غسل مس میت
فهرست این نوشتار:
1-اگر کسی بدن انسان مرده‌یی را که سرد شده ولی هنوز غسل میت داده نشده -است، با پوست لمس کند یا جایی از دست و پا و صورت و سایر بدن خود را به هر جای بدن او برساند باید برای نماز و امثال آن غسل کند. این را «غسل مس میت» می‌نامند.
2- اگر با دستکش یا با حائل بودن چیزی به میت دست بزند، نیازی به غسل مس میت نیست.
3-کسى که غسل مسّ میّت بر او واجب شده، مى تواند به مسجد برود و قرآن بخواند و با همسر خود نزدیکى نماید، ولى براى نماز و مانند آن باید غسل کند و پس از آن برای نماز وضو، یعنى کسى که غسل مسّ میّت بر او است مانند کسى است که وضو ندارد.
[ مرده ای را که سرد شده و غسل میت نداده اند ]
مسأله 521 اگر کسی بدن انسان مرده ای را که سرد شده (1) و غسلش نداده اند مس ّ کند یعنی جایی از بدن خود را به آن برساند باید غسل مس ّ میّت نماید (2)، چه در خواب مس ّ کند چه در بیداری با اختیار مس ّ کند یا بی اختیار (حتی اگر ناخن و استخوان او به ناخن و استخوان میّت برسد باید غسل کند (3)) ولی اگر حیوان مرده ای را مس ّ کند غسل بر او واجب نیست (4).
(1) (بهجت:) چه مسلمان باشد چه کافر..
(2) (مکارم:) خواه با اختیار باشد یا بی اختیار، حتی اگر ناخن او به ناخن میّت برسد غسل واجب است. [پایان مسأله]
(3) (اراکی:) و این حکم اختصاص به مُرده انسان دارد.
(نوری:) باید بنا بر احتیاط واجب غسل کند.. (زنجانی:) بنا بر احتیاط باید غسل کند..
[قسمت داخل پرانتز در رساله آیت اللّه بهجت نیست]
(4) (بهجت:) و اگر وظیفه به جای غسل، تیمم دادن میّت است اگر بعد از تیمّم، کسی به میّت مثلًا دست بزند بنا بر اظهر غسل کردن بر او واجب نمی شود اگر چه احتیاط مستحب ّ این است که غسل کند.
[برای مس ّ مرده ای که تمام بدن او سرد نشده غسل واجب نیست]
مسأله 522 برای مس ّ مرده ای که تمام بدن او سرد نشده، غسل واجب نیست اگر چه جایی را که سرد شده مس ّ نماید.
[ اگر موی خود را به بدن میّت برساند]
مسأله 523 اگر موی خود را به بدن میّت برساند (1) یا بدن خود را به موی میّت یا موی خود را به موی میّت برساند (2)، غسل واجب نیست (3).
(1) (مکارم:) یا دست به موی میّت برساند احتیاط واجب آن است که غسل کند.
(2) (خوئی:) چنانچه مو به حدّی بلند باشد که عرفاً مس ّ میّت بر او صدق نکند..
(3) (فاضل:) مگر این که آن قدر موی کوتاه باشد که مس ّ میت بر آن صدق بنماید.
(گلپایگانی، صافی، نوری:) احتیاط واجب آن است که غسل کند.
(تبریزی:) بنا بر احتیاط غسل کند و لکن آن غسل برای نماز کافی نیست مگر آن که موی خود و موی میّت بلند نباشد که در این صورت غسل مس ّ میّت برای نماز کافی است.
(اراکی:) مسأله اگر موی خود را به بدن میّت برساند، غسل واجب نیست مگر آن که عرفاً بگویند مس ّ میّت شده مثل قسمت پایان مو که روی پوست را گرفته است و هم چنین اگر بدن خود را به موی میّت یا موی خود را به موی میّت برساند، غسل واجب نیست.
(زنجانی:) مسأله اگر موی ریز خود را به بدن میت برساند، یا بدن خود را به موی ریز میت یا موی ریز خود را به موی ریز میت برساند احتیاط آن است که غسل کند و این حکم در موهای بلند جاری نیست بلکه غسل مطابق احتیاط استحبابی است.
