كفاره روزه مطابق نظر آيت الله خامنه اي

 

وجوب كفاره و موارد آن

کارهايى که روزه را باطل مى‌‌کند، هرگاه عمداً و از روى اختيار باشد، علاوه بر قضاى روزه‌ى آن روز، کفّاره را نيز بر انسان واجب مى‌‌سازد

319. هر گاه کسى در شب ماه رمضان جنب شود و پس از جنابت به‌گمان اين‌که پيش از اذان صبح بيدار مى‌‌شود و غسل مى‌‌کند، به خواب رود و تا هنگام اذان بيدار نشود،‌ قضاى آن روز بر او واجب نيست.

320. اگر به سبب بى‌اطلاعى از حکم شرعى، کارى را انجام دهد که روزه را باطل مى‌‌کند ـ مثل اين‌که نمى‌‌دانست خوردن دارو نيز مانند ساير خوردنى‌ها روزه را باطل مى‌‌کند و در روز ماه رمضان دارو خورد ـ روزه‌اش باطل است و بايد آن را قضا کند ولى کفاره بر او واجب نيست.

321. اگر به جهتى باطل کردن روزه براى او جايز يا واجب شود، مانند اين‌که او را مجبور کنند کارى که روزه را باطل مى‌‌کند انجام دهد، يا براى نجات جان غريق خود را در آب بيندازد، در اين صورت کفاره بر او واجب نيست ولى بايد قضاى آن روز را به‌جا آورد.
322. کفاره‌ى روزه‌ى ماه رمضان، در شرع اسلام، يکى‌ از اين سه چيز است: آزاد کردن يک برده، دو ماه روزه گرفتن، شصت فقير را غذا دادن. و چون در اين دوران ظاهراً برده‌اى وجود ندارد که بتوان آزاد کرد، مکلّف بايد يکى از آن دو کار ديگر را انجام دهد.

323. غذا دادن به شصت فقير را مى‌‌توان به دو صورت انجام داد: اين‌که با غذاى آماده آنان را سير کند، يا اين‌که به هر نفر باندازه 750 گرم (يک مدّ) گندم يا آرد يا نان يا برنج يا مانند اينها بدهد.

324. اگر هيچ‌يک از سه وظيفه‌‌اى را که مخيَر ميان آنها است، نتواند انجام دهد، بايد به هر تعداد فقير که قادر است، غذا بدهد و احتياط آن است که استغفار نيز بکند. و اگر به هيچ‌وجه قادر بر دادن غذا به فقرا نيست کافى است که استغفار کند، يعنى با دل و زبان بگويد: استغفرالله (از خداوند بخشايش مى‌‌طلبم).

325. کسى که بخاطر عدم توانايى بر روزه و غذا دادن به فقير، وظيفه‌اش استغفار است، اگر بعدها تمکن پيدا کرد که روزه بگيرد يا به فقرا غذا دهد، احتياط آن است که اين کار را بکند، اگرچه کفايت استغفار، بعيد نيست.

326. کسى‌ که مى‌‌خواهد دو ماه کفاره‌ى روزه‌ى ماه رمضان را بگيرد بايد يک ماه تمام و حداقل يک روز از ماه دوم را پى در پى بگيرد. و اگر بقيه‌ى ماه دوم پى در پى نباشد اشکال ندارد.
327. زنى که مى‌‌خواهد شصت روز روزه کفاره بگيرد و در اثناء به روزهاى عادت ماهانه و امثال آن مى‌‌رسد پس از پايان آن روزها مى‌‌تواند بقيه‌ى روزه‌ها را بگيرد و لازم نيست آنها را از سر بگيرد.

328. اگر کسى با آميزش جنسى حرام يا خوردن و نوشيدن حرام، روزه‌ى خود را در ماه رمضان بشکند، بنابر احتياط هر سه کفاره (آزاد کردن برده، شصت روز روزه، غذا دادن به شصت فقير) با هم بر او واجب مى‌‌شود. و اگر هر سه برايش ممکن نباشد هر کدام را که ممکن است بايد ادا کند. اگر چه واجب نبودن اين احتياط بعيد نيست.

