راههای غلبه بر ترس و اضطراب
بعضي وقت ها احساس مي كنم كه نيرويي در درونم مرا كنترل مي كند، و مرا تحت تأثير خود در مي آورد به اين گونه كه: در 1-2 ساعتي به طور ناگهاني دچار اضطراب و دلهره شديد مي شوم با احساسات و عواطف زياد و كنترل عقلم از دستم خارج مي شود و با نيمي از آگاهي عقلي، عملي را انجام مي دهم و بعد از مدتي كه به خود مي آييم مي بينم اصلا اين كاري كه انجام دادم با عقل و منطق خويش نبوده، بعد پشيمان و دچار عذاب وجدان شده، البته در هفته يك بار اين مشكل به وجود مي آيد و نيز احساس مي كنم نيروي ما فوق بشري مي باشد كه مرا تحت تأثير خود قرار مي دهد. لطفا مرا راهنمايي كنيد.
نکته:
اصولا از ديدگاه روانشناختي عنصر ترس و دلهره مي تواند عوامل مختلفي داشته باشد كه از مهمترين آنها حفظ خود و منافع خويش است؛ احساس ضعف، حقارت و كمبود در خود و در مقابل تصور يك قدرت و توانايي فوق العاده در موجودي كه مي تواند موجوديت شخص و منافع او را به خطر اندازد باعث مي شود كه انسان از آن شي يا فرد بترسد.
البته اين تصور و احساس گاهي مواقع صحيح و مطابق واقع است ولي اغلب غير واقعي است و اكثر ترس هاي انسان ناشي از توهم و خيال مي باشد تا واقعيت و منطق . از سوي ديگر اين حالت ترس هم مي تواند در سطح فرد و در اشخاصي نسبت به يكديگر و يا ساير موجودات وجود داشته باشد .
نکته:
بنابراين از آنجا كه عوامل بروز چنين حالتي متفاوت است بهتر است كه شما با يكي از مشاورين خبره مشاوره اي حضوري داشته باشد با وجود اين از ديدگاه اسلامي ,احتمال كنترل انسان توسط نيرويي جداي از اراده خود منتفي است . حتي شياطين نيز نمي توانند هيچگونه تصرف اجباري در انسان داشته باشند آنچه آنها مي توانند انجام دهند فقط وسوسه است و نه بيشتر احتمالا اين حالت ودلهره حاصل از آن در اثر تلقين به وجود آمده و ريشه در ترسي است كه در گذشته به جان شما افتاده است و بيشتر تخيلي است . در عين حال شما مي توانيد با تقويت ايمان و توجه به خدا و توسل به پيامبر و خاندان پاكش، از وسوسه هاى شيطان رهايى يابيد.
در روايات آمده است كه تكرار دو ذكر براى دفع شيطان هاى جنى و انسى و رفع وسوسه ها بسيار مؤثر است:
يكى ذكر «لاحول ولا قوة الا باللّه العلى العظيم» و ديگرى ذكر «صلوات». هم چنين خواندن دو سوره كوچك؛ يعنى، «قل اعوذ برب الفلق» و «قل اعوذ برب الناس» سفارش شده است. گفتنى است كه در سايه تهذيب نفس و انجام دستورات دينى، مى توان از وسوسه شيطان و ارتكاب گناه در امان ماندبه هر حال بطور كلي هر عاملي كه براي ايجاد نگراني و ترس و اضطراب وجود داشته باشد ,در برابر ايمان به خدا، ذوب و بي رنگ مي گردد و مي توان با ياد خدا مي توان به آرامش حقيقي و بادوام رسيد.
قرآن كريم نيز مي فرمايد:
«الا بذكر الله تطمئن القلوب؛»
شاید این مطالب را هم بپسندید:
بدانيد كه ياد خدا آرامش بخش دلهاست.(رعد؛ 28)
گذشته از اين راهكار اساسي روش هاي ديگر درمان و پيشگيري از ترس عبارتند از:
1.يكي از راههاي اصلي درمان اين صفت ناپسند، انديشيدن در ثمرات شوم و زيانبار آن است. هنگامي كه افراد ترسو، آثار منفي ناشي از ترس بي جا و عقب ماندگي و محروميت حاصل از آن را در زندگي خود يا ديگران مشاهده مي كنند، غالبا به فكر رهايي از اين صفت مذموم مي افتند.
2. پرداختن به قطع ريشه ها، راه مهم ديگر درمان ترس است. هنگامي كه ابرهاي تيره و تار سوءظن به خدا از آسمان قلب كنار رود و خورشيد توكل بر جان او نور افشان شود، ظلمات خيالات پوچ و واهي كه انسان را به ترس بي جا مي كشاند، برچيده خواهد شد ولي اين كار نيازمند مطالعه و دقت فراوان است.
3. ورود در صحنه هاي رعب آور تكرار آن، از راههاي ديگر درمان ترس است. برخي افراد از خوردن دارو يا تزريقات مختلف وحشت دارند ولي هنگامي كه چند بار تكرار شود، وحشت آنها فرو مي ريزد. برخي ديگر از سفرهاي دريايي يا هوايي سخت وحشت زده مي شوند ولي با تمرين و تكرار، اين وحشت از بين مي رود، بعضي از سخن گفتن يا سخنراني در حضور جمع مي ترسند ولي غالبا اين ترس با تمرين و تكرار از ميان مي رود.يكي از فلسفه هاي تمرين ها و مانورهاي نظامي، زدودن آثار ترس از جنگ از دل هاي سربازان و افسران و فرماندهان است.
امير مؤمنان(ع) در حكمت 175 نهج البلاغه مي فرمايد:
(اذا هبت امرا فقع فيه فان شده توقيه اعظم مما تخاف منه؛) هنگامي كه از چيزي ترسيدي خود را در آن بيفكن كه آن ترس از خود آن سخت تر و وحشتناك تر است. يعني بسيار مي شود كه براي انسان كار پيش مي آيد كه به خاطر جبن و جهل از آن وحشت مي كند و اين وحشت ناشي از ترس مانع پيشرفت كارها مي شود. در اينجا امام(ع) تشويق به دور ساختن ترس از خود مي كند چرا كه در بسياري از اوقات تحمل ناشي از ترديد و دودلي، سخت تر از افتادن در آن امر خوفناك است. ترديد ها و دودلي ها و ترس از عواقب خطرناك يك كار غالبا بيش از خود آن، انسان را رنج مي دهد.
در زبان عرب ضرب المثل هاي جالبي در اين مورد وجود دارد مثل:
(ام المقتول تنام و ام المهدد لاتنام؛) مادر مقتول به خواب مي رود ولي مادر كسي كه تهديد به مرگ شده به خواب نمي رود. و مثل كل امر من خير او شر فسماعه اعظم من عيانه؛ هر كار خير و شري شنيدنش از ديدنش بزرگتر است. شرح نهج البلاغه، علامه خويي، ج18، ص177 براي اطلاعات بيشتر رجوع كنيدبه: راه غلبه بر نگراني ها و نااميدي ها، تأليف محمد جعفر امامي، انتشارات هدف اخلاق در قرآن، آيه ا… مكارم شيرازي، ج2، ص224
منبع: هدانا برگرفته از پرسش ها و پاسخ ها خودارضایی،پرسمان.