[سقط جنین و مس بچه مرده]
مسأله 524 برای مس ّ بچه مرده، حتی بچه سقط شده ای که چهار ماه او تمام شده غسل مس ّ میّت واجب است (1) (بلکه بهتر است (2) برای مس ّ بچه سقط شده ای که از چهار ماه کمتر دارد غسل کرد (3)) بنا بر این اگر بچه چهار ماهه ای مرده (4) به دنیا بیاید (5)، مادر او باید (6) غسل مس ّ میّت کند (7)، بلکه اگر از چهار ماه کمتر هم داشته باشد بهتر است مادر او غسل نماید.
این مسأله، در رساله آیت اللّه بهجت نیست
(1) (مکارم:) و اگر کمتر از چهار ماه تمام باشد، احتیاط مستحب غسل است. هر گاه بچه چهار ماهه ای یا بیشتر، مرده بدنیا بیاید، مادر او بنا بر احتیاط واجب باید غسل مس ّ میت کند. [پایان مسأله]
(2) (زنجانی:) بلکه بنا بر احتیاط مستحب..
(3) [قسمت داخل پرانتز در رساله آیات عظام: خوئی و تبریزی نیست]
(4) (تبریزی:) و بدنش سرد شده..
(5) (خوئی:) و بدنش سرد شده و ظاهر بدن مادر را مس ّ کند.. (زنجانی:) و بدنش سرد شده باشد..
(6) (اراکی:) بنا بر احتیاط واجب باید.. (زنجانی:) بنا بر احتیاط..
(7) (خویی، تبریزی، زنجانی:) بقیه مسأله ذکر نشده.
(گلپایگانی:) مسأله برای مس بچه مرده، حتی بچه سقط شده ای که چهار ماه او تمام شده و یا خلقتش تمام شده اگر چه کمتر از چهار ماهه باشد غسل واجب است بلکه بنا بر احتیاط مستحب، برای مس ّ بچه سقط شده ای که از چهار ماه کمتر دارد و خلقتش هم تمام نشده باید غسل کرد. بنا بر این اگر بچه چهار ماهه ای مرده به دنیا بیاید، بنا بر احتیاط واجب مادر او باید غسل مس ّ میّت کند و هم چنین اگر بچّه کمتر از چهار ماه داشته باشد ولی خلقتش تمام باشد که در این صورت نیز بنا بر احتیاط واجب مادر او باید غسل مس ّ میت نماید.
(صافی:) اگر بچه چهار ماهه ای مرده به دنیا بیاید و بدنش سرد شده باشد و ظاهر بدن مادر را مس کند، مادر او باید غسل مس ّ میّت کند..
(سیستانی:) مسأله اگر بچه ای مرده به دنیا بیاید بنا بر احتیاط واجب باید مادرش غسل کند و اگر مادر مرده باشد، بچه باید پیش از بلوغ بنا بر احتیاط واجب غسل کند.
[ بچه ای که بعد از مردن مادر به دنیا می آید]
مسأله 525 بچه ای که بعد از مردن مادر (1) به دنیا می آید، (2) وقتی بالغ شد واجب است غسل مس ّ میّت کند. (3)
(1) (خوئی، تبریزی، سیستانی:) و سرد شدن بدنش..
(2) (خوئی، سیستانی:) چنانچه ظاهر بدن مادر را مس ّ نماید..
(3) (سیستانی:) بلکه اگر ظاهر بدنش را هم مس ّ ننموده باشد باید بنا بر احتیاط بعد از بلوغ، غسل مس ّ میّت نماید. (تبریزی:) و اگر بعد از ممیز شدن و قبل از بلوغ غسل کند کافی است.
(اراکی، گلپایگانی، مکارم، صافی:) بنا بر احتیاط واجب باید غسل مس ّ میّت کند.