329. اگر روزه‌دار، کارى را که باطل کننده‌ى روزه است، در يک روز بيش از يک بار انجام دهد، فقط يک کفاره بر او واجب مى‌‌شود بلى، اگر اين کار، آميزش جنسى يا استمناء باشد احتياط واجب آن است که به عدد دفعات آميزش جنسى يا استمناء کفاره بدهد.

330. اگر چيزى از اندرون روزه‌دار به دهان او برگردد، نبايد آن را دوباره فرو برد، و اگر عمداً فرو برد قضا و کفاره بر او واجب مى‌‌شود.

331. اگر نذر کند که روز معيّنى را روزه بگيرد، چنانچه در آن روز عمداً روزه نگيرد يا روزه‌اش را باطل کند بايد کفاره بدهد و کفاره‌ى نذر همان کفاره‌ى قسم*است.

* كفاره قسم سير كردن ده فقير يا پوشانيدن آن‌هاست.

332. اگر روزه‌دار به گفته‌ى کسى که مى‌‌گويد مغرب شده و اعتماد به گفته‌ى او نيست، افطار کند و سپس بفهمد که مغرب نبوده، قضا و کفاره بر او واجب مى‌‌شود.

333. کسى که عمداً روزه‌ى خود را باطل کرده اگر پس از آن به سفر برود کفاره از او ساقط نمى‌‌شود.

334. کسى که کفاره بر او واجب شده، لازم نيست که آن را فوراً بدهد، ولى نبايد آن را به قدرى تأخير بيندازد که کوتاهى در اداى واجب شمرده شود.

335. کفاره‌ى واجب را اگرچند سال بگذرد و ندهد، چيزى بر آن اضافه نمى‌‌شود.

336. کسى که براى کفاره‌ى روزه مى‌‌خواهد به شصت فقير غذا دهد (به شرحى که در مسائل قبل گفته شد) اگر به شصت فقير دسترسى دارد نمى‌‌تواند سهم دو نفر يا بيشتر را به يک نفر بدهد، بلکه لازم است به تمام شصت نفر به اندازه‌ى سهم هر يک غذا بدهد. البته مى‌‌تواند به عدد افراد خانواده‌ى شخص فقير مقدار سهم آنان را به او واگذار کند و او آن را مصرف آنان نمايد. و در فقير تفاوتى ميان بچه و بزرگ و زن و مرد نيست.

337. کسى که براى قضاى ماه رمضان روزه گرفته، اگر بعد از ظهر عمداً روزه‌ى خود را باطل کند بايد ده فقير را غذا بدهد و اگر نمى‌‌تواند سه روز روزه بگيرد.

تفاوت کفاره افطار عمدى با کفاره مريض
338. آيا كفّاره افطار عمدى روزه، با كفّاره مريض تفاوت دارد؟
ج) آرى، در دو مورد با هم تفاوت دارد: 1. در مقدار، 2. در مصرف. در كفّاره افطار عمدى روزه، بايد براى هر روز شصت فقير را سير كند (يا به هر كدام يك مدّ طعام بدهد) و يا دو ماه روزه بگيرد. اما در كفّاره مريض، اگر بيمارى تا رمضان آينده ادامه داشته باشد، بايد براى هر روز يك مدّ طعام به فقير بدهد.
در كفّاره افطار عمدى، اگر به شصت فقير دسترسى دارد، نمى‌‏تواند به هر كدام از آنها بيشتر از يك مدّ طعام بدهد؛ ولى در كفّاره مريض اين امر لازم نيست.

كفاره افطار عمدى روزه قضا 
339. شخصى ده روز روزه بر عهده دارد و در روز بيستم شعبان شروع به روزه گرفتن مى‌‏کند، آيا در اين صورت مى‌‏تواند عمداً روزه خود را قبل يا بعد از زوال، افطار کند؟ در صورتى که قبل يا بعد از زوال افطار نمايد، چه مقدار کفّاره دارد؟
ج) در فرض مذکور بنابر احتياط افطار عمدى براى او جايز نيست و اگر عمداً افطار کند، در صورتى که قبل از زوال باشد غير از کفاره تأخير کفّاره‌‏اى بر او واجب نيست و اگر بعد از زوال باشد، کفّاره بر او واجب است که عبارت است از غذا دادن به ده مسکين، و در صورت عدم تمکن، واجب است سه روز روزه بگيرد.

