دلایل نقلی عدم تحریف قرآن

پرسش : دیدگاه روایات در رابطه با عدم تحریف قرآن چیست؟

پاسخ اجمالی

از جمله روایاتى که بر مصونیت قرآن از تحریف دلالت مى کند عبارتند از: 1-  اخبار عرضه احادیث بر قرآن؛ چرا که قول به تحریف  با عقیده به سلامت قرآن که معیار است، سازگار نیست. 2- حدیث ثقلین؛ که دستور تمسک به قرآن می دهد، فرع بر آن است که قرآن بدون تحریف در دستِ متمسّکان باشد.

پاسخ تفصیلی

از روایاتى که بر مصونیت از تحریف دلالت مى کند به دو مورد اشاره مى کنیم:

1. اخبار عرضه احادیث بر قرآن

روایات بسیارى از ائمه(علیهم السلام) نقل شده که مى گوید: روایات را بر قرآن عرضه کنید، آن چه را موافق قرآن است بپذیرید و مخالف آن را رد کنید. شیخ حرّ عاملى آنها را در باب نهم از ابواب صفات قاضى در «وسائل الشیعه» گردآورده است.
از امام صادق(علیه السلام) روایت شده است که پیامبر خدا(صلى الله علیه وآله) فرمود: بر هر حقى حقیقتى است و بر هر درستى نورى. آن چه را که موافق کتاب خداست بگیرید و آن چه را مخالف کتاب خداست واگذارید: «فما وافَقَ کتابَ اللّه فَخُذوُه وَما خالَفَ کتابَ اللّهِ فَدَعُوه.»(1)
از امام صادق(علیه السلام) نیز روایت است: «ما لَم یوافِقْ مِنَ الحَدیثِ القرآنَ فَهو زُخرُفٌ»(2); آن چه از حدیث، موافق قرآن نباشد باطل است (باطلى است آراسته به صورت حق).
ایوب بن حرّ نیز نقل مى کند شنیدم امام صادق(علیه السلام) مى فرمود: هر چیزى به قرآن و سنتبر مى گردد و هر حدیثى که موافق کتاب خدانباشد، باطل است: «کلّ شیئى مَردودٌ اِلَى الکتابِ والسُّنَّهِ وَکُلُّ حَدیث لا یُوافِقُ کتابَ اللّهِ فَهُوَ زُخْرُفٌ»(3).

این روایات از دو جهت بر سخن ما دلالت مى کند:

الف. آن چه از این اخبار بر مى آید آن است که قرآن، معیارى صحیح و مصون از تغییر و تحریف و تصرّف است و قول به تحریف، با عقیده به سلامت قرآنکه معیار است، سازگار نیست.
ب. دقت در همه این روایات ثابت مى کند که شرط لازم براى درستى احادیث، مخالف نبودن با قرآناست نه موافقت، وگرنه باید بسیارى از روایات را ردّ کرد، چون قرآننسبت به آنها نفیاً و اثباتاً متعرّض نشده است. مخالفت و عدم مخالفت با قرآن هم وقتى معلوم مى شود که همه سوره ها و اجزاى قرآن نزد ما موجود باشد، وگرنه ممکن است حدیث، مخالف با چیزى از قرآن باشد که ساقط یا تحریف شده است.

2. حدیث ثقلین

حدیث ثقلین دستور مى دهد که به قرآنکریم و سخنان عترت تمسک بجویید پیامبر خدا(صلى الله علیه وآله) فرموده است:
«اِنّى تارِکٌ فیکُم الثقلین: کتابَ اللّهِ وَعِترتى اهل بَیْتى، ما اِنْ تمسّکْتُم بِهِما لَنْ تَضِلّوُا»;
«میان شما دو چیز نفیس باقى مى گذارم: کتاب خداو عترتم اهل بیتم، که اگر به این دو تمسک بجویید، هرگز گمراه نمى شوید.»
از این حدیث، استفاده مى شود که قرآنتحریف نشده است، چون:
الف. دستور تمسک به قرآن، فرع بر آن است که قرآن در دستِ متمسّکان باشد.
ب. این سخن که بخشى از آیات و سورههاى قرآن افتاده است موجب عدم اطمینان به آنچه از قرآن موجود استفاده مى شود مى گردد، چون شاید آنچه حذف شده، قرینه اى بر مقصود از بخش موجود باشد!.(4)

پی نوشت:

(1). وسائل الشیعه، ج 18، باب 9 از ابواب صفات قاضى، حدیث 10.
(2). همان، حدیث 12.
(3). وسائل الشیعه، ج 18، باب 9 از ابواب صفات قاضى، حدیث 15.
(4). گردآوری از کتاب: سیماى عقاید شیعه، آیت الله جعفر سبحانی، مترجم: جواد محدثی، نشر مشعر، چاپ: دارالحدیث، بهار 1386، ص 163.