(زنجانی:) مسأله بچه ای که بعد از مردن مادر و سرد شدن بدنش به دنیا می آید، بنا بر احتیاط وقتی بالغ شد، لازم است غسل مس ّ میّت کند و اگر در هنگامی که ممیز بود غسل کند، غسلش صحیح بوده، نیازی به غسل مجدد ندارد.
[اگر انسان میّتی را که سه غسل او کاملًا تمام شده مس ّ نماید]
مسأله 526 اگر انسان، میّتی را که سه غسل او کاملًا تمام شده مس ّ نماید، غسل بر او واجب نمی شود (1)، ولی اگر پیش از آن که غسل سوم تمام شود جایی از بدن او را مس ّ کند اگر چه غسل سوم آنجا تمام شده باشد باید غسل مس ّ میّت نماید.
(1) (مکارم:) بقیه مسأله ذکر نشده.
[ اگر دیوانه یا بچه نابالغی میّت را مس ّ کند]
مسأله 527 اگر دیوانه یا بچه نابالغی، میّت را مس ّ کند، بعد از آن که آن دیوانه عاقل یا بچه بالغ شد باید غسل مس ّ میّت نماید (1).
(1) (مکارم، سیستانی:) و اگر کودک ممیّز غسل کند، غسل او صحیح است.
(فاضل:) و اگر بچه نابالغ در حالی که ممیز است غسل کند غسلش صحیح است.
(زنجانی:) و اگر بچه هنگامی که ممیز است غسل کند غسل او صحیح است و نیازی به غسل مجدد ندارد.
[اگر از بدن زنده قسمتی که دارای استخوان است جدا شود]
مسأله 528 اگر از بدن زنده (1) قسمتی که دارای استخوان است جدا شود (2) و (3) (پیش از آن که قسمت جدا شده را غسل دهند (4))، انسان آن را مس ّ نماید، باید غسل مس ّ میّت کند (5). ولی اگر قسمتی که جدا شده، استخوان نداشته باشد، برای مس ّ آن غسل واجب نیست (6). و از بدن مرده ای که غسلش نداده اند اگر چیزی جدا شود که در حال اتّصال، مس ّ آن موجب غسل می شد، بعد از انفصال نیز، مس ّ آن موجب غسل است.
(1) (آیات عظام:) یا مرده ای که غسلش نداده اند..
(تبریزی:) بنا بر احتیاط واجب اگر از بدن زنده یا مرده ای که غسلش نداده اند..
(2) (مکارم:) مثلًا یک دست و یا حتی یک انگشت..
(سیستانی:) اگر از بدن زنده یا مرده ای که غسلش نداده اند قسمتی جدا شود..
شاید این مطالب را هم بپسندید:
(3) (زنجانی:) و پس از سرد شدن و..
(4) [قسمت داخل پرانتز در رساله آیت اللّه مکارم نیست]
(5) (بهجت:) بقیه مسأله ذکر نشده.
(نوری:) ولی قسمتی که از زنده جدا شده اگر قطعه ای مشتمل بر استخوان باشد برای مس ّ آن غسل واجب است، امّا اگر تنها استخوان باشد برای مس ّ آن غسل واجب نیست.
(زنجانی:) بنا بر احتیاط باید غسل مس ّ میّت کند..
(سیستانی:) لازم نیست غسل مس ّ میّت کند هر چند که آن قسمت دارای استخوان باشد ولی اگر میتی قطعه قطعه شده باشد و کسی همه یا معظم آنها را مس ّ کند غسل واجب است. [پایان مسأله]
(6) (خوئی، اراکی، فاضل، تبریزی، زنجانی:) بقیه مسأله ذکر نشده.
(مکارم:) هم چنین برای مس ّ استخوان تنها یا دندان که از مرده یا زنده جدا شده، غسل لازم نیست. [پایان مسأله] (گلپایگانی، صافی:) اگر از میت جدا شده، بنا بر احتیاط واجب غسل مس ّ میت نماید. [پایان مسأله]
[برای مس ّ استخوان و دندانی که از مرده جدا شده باشد]
مسأله 529 برای مس ّ استخوان و دندانی که از مرده جدا شده باشد و آن را غسل نداده اند باید (1) غسل کرد (2)، ولی برای مس ّ استخوان و دندانی که از زنده جدا شده و گوشت ندارد، غسل واجب نیست (3).