روزه نگرفتن در ماه رمضان 
340. فردى که به مدت صد و بيست روز روزه نگرفته، چه وظيفه‌‏اى دارد؟ آيا بايد براى هر روز شصت روز روزه بگيرد؟ و آيا کفّاره بر او واجب است؟
ج) قضاى آن‌چه از ماه رمضان از او فوت شده، بر او واجب است، و اگر افطار عمدى و بدون عذر شرعى بوده، علاوه بر قضا، کفّاره هر روز هم واجب است که عبارت است از شصت روز روزه يا اطعام شصت فقير و يا دادن شصت مد طعام به شصت مسکين که سهم هر کدام يک مدّ است.

انجام مُفطر در محل اقامت
341. مسافرى قصد اقامت ده روز داشته ولى از اقامت منصرف مى‌‌شود و تصميم مى‌‌گيرد قبل از حلول ماه رمضان به شهرش برگردد ولى به‌خاطر تأخير وسايل نقليه نمى‌‌تواند برگردد و ماه رمضان در همان شهرى كه مسافر بوده حلول مى‌‌كند. اگر اين شخص در محل اقامت فعلى مُفطرى انجام دهد، چه حكمى‌ دارد؟
ج) اگر بعد از اينكه اقامت ده روز وى تحقق يافته (به اين‌كه پس از قصد اقامت يك نماز چهار ركعتى خوانده باشد) روزه بر او واجب است و جايز نيست كارى كه روزه را باطل مى‌‌كند انجام دهد، و اگر چنين كارى كرد، كفّاره (شصت روز روزه يا اطعام شصت فقير) بر او واجب مى‌‌شود؛ اما اگر قبل از استقرار اقامت و حكم كامل خواندن نماز از اقامتش منصرف شد، چيزى به عهده‌اش نيست.

باطل كردن روزه با محرّمات
342. حکم کسى که با آميزش جنسى حرام يا استمنا يا خوردن و نوشيدن حرام روزه خود را در ماه رمضان باطل نموده چيست؟
ج) در فرض مرقوم بايد شصت روز روزه بگيرد و يا شصت مسکين را اطعام نمايد و احتياط مستحبّ آن است که هر دو را انجام دهد.

343. اگر مکلّف علم داشته باشد به اين‌که استمنا روزه را باطل مى‌‏کند، ولى عمداً آن را انجام دهد، آيا کفّاره جمع بر او واجب مى‌‏شود؟
ج) اگر منى هم از او خارج شود، کفّاره جمع بر او واجب نمى‌‏شود لکن احتياط مستحبّ آن است که کفّاره جمع بپردازد.

تكرار مبطلات روزه 
344. انسان روزه دارى که در يک روز بيش از يکبار کارى که روزه را باطل مى‌‏کند انجام دهد وظيفه‌‏اش چيست؟
ج) فقط يک کفّاره بر او واجب مى‌‏شود، بلى اگر اين کار آميزش جنسى يا استمنا باشد احتياط واجب آن است که به عدد دفعات آميزش جنسى يا استمنا کفّاره بدهد.

قى كردن عمدى
345. آيا قى كردن عمدى موجب كفّاره است؟
ج) قَى موجب كفّاره است.

 

کيفيت اداى کفّاره
فوريت در اداى کفّاره
346. آيا کفّاره روزه بايد فوراً ادا شود يا مى‌‌توان در طول زمان آن را بجا آورد؟
ج) دادن كفاره ـ چه از نظر مالى يا روزه ـ واجب فورى نيست بلكه براى انجام آن حتى در آينده فرصت داريد لكن نبايد مورد غفلت قرار گيرد.

