«رابطه اسراف و فساد کردن در زمین»

ولا تُطیعو اَمرَ المُسرفین * الذین یُفسدون فِی‌الارضِ ولایُصلِحونَ*(1)

و فرمان مسرفان را اطاعت نکنید.*همانها که در زمین فساد می‌کنند و اصلاح نمی‌کنند.

اسراف همان تجاوز از حد قانون آفرینش و تشریع است. روشن است که در یک نظام صحیح، هرگونه تجاوز از حد، موجب فساد و از هم گسیختگی می‌شود. به تعبیر دیگر، سرچشمه فساد، اسراف است، و نتیجه اسراف، فساد، البته اسراف معنی گسترده‌ای دارد: گاه در موضوعات ساده‌ای مانند خوردن و آشامیدن است و گاه در انتقام‌گیری و قصاص بیش از حد و گاه در قضاوتی که منجر به دروغ شود و گاه در اعتقادات که منجر به شک و تردید گردد و گاه به معنای برتری‌جویی و استکبار و استثمار آمده و سرانجام به معنای هرگونه گناه است. از اینجا رابطه اسراف و افساد به خوبی روشن می‌شود. به گفته برخی از مفسران بزرگ، عالم هستی یکپارچه نظم و اصلاح است و حتی با تضادی که گاه در میان اجزای آن دیده می‌شود، هماهنگی فراوان دارد. این نظم به سوی اهداف صالحی در جریان است و برای هر یک از اجزای خود، خط سیری را تعیین کرده است. حال اگر یکی از این اجرا از مدار خود خارج شود و راه فساد را پیش گیرد، میان آن و سایر اجزای جهان در گیری ایجاد می‌شود. اگر توانستند این جزء نامنظم اسراف‌کار را به مدار اصلی‌اش باز گردانند، چه بهتر، وگرنه نابودش می‌کنند تا نظام به خط سیر خود ادامه دهد. انسان نیز اگر بر اساس فطرت بر مدار خود حرکت کند و با نظام هستی هماهنگ باشد، به هدف سعادت بخشی که برای او مقدر شده می‌رسد، اما اگر از حد خود تجاوز کند و قدم در جاده‌ی فساد در زمین بگذارد،خداوند او را گوشمالی می‌دهد و با حوادث سخت و دردناک به او هشدار می‌دهد، اما اگر این موثر نیفتاد و فساد در اعماق جان او ریشه دوانیده بود، خداوند صفحه زمین را با عذاب استیصال از لوث وجود او پاک می‌کند. بدین ترتیب روشن می‌شود که چرا خدا در این آیات، اسراف را مترادف با افساد در زمین معرفی کردهاست.(2)

پی نوشت:                                                                                                                        1-سوره الشعرا، آیات 151و152                                                                                             2-نمونه ج 15 ص307

پاسدار اسلام