شاگردان آخوند ملا حسینقلی همدانی

استاد ملّا حسینقلی همدانی

ورود آقای بهاری به نجف سال ۱۲۹۷ بوده و از همان ابتدای ورود، در درس استاد اعظم و عارف کامل ملّا حسینقلی همدانی (متوفی ۱۳۱۱) وارد می‌شود و تا وفات استاد ملازم وی بوده و بهره‌های شافی و کافی برد، حتی در مسافرت‌ها همراه او بود و این استفاده قریب ۱۴ سال طول می‌کشد.

استاد مرحوم بهاری آخوند ملّا حسینقلی همدانی بود. او در درس فقه و اصول شیخ انصاری شرکت می‌کرد که روزی متوجه شد او شاگرد اخلاقی عارف بالله سید علی شوشتری است پس آخوند به سید پیوست و به سیر و سلوک پرداخت. پس از وفات شوشتری به سال ۱۲۸۳ (هـ. ق) تا سال ۱۳۱۱ (هـ. ق) به مدت ۱۸ سال بر کرسی تدریس اخلاق و عرفان و تربیت نفوس و پرورش سالکان پرداخت که قریب سیصد نفر را در مکتب خود توانست ارشاد کند.

از این تلامذه بسیار چهار نفر بیشترین ترقّی را کردند که عبارت بودند از: شیخ محمد بهاری و سید احمد کربلایی، شیخ جواد ملکی تبریزی و سید محمد سعید حبوبی.

تنها کسی که نامزدی وصایت آخوند را برد آن هم در سن ۴۶ سالگی شیخ محمد بهاری بود با این‌که بسیاری از شاگردان آخوند از جهاتی نظیر علم یا عمر یا شهرت در نظر عموم جلوتر بودند. او بعد از استادش از سال ۱۳۱۱ تا سال ۱۳۲۳ به مدت یازده سال بر کرسی تربیت نفوس در نجف اشرف پرداخت و بعد به خاطر بیماری به ایران آمد.

وصی استاد
آخوند ملّا حسینقلی بین صدها شاگرد اخلاقی خود مرحوم بهاری را وصی خود قرار داد. آخوند درباره بهاری فرمود: شیخ محمد حکیم اصحاب من است.

ارتباط قوی استاد و شاگرد
مرحوم عارف بالله سید علی آقای قاضی نقل کرد که استادش سید احمد کربلایی فرمود: ما پیوسته در خدمت آخوند ملّا حسینقلی همدانی بودیم و صد در صد برای ما بود. همین‌که آقای بهاری با آخوند روابط آشنایی بست، آخوند دائماً با او بود و بیشتر از دیگران با وی مراوده داشت، در واقع آخوند را از ما گرفت. در کتاب سند عرفان این عبارت آمده است: دائماً در خدمت او تردد داشت، تا آخوند را از ما دزدید.

حکیم اصحاب
مرحوم آیت‌الله حاج سید علی عرب (والد سید محمد عرب زاده آقا نجفی) همدانی فرمود: من قریب ۲۵ سال با مرحوم حاج شیخ محمد بهاری در ارتباط نزدیک بودم. آقا سید احمد کربلایی معروف به بکاء و میرزا جواد آقا تبریزی و حاج شیخ محمد بهاری و اینجانب از ملازمان درس فقه و اخلاق ملّا حسینقلی همدانی در نجف بودم. بهاری در حلقه درس استاد مقام والایی داشت. هرگاه از ارشاد و تربیت سخنی به میان می‌آمد، حضرت استاد به تواتر می‌فرمودند: شیخ محمد بهاری حکیم اصحاب من است.

کتاب میل معشوقان/فصل اول.