به‌هم خوردن توالى در روزه کفّاره
347. بر اينجانب 60روز، روزه (كفّاره واجب) واجب بود. در 31 روز اول، روز 29 مصادف با عيد قربان گرديد كه روزه در آن روز حرام است و ديگر ادامه ندادم. آيا مى‌‌توانم اين چند روز روزه را به عنوان روزه‌هاى غيرمتوالى گرفته و 31 روز روزه متوالىِ ديگر بجا آورم؟
ج) اگر روز سى‌ام و سى و يکم را متوالياً روزه نگرفته‌ايد روزه‌هاى قبلى صحيح نيست بلکه بايد ترتيب حفظ شود يعنى اول روزه‌هاى مشروط به توالى را بگيرد و سپس روزه‌هاى غير مشروط به توالى را.

شک در تکميل توالى کفّاره
348. در ماه مبارک رمضان، روزه‌ى يک روز من باطل شد که بايد به‌جاى آن 61 روز کفاره‌ى آن را بگيرم که 30 روز آن پشت سرِ هم باشد. من همه روزه‌هاى کفّاره را گرفته‌ام امّا مطمئن نيستم که 30 روز پشت سرِ هم گرفته‌ام يا 31 روز. اکنون تکليف من چيست؟
ج) اگر روزه‌هاى کفاره را گرفته‌ايد، و در وقت روزه‌گرفتن متوجّه بوديد که 31 روز آن بايد پشت سرِ هم باشد، شک و ترديدِ فعلى اعتبار ندارد.

ترتيب بين قضا و كفاره روزه
349. آيا رعايت ترتيب بين قضا و کفّاره، در کفّاره روزه واجب است يا خير؟
ج) واجب نيست.

350. آيا قضاى روزه ماه رمضان و كفّاره آن، بايد پى در پى انجام گيرد؟
ج) لازم نيست قضاى روزه‌ها پى در پى باشد؛ ولى در كفّاره ـ چنانچه گرفتن دو ماه روزه را اختيار كند ـ بايد يك ماه تمام و يك روز آن را از ماه ديگر پى در پى بگيرد.

كيفيت محاسبه مدَت ماه در کفاره
351. نحوه محاسبه مدّت ماه براى كفاره روزه چگونه است؟
ج) اگر از اول ماه قمرى شروع به روزه گرفتن كرد، دو ماه قمرى ـ هرچند كمتر از سى روز ـ كفايت مى‌‌كند و همچنين اگر مثلاً از روز هفتم ماه قمری شروع کرد تا پايان روز ششم از ماه سوم کفايت می‌‌کند و در غير آن بايد 60 روز روزه بگيرد.

پرداخت كفّاره به‌صورت قسطى
352. از چند سال گذشته كفّاره روزه بدهكار هستم. آيا مى‌‌توانم در طول سال در چند نوبت آن را پرداخت كنم؟
ج) مانع ندارد.

تأخير در اداى كفّاره
353. كسى كه كفّاره روزه را تا چند سال به تأخير اندازد، آيا چيزى بر مقدار آن افزوده مى‌‏شود؟
ج) خير، چيزى بر آن افزوده نمى‌‏شود.

ناتوانى از اداى كفّاره
354. شخصى به مدت ده سال بر اثر جهل نماز نخوانده و روزه نگرفته است، فعلاً توبه نموده و به سوى خدا بازگشته و تصميم بر جبران آن‌ها گرفته است، ولى توانايى قضاى همه روزه‌هاى فوت شده را ندارد و مالى هم ندارد که با آن کفّاره‌هايش را بپردازد، آيا صحيح است که فقط به استغفار اکتفا کند؟
ج) قضاى روزه‌هاى فوت شده در هيچ صورتى ساقط نمى‌‏شود، و نسبت به کفّاره افطاره عمدى روزه ماه رمضان، چنانچه قدرت بر روزه دو ماه و يا اطعام شصت مسکين براى هر روز نداشته باشد، بايد به هر تعداد فقير که قادر است غذا بدهد و احتياط آن است که استغفار نيز بکند و اگر به هيچ وجه قادر به دادن غذا به فقرا نيست فقط کافى است که استغفار کند يعنى با دل و زبان خود بگويد: «استغفرالله (از خداوند بخشايش مى‌‏طلبم)».

