ديدگاه قرآن در رابطه با نظريه تكامل داروين
ديدگاه قرآن در رابطه با نظريه تكامل داروين چيست؟
آيات قرآن ظهور نزديك به صراحت دارد كه انسان هاى كنونى از راه تناسل و زاد و ولد به حضرت آدم و حوّا (علیهماالسلام) منتهى مى گردند؛ همچنين قرآن كريم تصريح مى نمايد كه آدم و حوّا (علیهماالسلام) از پدر مادرى ديگر زاده نشده، بلكه مستقيم از خاك آفريده شده اند[135].
علاّمه طباطبايى رحمه الله بر اين باورند كه روشن ترين آيه اى كه درباره خلقت آدم (علیه السلام) در قرآن بيان شده اين آيه است:
«إِنَّ مَثَلَ عِيسى عِنْدَ اللّهِ كَمَثَلِ آدَمَ خَلَقَهُ مِنْ تُرابٍ ثُمَّ قالَ لَهُ كُنْ فَيَكُونُ»[136]؛
«در واقع مَثَل عيسى نزد خدا همچون مَثَل [خلقت ]آدم است كه او را از خاك آفريد، سپس بدو گفت: «باش» پس وجود يافت».
مسيحيان مى گفتند حضرت عيسى (علیه السلام) بدون پدر به دنيا آمده پس او از خدا و پسر خداست!
آيه مذكور در پاسخ آنان مى فرمايد: همان گونه كه به قدرت خداوند و فرمان او، حضرت آدم (علیه السلام) بدون پدر و مادر و از خاك آفريده شد؛ حضرت عيسى (علیه السلام) نيز به قدرت خداوند و به فرمان خداوند مى تواند تنها از مادر و بدون پدر آفريده شود. اين آيه شريفه بر آفرينش ويژه حضرت آدم و عيسى (علیهماالسلام) دلالت دارد. در حالى كه اگر منظور از خلقت از خاك، منتهى شدن آفرينش آدم (علیه السلام) به خاك باشد، همان گونه كه همه جانداران متولّدِ از نطفه نيز آفرينششان به زمين منتهى مى گردد، در اين صورت آدم (علیه السلام) خصوصيتى نداشت تا به خاطر آن عيساى (علیه السلام) بدون پدر را با آن مقايسه كنند، و در نتيجه آيه شريفه بى معنا مى شد و اين پاسخ مناسبى براى دليل مسيحيان نبود.
از همين جا روشن مى گردد تمام آيات قرآنى كه از آفرينش آدم (علیه السلام) از خاك و گل و امثال آن خبر مى دهد، همگى بر اين ويژگى دلالت دارد كه خلقت آدم بدون پدر و مادر بوده و مستقيم از خاك آفريده شده است[137].
بر اين اساس برخى از دانشمندان تمامى آياتى را كه خلقت آدم از خاك را مطرح مى كند با نظريه داروين معارض و ناسازگار مى دانند؛ چرا كه مى گويند آيات قرآنى به اين نكته تصريح مى نمايد كه انسان نخستين از خاك و گل آفريده شده، نه از موجود قبلى كه زنده بوده است[138].
شاید این مطالب را هم بپسندید:
اين كه انسان كنونى از نسل آدم (علیه السلام) و حوّا مى باشد از بسيارى از آيات قرآن استفاده مى شود:
الف. «يا أَيُّهَا النّاسُ اتَّقُوا رَبَّكُمُ الَّذِي خَلَقَكُمْ مِنْ نَفْسٍ واحِدَةٍ وَ خَلَقَ مِنْها زَوْجَها وَ بَثَّ مِنْهُما رِجالاً كَثِيراً وَ نِساءً»[139]؛
«اى مردم از پروردگارتان كه شما را از نفس واحدى آفريد و جفتش را نيز از او آفريد، و از آن دو، مردان و زنان بسيارى پراكنده كرد، پروا داريد».
منظور از «نفس واحده» در آيه شريفه حضرت آدم (علیه السلام) مى باشد و مقصود از «زوجها» همسر او حضرت حوّاست؛ و اين دو، پدر و مادر نسل انسان كنونى مى باشند كه ما از آنها هستيم و اگر واسطه اى غير از آدم و حوّا در كار مى بود شايسته بود كه قرآن كريم بفرمايد؛ «و بث منهما و من غيرهما» در حالى كه چنين بيان نكرده است.
ب. آيه ديگر: «يا بَنِيآدَمَ لا يَفْتِنَنَّكُمُ الشَّيْطانُ كَما أَخْرَجَ أَبَوَيْكُمْ مِنَ الْجَنَّةِ»[140]؛
«اى فرزند آدم زنهار تا شيطان شما را به فتنه نيندازد، چنان كه پدر و مادر شما را از بهشت بيرون راند».
بنابراين انسان كنونى از نسل يك پدر و مادرند كه خود آن دو به طور مستقيم و بدون واسطه از خاك آفريده شده و هيچ پدر و مادرى نداشته اند.
اين معنايى است كه آيات با ظهور قوى خود بيان مى كنند، البتّه ظهور آيات در اين معنى به حدّ صراحت نمى رسد، اگرچه برخى اشكال كرده اند: آيات قرآنى بيان نكرده كه چگونه و با چه كيفيّتى آدم از زمين خلق شد، آيا در خلقت او علل و عوامل خارق العادّه نقش داشته اند؟ آيا خلقتش آنى و دفعى بوده بدون اين كه مدّتى طول بكشد؟ و يا در زمان هاى طولانى اين دگرگونى صورت گرفته و حالت هاى مختلف گرفته و سپس روح در او دميده شده؟ امّا هيچ يك از اين احتمالات نمى تواند در برابر بيان آشكار آيات قرآن، قانع كننده باشد، زيرا قرآن كريم پدر و مادر نسل موجود را حضرت آدم و حوّا (علیهماالسلام) مى داند كه آفرينشى مستقل داشته و از خاك يا گِل پديد آمده و روح الهى در آنها دميده شده است؛ نه اينكه از انواع و موجودات ديگرى پيش از خود مشتق شده باشند، بنابراين انگاره «تكامل انواع» قابل انتساب به قرآن نيست.
[136]. آل عمران 3، آيه 59.
[137]. تفسير الميزان، ج16، ص 255.
[138]. عدنان الشريف، من علوم الارض القرآنيه، ص 207، بيروت: دارالعلم للملايين.
[139]. نساء 4، آيه 1.
[140]. اعراف 7، آيه 27.
منبع: انسان شناسی – قسمت یکم (دفتر 42 پرسش ها و پاسخ ها).