(1) (فاضل، بهجت:) بنا بر احتیاط واجب باید..
(2) (فاضل:) و هم چنین برای مس ّ استخوانی که از زنده جدا شده و گوشت ندارد بنا بر احتیاط واجب باید غسل کرد ولی برای مس دندانی که از انسان زنده جدا شده و گوشت ندارد، غسل واجب نیست.
(نوری:) برای مس ّ استخوان و دندان و هر چیزی که از مرده جدا شده و آن را غسل نداده اند هر چند قطعه گوشتی بدون استخوان هم باشد بجز مو باید غسل کرد..
(3) (بهجت:) برای مس ّ استخوانی که از زنده جدا شده و گوشت ندارد بنا بر أحوط غسل واجب است. (مکارم:) رجوع کنید به ذیل مسأله 528.
(گلپایگانی، اراکی، صافی:) مسأله برای مس ّ استخوانی که گوشت ندارد و آن را غسل نداده اند چه از مرده جدا شده باشد چه از زنده، بنا بر احتیاط واجب باید غسل کرد و هم چنین است برای مس ّ دندانی که از مرده جدا شده، در صورتی که آن مرده را غسل نداده باشند، ولی برای مس ّ دندانی که از زنده جدا شده و گوشت ندارد، یا گوشت آن خیلی کم است، غسل واجب نیست.
(سیستانی:) برای مس استخوانی که آن را غسل نداده اند..
(خوئی، تبریزی، سیستانی:) غسل واجب نیست و هم چنین است برای مس ّ دندانی که از مرده یا زنده جدا شده باشد.
(زنجانی:) بنا بر احتیاط باید غسل کرد..
(زنجانی:) در صورتی که آن را..
[چگونگی و طریقه غسل مس میت]
مسأله 530 غسل مس ّ میّت را باید مثل غسل جنابت انجام دهند (1) ولی کسی که غسل مس ّ میّت کرده، اگر بخواهد نماز بخواند، باید وضو هم بگیرد. (2)
(1) (فاضل، سیستانی:) و این غسل کفایت از وضو هم می کند.
(مکارم:) و کفایت از وضو نیز می کند هر چند احتیاط مستحب ّ آن است که وضو بگیرد.
(2) (بهجت:) بنا بر أحوط.
گلپایگانی (، صافی:) باید اگر وضو نداشته وضو هم بگیرد و اگر وضو داشته، چون باطل شدن وضو به مس ّ میّت محل ّ تأمّل است بنا بر احتیاط وضو هم بگیرد.
(خوئی، تبریزی، زنجانی:) احتیاط مستحب ّ آن است که وضو هم بگیرد (تبریزی: ولی در مواردی که غسل مس ّ میت بنا بر احتیاط است، باید برای نماز وضو بگیرد).
(نوری:) وضو برای او لازم نیست هر چند احتیاط مستحب در گرفتن وضو نیز هست.
[ اگر چند میّت را مس ّ کند]
مسأله 531 اگر چند میّت را مس ّ کند یا یک میّت را چند بار مس ّ نماید، یک غسل کافی است.
[ کسی که بعد از مس ّ میّت غسل نکرده است]
مسأله 532 برای کسی که بعد از مس ّ میّت غسل نکرده است، توقف در مسجد (1) و جماع و خواندن سوره هایی (2) که سجده واجب دارد (3)، مانعی ندارد (4)، ولی برای نماز و مانند آن باید غسل کند (5) و وضو بگیرد (6).
(1) (زنجانی:) بودن در مسجد و لو در غیر حال مرور..
(2) (گلپایگانی، خوئی، تبریزی، سیستانی، صافی:) خواندن آیه هایی..
(3) (زنجانی:) حتی آیه های سجده آن..