355. اگر کسى به علت ضعف و بيمارى نتواند به ازاى هر روز روزه‌اى که باطل کرده 60 روز روزه قضاى آن را به‌جا آورد و به‌طور مستقل هم درآمدى نداشته باشد که کفاره آن را بپردازد، وظيفه او چيست؟
ج) قضاى روزه واجب است و نسبت به کفّاره‌ى افطار عمدى حكم آن در پاسخ مسأله 354 گذشت.

توانايى بر اداى كفاره بعد از استغفار به‌جاى آن 
356. من به علّت عدم قدرت مالى و بدنى نتوانستم براى انجام کفّاره‌هايى که بر من واجب شده بود روزه بگيرم و يا به مساکين اطعام نمايم و در نتيجه، استغفار نمودم لکن به لطف الهى اکنون توان روزه گرفتن يا اطعام نمودن دارم، وظيفه‌‏ام چيست؟
ج) در فرض مرقوم، انجام کفّاره لازم نيست گر چه احتياط مستحبّ آن است که انجام داده شود.

 

فديه و كفاره‌ى تأخير
ملاک در اطعام مسکين در فديه
357. علما نسبت به چهار گروه مى‌‌فرمايند بايد فديه پرداخت كرد: پيرمرد، پيرزن، ذوالعطاش، حامل و مرضعه. حال بعض علماء مى‌‌فرمايند: «لا يجزى الاشباع عن المدَ في الفدية» سيركردن فقير كافى نيست و بايد يك مدّ طعام به فقير تمليك كرد همچنان كه در آيه 184 بقره ‎فرموده: «فدية طعام مسكين» و نفرموده اطعام مسكين. نظر حضرت عالى چيست؟
ج) كسانى كه در ماه رمضان مجاز به افطار روزه هستند ولکن بايد براى هر روز فديه بدهند، در دادن فديه در اين موارد سير کردن فقير کافى نيست بلکه بايد يک مدّ طعام براى هر روز به فقير بدهند.

فديه و كفاره تأخير زن باردار و شيرده
358. من به لطف خداوند متعال داراى فرزندى هستم که شيرخوار است. ان شاء الله به‌زودى ماه مبارک رمضان فرا خواهد رسيد. در حال حاضر مى‌‏توانم روزه بگيرم ولى در صورت روزه گرفتن، شيرم خشک خواهد شد. با توجه به اين‌که داراى بنيه ضعيفى هستم و کودکم هر ده دقيقه شير مى‌‏خواهد، چه وظيفه‌‏اى دارم؟
ج) اگر به دليل کم يا خشک شدن شيرتان بر اثر روزه، خوف ضرر بر طفل خود داشته باشيد، روزه‏تان را افطار کنيد، ولى براى هر روزى بايد يک مدّ طعام به فقير بدهيد و قضاى روزه را هم بعداً به‌جا آوريد.

359. آيا زنى كه به بچه شير مى‌‌دهد و روزه براى او ضرر دارد اگر روزه نگيرد بعداً بايد كفاره نيز بدهد يا نه؟
ج) اگر خوف ضرر براى بچه باشد بايد به مقدار هر روزى که روزه را افطار مى‌‌کند، يک مدّ طعام (تقريباً 750 گرم گندم يا نان يا برنج و يا مانند آن) به فقير بپردازد و روزه را نيز قضا کند. ولى اگر خوف ضرر براى خودش باشد حکم مريض را دارد.

360. اگر زن باردار يا شيرده، در صورت ترس بر خودش يا فرزندش روزه را ترك كند و عذرش تا ماه رمضان آينده ادامه داشته باشد، آيا براى هر روز دو فديه بر آنان واجب است يا يك فديه كافى است؟
ج) با فرض استمرار عذرش تا ماه رمضان سال بعد، بيش از يك فديه بر او واجب نيست.

