) فى قوله عزوجل: «مَّ الْمُسْتَضْعَفينَ مِنَ الرِّجالِ وَ النِّساءِ وَ الْوِلْدانِ لا يَسْتَطيعُونَ حيلَهً وَ لا يَهْتَدُونَ سَبيلاً» فقال: لايستطعيون حيله الى النصب فينصبون و لايهتدون سبيل اهل الحق قيدخلون فيه و هولاء يدخلون الجنه بأعمال حسنه و باجتناب المحارم اللتى نهى الله عزوجل عنها و لاينالون منازل الأبرار.» (بحار، ج 72، ص 160، باب المستضعفين و المرجون لأمرالله»)

امام صادق (ع) در مور آيه 98 سوره مباركه نساء مى فرمايد: اين مستضعفين كسانى هستند كه هيچ راهى را براى كفر و دشمنى برنگزدند تا در جرگه كفار درآيند و از سوى ديگر راه اهل حق را نيز تشخيص نداند تا به آنها بپيوندند، اين گروه به وسيله كارهاى نيك و شايسته اى كه در دنيا انجام دادند وارد بهشت مى شوند، گر چه به درجات ابرار نايل نمى شوند.»

در توضيح اين روايت به دو نكته اشاره مى شود:

نكته اول: منظور امام (ع) از اينكه فرمودند: «اين گروه به وسيله انجام كارهاى خوب و شايسته اى كه انجام دادن وارد بهشت مى شوند» هما دو گروه اول يعنى «الرجال» و «النساء» كه به سن بلوغ و تمييز رسيده اند، هستند و گرنه «الولدان» يعنى اطفال و كودكان از اين موضوع خارج هستند، به قرينه مناسبت حكم و موضوع.

نكته دوم: گروه مستعضفين گرچه وارد بهشت مى شوند ولى از آنجا كه بهشت از جهت برخوردارى از نعمت ها و لذت ها داراى درجات متعددى است- «و لكل درجات مما علموا»- آنها به درجات عالى بهشت كه تنها به حسن اختيار و انجام كارهاى صالح به دست مى آيد، راه نمى يابند.

ب. همچنين در ذيل آيه 17 سوره مباركه واقعه «يطوف عليهم ولدان مخلدون» و فرزندانى زيبا كه حسن و زيبائيشان ابدى است گرد آنها به خدمت مى گردند.»

رواياتى را مرحوم طبرسى در تفسير گرانسنگ خود «مجمع البيان» و مرحوم علامه طباطبايى در ذيل همين آيه در بحث روايى و مرحوم حويزى در تفسير نور الثقلين در ذيل آيه مذكور، بيان مى كنند كه دلالت بر رفتن كودكان به بهشت مى كند: على (ع) فرمودند: «انهم اولاد اهل الدنيا لم يكن لهم حسنات فيثابوا عليها و لاسيئات فيعاقبوا عليها، فأنزلوا هذه المنزله» (تفسير نور الثقلين، ج 5 ص 212)

على (ع) فرمودند: «منظور از «ولدان مخلدون» فرزندان مردم اين دنيا هستند كه هيچ حسنه و كار نيكى نداشتند كه به سبب آن پاداشى دريافت كنند و هيچ گناهى نيز مرتكب نشده بوند كه عقاب شوند لذا در اين جايگاه از بهشت قرار گرفتند.

2 روايت ديگر اينكه: «و قَد رُوِىَ عن النبى صلى الله عليه و آله أنّه سُئلَ عن أطفالِ المشركين؟ فقال: هم خَدَمُ أهل الجنه» (همان) از پيامبر (ص) در مورد سرانجام و فرجام كودكان مشركين پرسيده شده، حضرت (ص) فرمودند: «آنها خدمتگزاران اهل بهشت هستند». نكته شايان توجه اين است كه اين كودكان خدمتگزار اهل بهشت هستند، هيچ گونه تكليف و مشقتى براى آنها به حساب نمى آيد زيرا آنها از معاشرت و خدمتگزارى اهل بهشت لذت مى برند و به اين كار خوشنود هستند، علاوه بر اينكه خود نيز از نعمت هاى بهشتى بهره مند هستند.

4 فلسفه آفرينش بندگان رسيدن رحمت از سوى خداوند به آنها، چنانكه خداوند در سوره هود آيه 119 به آن تصريح مى كند: «إِلاّ مَنْ رَحِمَ رَبُّكَ وَ لِذلِكَ خَلَقَهُمْ» همچنين خداوند در جاى ديگر رحمت و مهربانى بر بندگان را بر خودش واجب و لازم دانسته است «كَتَبَ رَبُّكُمْ عَلى نَفْسِهِ الرَّحْمَهَ» (انعام/ 54)

همچنين در ادعيه وارد شده كه «يا من سبقت رحمته غضبه اى كسى كه رحمت و مهربانى تو بر خشمت پيشى گرفته است.»

همه اين موارد شاهد و قرينه اى است بر اينكه خداوند در روز قيامت بر اساس رأفت و رحمت خود با اطفال بى گناه، برخورد خواهد كرد.

پرسمان