(4) (بهجت:) جایز بودن توقف در مسجد و خواندن سوره هایی که سجده واجب دارد، خالی از وجه نیست گر چه احتیاط در اجتناب است ولی برای نماز و مانند آن باید غسل کند بلکه وضو نیز بنا بر احتیاط بگیرد.
(5) (خوئی، زنجانی، تبریزی، سیستانی، نوری:) بقیه مسأله ذکر نشده.
(6) (فاضل:) باید غسل کند و بهتر است وضو هم بگیرد.
(گلپایگانی:) باید غسل کند و راجع به وضو به دستور مسأله پیش رفتار نماید.
(مکارم:) مسأله کسی که غسل مس میّت بر او واجب شده، می تواند به مسجد برود و سوره هایی که سجده واجب دارد بخواند و با هم سر خود نزدیکی نماید، ولی برای نماز و مانند آن باید غسل کند، یعنی کسی که غسل مس ّ میّت بر او است مانند کسی است که وضو ندارد.
توضیح المسائل مراجع مطابق با فتاوای سیزده نفر از مراجع معظم تقلید/ متن اصلی از رساله امام خمینی و مُحشی حضرات آیات: سیستانی، صافی گلپایگانی، مکارم شیرازی، نوری همدانی، شبیری زنجانی، بهجت،فاضل، اراکی، خویی، گلپایگانی، تبریزی.
مطابق نظر آيت الله خامنه اي
غسل مس میت
اگر کسی بدن انسان مرده‌یی را که سرد شده ولی هنوز غسل داده نشده است، لمس کند یا جایی از دست و پا و صورت و سایر بدن خود را به هر جای بدن او برساند باید برای نماز و امثال آن غسل کند. این را «غسل مس میت» می‌نامند.
توجه:
دست زدن به عضوی که از بدن مرده جدا شده، پس از سرد شدن و پیش از غسل دادن، در حکم دست زدن به بدن مرده است.
دست زدن به عضوی که از بدن شخص زنده جدا شده است، غسل ندارد.
مواردی که مس بدن انسان مرده سبب غسل نمی‌باشد
۱. کسی که در میدان جنگ به شهادت رسیده است.
۲. مرده‌یی که بدنش هنوز سرد نشده است.
۳. مرده‌یی که سه غسلش را داده‌اند.
هرگاه شک کنیم میتی را غسل داده‌اند یا نه، با مس جسد یا اجزای آن (البته پس از سرد شدن) واجب است غسل مس میت کرد، و نماز بدون غسل مس میت صحیح نیست، ولی اگر اصل غسل میت احراز شود، با مس جسد یا بعضی از اجزای آن، غسل مس میت واجب نیست، حتی اگر در صحت غسل آن میت شک داشته باشیم.
کسی که غسل میت کرده است، اگر بخواهد نماز بخواند باید وضو بگیرد و این غسل بر خلاف غسل جنابت، کفایت از وضو نمی‌کند. رساله آموزشی.
مس میت
سؤال۵: اگر شخصی سال ها قبل میتی را لمس کرده باشد و بر وجوب غسل علم نداشته و غسل نکرده
۱-در حال حاضر غسل بر او واجب است؟
۲-حکم نمازهای او در این سال ها به چه صورت است؟
۳- حکم روزه های او چیست ؟
ج۱و ۲) مس بدن میت، اگر قبل از سرد شدن بدن باشد، غسل واجب نمی شود، و اگر بعد از سرد شدن تمام بدن و قبل از تمام شدن غسل میّت باشد، غسل مس میت واجب می شود و بدون غسل میت، نماز باطل است و باید قضای نمازهایی که بدون غسل خوانده شده است، خوانده شود، اما اگر بعد از آن شخص جنب شده و غسل جنابت انجام شده باشد، کفایت از غسل مس میت می کند و نماز صحیح است، اما بقیۀ غسلها بنا بر احتیاط واجب کفایت از غسل مس میت نمی کند.
ج۳) روزه بدون غسل مس میت، صحیح است.
منبع: سایت هدانا برگرفته از استفتائات حضرت آیت الله العظمی خامنه ای.