361. زنى در دو سال متوالى در ماه مبارک رمضان حامله بوده و قدرت روزه گرفتن در آن ايام را نداشته است، ولى در حال حاضر توانايى روزه گرفتن را دارد، حکم او چيست؟ آيا کفّاره جمع بر او و اجب است يا فقط قضاى آن را بايد به جا آورد؟ تأخير او در قضاى روزه چه حکمى‌ دارد؟
ج) اگر بر اثر عذر شرعى روزه ماه رمضان را نگرفته، فقط قضا بر او واجب است، و درصورتی که عذر او در خوردن روزه خوف از ضرر روزه بر جنين يا کودکش بوده، بايد علاوه بر قضا، براى هر روز يک مدّ طعام به عنوان فديه بپردازد، و اگر قضا را بعد از ماه رمضان تا ماه رمضان سال بعد، بدون عذر شرعى به تأخير انداخته، فديه ديگرى هم بر او واجب است يعنى بايد براى هر روز يک مدّ طعام به فقير بدهد. و در صورتی که عذر او خوف ضرر برای خودش بوده، حکم سایر موارد خوف ضرر را دارد که در صورت استمرار این خوف تا ماه رمضان سال بعد، قضا از وی ساقط است و فقط فدیه (یک مدّ طعام) بر او واجب است.

362. زنى به علت باردارى و نزديکى وقت زايمان، نمى‌‏تواند روزه بگيرد و مى‌‏داند که بايد آن‌ها را بعد از زايمان و قبل از ماه رمضان آينده قضا نمايد، اگر به‌طور عمدى يا غيرعمدى تا چند سال روزه نگيرد، آيا فقط کفّاره همان سال بر او واجب است يا آن‌که کفّاره تمام سال‌هايى که روزه را به تأخير انداخته، واجب است؟
ج) فديه تأخير قضاى روزه ماه رمضان هرچند به مدت چند سال هم به تأخير افتاده باشد، يک‌بار واجب است و آن عبارت است از يک مدّ طعام براى هر روزى، و فديه هم زمانى واجب مى‌‏شود که تأخير قضاى روزه ماه رمضان تا ماه رمضان ديگر بر اثر سهل‌انگارى و بدون عذر شرعى باشد، ولى اگر به‌خاطر عذرى باشد که شرعاً مانع صحّت‏ روزه است، فديه‌‏اى ندارد.

استمرار عذر سفر از ماه رمضان تا رمضان آينده 
363. کسانى که در ماه رمضان براى انجام وظيفه دينى در مسافرت هستند و به همين دليل نمى‌‏توانند روزه بگيرند، اگر در حال حاضر بعد از چند سال تأخير، بخواهند روزه بگيرند، آيا پرداخت کفّاره بر آن‌ها واجب است؟
ج) اگر قضاى روزه ماه رمضان را به علت استمرار عذرى که مانع روزه گرفتن است، تا ماه رمضان سال آينده به تأخير انداخته باشند، قضاى روزه‌هايى که از آنان فوت شده کافى است، و واجب نيست براى هر روزى يک مدّ طعام فديه بدهند، هرچند احتياط در جمع بين قضا و فديه است. ولى اگر تأخير در قضاى روزه به‌خاطر سهل‏انگارى و بدون عذر باشد، جمع بين قضا و فديه بر آن‌ها واجب است.

کفّاره روزه مريض
364. من حدود سه سال به علت بيمارى و مصرف قرص از روزه گرفتن معاف بوده‌ام و به همين علت نمى‌‌توانستم قضاى روزه را بجا بياورم. فديه را نيز نپرداختم. اما امسال بحمدالله سلامتى حاصل شد و توانايى پرداخت فديه را نيز دارم مى‌‌خواستم ببينم در مورد سه سال گذشته وظيفه من چيست؟ (لازم به ذكر است كه قبلاً تحت تكفل پدر بوده‌ام اما از اول سال 84 استخدام شركتى شده‌ام).
ج) براى روزه‌هايى که در ماه رمضان به جهت بيمارى افطار نموده و تا رمضان سال بعد هم اين بيمارى ادامه داشته، هر روز يک مدّ (حدود 750 گرم) طعام به عنوان فديه به فقير بپردازيد و قضاى آن روزه‌ها واجب نيست مگر ماه رمضان آخر در صورتى که پس از آن سلامتى حاصل و قدرت برگرفتن روزه‌هاى قضاى آن را داشته باشيد که در اين صورت اگر تا رمضان سال بعد، قضاى روزه‌ها را نگرفته باشيد علاوه بر دادن مدّ طعام بايد قضاى آن را نيز بگيريد.

365. مادرم تقريباً سيزده سال بيمار بود و به همين دليل نمى‌‏توانست روزه بگيرد. من دقيقاً اطلاع دارم که علت روزه نگرفتن او احتياج به مصرف دارو بوده است، اميدواريم ما را راهنمايى فرماييد که آيا قضاى روزه‌ها بر او واجب است؟
ج) اگر ناتوانى او از روزه گرفتن بر اثر بيمارى بوده، قضا ندارد.

366. كسى كه چند سال مريض بوده و نتوانسته روزه ماه رمضان و قضاى آن را به جا آورد، تكليفش چيست؟
ج) در سالى كه بهبود يابد، اگر تا رمضان آينده به مقدار قضا وقت داشته باشد، بايد قضاى سال آخر را به جا آورد؛ ولى قضاى سال‌‏هاى گذشته لازم نيست و تنها بايد براى هر روز، يك مد طعام به فقير بدهد.

منع چشم پزشك از روزه
367. من از عينک طبى استفاده مى‌‏کنم و در حال حاضر چشمانم بسيار ضعيف است. هنگامى‌ که به پزشک مراجعه کردم به من گفت که اگر براى تقويت چشمانم تلاش نکنم، ضعيف‏تر خواهند شد، بنا بر اين اگر از روزه ماه رمضان معذور باشم، چه وظيفه‌‏اى دارم؟
ج) اگر روزه براى چشمان شما ضرر دارد، واجب نيست روزه بگيريد، بلکه واجب است افطار کنيد و اگر بيمارى شما تا ماه رمضان آينده استمرار پيدا کرد، قضاى روزه بر شما واجب نيست، ولى واجب است که عوض هر روز يک مدّ طعام به فقير بدهيد.

تأخير در پرداخت فديه 
368. اگر بر فديه چند سال بگذرد، حکم آن چيست؟ آيا چيزى بر آن افزوده مى‌‌شود؟
ج) چيزى بر آن افزوده نمى‌‌شود، ضمن آنکه دادن فديه واجب فورى نيست.

مسئول پرداخت فديه زن بيمار
369. زنى به علت بيمارى از روزه گرفتن معذور است و قادر بر قضا کردن آن‌ها تا ماه رمضان سال آينده هم نيست، در اين صورت آيا کفّاره بر او واجب است يا بر شوهرش؟
ج) اگر افطار روزه ماه رمضان از جهت بيمارى و تأخير قضاى آن هم از جهت ادامه بيمارى بوده است، براى هر روز يک مدّ طعام به عنوان فديه بر خود زن واجب است و چيزى بر عهده شوهرش نيست.

 

مصرف كفّاره روزه
دادن كفّاره به واجب النفقه
370. آيا كفّاره روزه را مى‌‏توان به واجب النفقه پرداخت؟
ج) كفّاره روزه را نمى‌‏توان به واجب النفقه داد؛ ولى پرداخت آن به خويشاوندان فقير اشكال ندارد.

پرداختن کفاره به سيد
371. آيا غير سيد، مى‌‏تواند كفّاره روزه را به سيد بدهد؟
ج) آرى، اشكال ندارد؛ ولى بهتر است، به سيد ندهد.

مصرف كفّاره در امور فرهنگى
372. آيا كفّاره روزه را مى‌‏توان در امور فرهنگى، جشن ازدواج و مانند آن صرف كرد؟
ج) خير، صرف آن در اين امور جايز نيست و بايد با آن فقيران را اطعام كرد.

طريقه اطعام فقير در کفّاره 
373. آيا در كفاره‌اى كه بايد 60 فقير را اطعام کرد، مى‌‌شود به يك فقير 60 مرتبه غذا داد؟ يا پول آن را به يك فقير داد تا با آن براى خود طعام تهيّه كند؟
ج) نمى‌تواند يك فقير را بيش از يك بار سير نمايد يا به او بيش از يك مدّ طعام بپردازد.

374. آيا دادن پول يک مدّ طعام به فقير تا با آن غذايى براى خودش بخرد، کافى است؟
ج) اگر اطمينان داشته باشد که فقير به وکالت از او طعام خريده و سپس آن را به عنوان کفّاره قبول مى‌‏کند، اشکال ندارد.

دادن ماکارونى به جاى نان
375. آيا به جاى نان مى‌‌توان ماکارونى که از جنس نان است به عنوان کفّاره به مستمندان داد؟
ج) مانعى ندارد.

پرداخت اجرت آشپزى براى اطعام فقرا از كفاره
376. اگر شخصى وکيل در غذا دادن به عده‌‏اى از مساکين شود، آيا مى‌‏تواند اُجرت کار و پختن غذا را از اموالى که به عنوان کفّاره به او داده شده است، بردارد؟
ج) مطالبه اجرت کار و پخت غذا براى وى جايز است، ولى نمى‌‏تواند آن را بابت کفّاره حساب نمايد و يا از اموالى که بايد به عنوان کفّاره به فقرا داده شود، بردارد.

قضاى نماز و روزه ترک شده و كفّاره آن
377. اينجانب متأسفانه به دليل كاهلى و… نتوانستهام برخى از روزه و نمازهاى سال‌هاى قبل را قضا نمايم اكنون و در حال حاضر چگونه مى‌‌توانم قضاى روزه‌ها و نمازها را به جاى آورم؟
ج) روزه‌هايى كه از روى عذر خوردهايد قضاى آن واجب است و در فرض مذكور كه تا رمضان آينده قضا نكردهايد واجب است علاوه بر قضا براى هر روز يك مدّ طعام (هفتصد و پنجاه گرم گندم، جو، آرد و مانند آن را) به فقير بدهيد و روزه‌هايى كه عمداً نگرفتيد واجب است ضمن قضاى آنها براى هر روز يا شصت روز روزه بگيريد يا شصت مسكين را اطعام كنيد. چنانچه در شهر خود دسترسى به شصت فقير نداريد واجب است كفاره را به شهر ديگرى ببريد و اگر آن هم ميسّر نيست واجب است منتظر بمانيد تا در آينده به شصت فقير در شهر خود دسترسى پيدا كنيد. و اگر كمتر از عددى كه مى‌خواهيد وجود داشت، مى‌توانيد بطور مكرر طعام را به آنان بدهيد تا عدد را تكميل كنيد و احتياط آن است كه تكرار را در ايام متعدد انجام دهيد.و اما نمازهايى كه به هر جهت فوت شده واجب است قضا شود و كفاره ندارد.

کفّاره زمان کودکى
378. اگر در زمان كودكى در منزل پدرى كفّاره روزه شامل فرد شود، دادن كفّاره بر عهده كيست؟
ج) بر شخص نابالغ کفّاره واجب نيست و اگر بالغ شده و کفّاره به عهده او آمده، بايد خودش بپردازد ولى اداى آن فورى نيست.

كفاره روزه پدر بعد از فوت
379. اگر شخصى فوت کند، چه کسى بايد کفّاره روزه او را بپردازد؟ آيا بر پسران و دختران وى دادن کفّاره واجب است يا شخص ديگرى هم مى‌‏تواند آن را بدهد؟
ج) کفّاره روزه که بر پدر واجب است، اگر به نحو تخييرى بوده است، يعنى وى هم توانايى روزه گرفتن را داشته و هم اطعام را، در اين صورت اگر بتوان آن را از تَرَکه خارج کرد، از آن برداشت مى‌‏شود و در غير اين صورت بنا بر احتياط بر پسر بزرگتر واجب است که روزه را بگيرد.

منبع: سایت هدانا برگرفته از استفتائات حضرت آیت الله العظمی خامنه ای.